نگاهی به کارنامه هنری حمید سمندریان
کارنامه هنری حمید سمندریان در طول سالیان عمرش سرشار از فعالیت های برجسته و تاثیر گذار در هنرهای نمایشی بود.از ترجمه نمایشنامه های مهم ادبیات دراماتیک گرفته تا به صحنه بردن مهم ترین تئاترهای سال های پیش و پس از انقلاب…
آثار کارگردانی تئاتر صحنه‌ای توسط حمید سمندریان به این شرح بوده اند:
دوزخ اثر ژان پل سارتر سال اجرا ۱۳۴۱بازیگران: جمیله شیخی ـ رکن الدین خسروی ـ پرویز کاردان ـ عزت پریان.
“باغ وحش شیشه‌ای” اثر تنسی ویلیامز سال اجرا ۱۳۴۲
بازیگران: پرویز فنی‌زاده ـ شهلا ریاحی ـ پری صابری ـ عباس مغفوریان
“اشباح” اثر هنریک ایبسن سال اجرا ۱۳۴۲
بازیگران: جمیله شیخی ـ محمد علی کشاورز ـ عباس غفوریان ـ اسماعیل دادفر ـ عزت پریان
“لئوکادیا” اثر ژان آنوی سال اجرا ۱۳۴۳
بازیگران: پرویز پورحسینی ـ سعید پورصمیمی ـ محمدعلی کشاورز ـ محمد حفاظی ـ شکوه نجم‌آبادی - عصمت صفوی
”مرده‌های بی‌کفن و دفن” اثر ژان پل سارترسالهای اجرا ۱۳۴۲و ۱۳۵۷
بازیگران: محمد علی کشاورز ـ منوچهر فرید ـ پرویز فنی زاده ـ اسماعیل محرابی ـ پری صابری ـ جمشید مشایخی
”طبیب اجباری” اثر مولیر سال اجرا ۱۳۴۳
بازیگران: محمدعلی کشاورز ـ پرویز فنی‌زاده ـ اسماعیل محرابی ـ مسعود فقیه ـ شکوه نجم‌آبادی ـ سعید پورصمیمی
“هرکول و طویله اوجیاس” اثر دور نمات سال اجرا ۱۳۴۴
بازیگران: پرویز صیاد ـ محمد گودرزی ـ محمد حفاظی ـ ثریا قاسمی ـ عباس یوسفیانی ـ سیروس ابراهیم‌زاده ـ فریده صابری
“آندورا” اثر ماکس فریش سال اجرا ۱۳۴۶
بازیگران: سعید پورصمیمی ـ ثریا قاسمی ـ محمدعلی کشاورز ـ منوچهر فرید ـ پرویز پورحسینی ـ جمیله شیخی ـ اسماعیل دادفر ـ جمشید مشایخی ـ منوچهر فرید ـ پری امیر حمزه ـ اسفندیار شهیدی
نگاهی از پل” اثر آرتور میلر سال اجرا ۱۳۴۸
بازیگران: اکبر زنجانپور ـ سوسن تسلیمی ـ خسرو فرحزادی ـ اسماعیل دادفر ـ پروین دولتشاهی
ملاقات بانوی سالخورده” اثر فردریش دورنمات سال اجرا ۱۳۵۱”
بازیگران: جمیله شیخی ـ آذر فخر ـ اکبر زنجانپور ـ محمود هاشمی ـ علی رامز ـ غلامرضا طباطبائی
“کرگدن” اثر اوژن یونسکو سال اجرا ۱۳۵۱
بازیگران: عزت ا… انتظامی ـ پرویز صیاد ـ اسماعیل دادفر ـ محمد حفاظی ـ مهدی فخیم‌زاده ـ پروین دولتشاهی ـ فریده صابری ـ عباس یوسفیانی ـ محمود شیبانی
“مرغ دریائی” اثر آنتوان چخوف سال اجرا ۱۳۵۶
بازیگران: جمیله شیخی ـ محمدعلی کشاورز ـ قاسم سیف ـ هما روستا ـ جمال اجلالی ـ محمد مطیع ـ منوچهر فرید ـ سرور رجائی- آتیلا پسیانی ـ سروش خلیلی.
بازی استریندبرگ اثر فردریش دورنمات سال اجرا ۱۳۵۱-۱۳۷۸
بازیگران: محمدعلی کشاورز ـ اسماعیل شنگله ـ هما روستا
دایره گچی قفقازی” اثر برتولت برشت سال اجرا ۱۳۷۷”
بازیگران: سعید پور صمیمی ـ آزیتا حاجیان ـ سهراب سلیمی ـ حسن پورشیرازی ـ آرمان امید ـ جمال جلالی
“ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی” اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۶۸
بازیگران: رضا کیانیان ـ احمد آقالو ـ میکائیل شهرستانی ـ هما روستا ـ نورالدین استوار ـ جمال اجلالی ـ رضا عمرانی ـ قاسم زارع و
آثار رادیویی :
آثار رادیویی سمندریان بین سال های۴۱ تا ۶۶ علاقمندان و مخاطبان خاص خود را داشت. دراین تجربه‌ها نیز سمندریان با انتخاب نمایشنامه‌های غیر ایرانی به اسلوب دقیق و خلاقانه نمایشنامه نویسانی چون دورنمات تاکید می‌ورزید. تقریبا همه آثار رادیویی این کارگردان برجسته ازآثار فردریش دورنمات بود. نمایشنامه‌هایی چون: /پنچری/همزاد/اقدامات وگا/فیزیکدانها/غروب روزهای آخر پاییز
آثار تلویزیونی :
بین سال‌های ۴۰ تا ۵۱ سمندریان با حضور در تلویزیون ملی ایران نمایش‌هایی را در قالب تله تئاتر تولید و ارائه کرد. اما به دلیل محدودیت‌های بیش از اندازه حکومت به روش‌های خلق آثار او در رسانهٔ حکومتی پس از مدتی ارتباط او و تلویزیون هم قطع شد. در طول یازده سال فعالیت مستمر سمندریان در تلویزیون ایران نمایش‌هایی چون غروب روزهای پائیز/بازی استرندبرگ/خمره/جراحی پلاستیک/شبه کوچک/ساعت شش در خیابان آتن به تصویر کشیده شد. سمندریان درتجربهٔ اخیر خود در تلویزیون حکومتی جمهوری اسلامی ایران نمایش “به سوی دمشق” اثر استریندبرگ را در سال ۸۱ تولید کرد.
آثار بین المللی :
حمید سمندریان میان سال‌های ۵۱ تا ۵۷ به دعوت پرفسور رگن‌برگ استاد دانشگاه مونیخ و کارگردان تئاتر به انستیتو گوته دعوت شد و نمایشنامه‌های بسیاری را با بازیگران آلمانی روی صحنه برد:
شهاب آسمانی اثر فردریش دورنمات//چگونه رنجهای آقای موکین پوت برطرف می‌شود
/پنچری اثر فردریش دورنمات/ راهب و راهزن اثر هاینریش بول/خوزه اثر هاینریش
/ خشم شدید فلیپ هوتس اثر ماکس فریش/بالماسکه دزدان اثر ژان آنوی
ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی اثر فردریش دورنمات/توراندخت اثر هیلدس هایمر
مرده‌های بی‌کفن و دفن اثر ژان پل سارتر.
سمندریان و ترجمه هایش :
سمندریان سالیان زیادی را در آلمان می‌زیست. به همین دلیل علاقهٔ وی به ادبیات دراماتیک آلمان و اروپا بیش از کشورهای دیگر بود و بیشترین ترجمه‌های وی از نمایشنامه نویسان همین کشور بود. غروب روزهای پاییز اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۴۰ / پنچری اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۴۲ /ازدواج آقای می‌سی‌سی‌پی اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۴۱ /دایره گچی قفقازی اثر برتولت برشت سال ۱۳۴۱ چاپ مجدد ۱۳۷۸/ اقدامات وگا و همزاد اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۴۱/ملاقات بانوی سالخورده اثر فردریش دورنمات/ رومولوس کبیر اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۶۹ / باغ وحش شیشه‌ای اثر تنسی ویلیامز سال ۱۳۴۲ چاپ مجدد ۱۳۸۳ / لئوکادیا اثر ژان آنوی سال ۱۳۴۳ چاپ مجدد ۱۳۸۳ /هرکول و طویله اوجیاس اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۴۳/ آندورا اثر ماکس فریش سال ۱۳۴۷ /فیزیکدانها اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۵۰ چاپ مجدد ۱۳۸۳ /خشم شدید فلیپ هوتس اثر ماکس فریشسال ۱۳۵۰ چاپ مجدد ۱۳۷۰ /فرشته‌ای به بابل می‌آید اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۵۲/چگونه رنجهای آقای موکین پوت بر طرف می‌شود سال ۱۳۵۳/مکبث اثر ویلیام شکسپیرسال ۱۳۵۵ چاپ مجدد ۱۳۸۳ / بازی استریندبرگ اثر فردریش دورنمات سال ۱۳۵۱ چاپ مجدد ۱۳۷۴ از این جمله‌اند.