اجلاس گروه پانزده در تهران، به میزبانی ایران در حالی آغاز شده که حضور رئیس جمهور برزیل برای میانجیگری اتمی میان تهران و غرب، توجه کشورهای جهان را به خود جلب کرده است. آن هم در حالیکه از یک سو نخست وزیر ترکیه اعلام کرده در این اجلاس شرکت نمی کند و از سوی دیگر وزارت امورخارجه خبر داده بشار اسد به دلیل تداخل برنامه هایش با زمان اجلاس، به تهران نمی آید.
سی و دومین نشست گروه پانزده که از عصر روز شنبه به میزبانی تهران آغاز شد، به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، قرار است راهکار های مقابله با “بحران اقتصادی جهان” را در دستور کار قرار دهد. رامین مهمان پرست در خصوص دیگر دلایل برگزاری اجلاس گروه پانزده گفته “جمهوری اسلامی در صدد است تا روابط عادلانه ای در جهان، در جهت شکسته شدن انحصار چند کشور خاص” برقرار کند.
گروه پانزده، در اصطلاح به مجموعه ای از کشور های در حال توسعه عضو گروه غیر متعهد ها گفته می شود که اواخر دهه هشتاد میلادی، فعالیت خود را آغاز کرد. البته این گروه هم اکنون نوزده عضو دارد؛ ایران به عنوان هجدهمین کشور در سال 1379 به عضویت آن در آمد و از سال 2006 نیز ریاست آن را عهده دار شده است.
برزیل: 99 درصد امیدوارم
بر اساس اخبار، بحث برانگیز ترین بخش اجلاس مذکور به دیدار رئیس جمهور برزیل با مقامات جمهوری اسلامی مربوط خواهد بود که طی آن قرار است، برزیل، جمهوری اسلامی را به کنار گذاشتن آن بخش از برنامه اتمی که از سوی غرب “مشکوک” توصیف می شود، تشویق کند.
لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل که روز گذشته پیش از سفر به تهران، در مسکو کنفرانس مطبوعاتی مشترکی با دیمیتری مدودف، همتای روس خود برگزار کرد، ابراز امیدواری کرده تجریباتی که طی سال های طولانی به عنوان “سیاستمدار” آموخته به او کمک کند تا ایران را به توافق با جامعه جهانی قانع کند.
داسیلوا که کشورش از اعضای غیر دائم شورای امنیت است و در صورت نتیجه بخش نبودن مذاکراتش با تهران، می بایست در ماه های آتی، همراه با دیگر اعضای شورای امنیت برای اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران تصمیم گیری کند، آنچنان نسبت به رسیدن به توافق هسته ای با سران نظام جمهوری اسلامی خوش بین است که تصریح کرده: “ اگرمقیاس موفقیت از یک تا ۱۰ باشد، 9.9 درصد امید دارم که این مسئله حل شود.”
روسیه: آخرین فرصت ایران
این اظهار امیدواری در شرایطی مطرح می شود که مدودف که چندین ماه است در صف حامیان تحریم علیه تهران قرار گرفته است، سخنان همتای برزیلی خود را “مثبت اندیشی” توصیف و خاطرنشان کرده است: “از آن جایی که دوست ما، رئیس‌جمهوری برزیل، مثبت‌اندیش و امیدوار است، من ۳۰ درصد شانس موفقیت به وی می‌دهم.”
رئیس کاخ کرملین در عین حال با هشداری تلویحی به جمهوری اسلامی از دیدار داسیلوا از تهران به عنوان “آخرین فرصت” برای حل و فصل “دیپلماتیک” مسئله هسته ای ایران نام برده است.
اردوغان: در اجلاس پانزده حاضر نخواهم شد
همزمان علی رغم تلاش های مقامات جمهوری اسلامی برای آنکه بتوانند نخست وزیر ترکیه را برای حضور در این اجلاس راضی کنند، رجب طیب اردوغان با “نامحتمل” خواندن سفر خود به تهران، دلایل عدم شرکت اش در اجلاس پانزده را مرتبط با پاسخ ندادن تهران به پیشنهاد ترکیه برای حل بحرانی اتمی جمهوری اسلامی توصیف کرده و گفته است که “انتظار داشت قبل از این سفر، ایران عزم خود را برای همکاری با راه حل مورد نظر ترکیه در حل بحران اتمی آن کشور اعلام کند اما چنین اعلامیه ای صادر نشده است.”
ترکیه نیز که در حال حاضر یکی از ده عضو غیر دائم شورای امنیت به شمار می آید، در ماه های گذشته و پس از شکست مذاکرات پاییزی تهران با گروه 1+5 و آژانس بین المللی انرژی اتمی، کوشید با پررنگ کردن روابط خود با تهران به حل و فصل بحران اتمی جمهوری اسلامی بپردازد.
ایران: اگر اردوغان می آمد
سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی در خصوص عدم تمایل نخست وزیر ترکیه به ب حضور در اجلاس گروه پانزده تنها به ذکر این گزاره بسنده کرده است که: “اگر اردوغان می‌توانست در تهران حاضر شود خوب بود اما راه‌های جدید در عرصه ارتباطات وجود دارد.”
گرچه آنکارا، بامداد امروز احمد داود اوغلو، وزیرامور خارجه خود را برای شرکت در اجلاس گروه 15 به تهران رهسپار کرد اما برخی از کارشناسان سیاست بین الملل گفته اند ترکیه با مشاهده عدم اشتیاق مقامات جمهوری اسلامی رغبت چندانی به میانجیگری میان تهران و غرب ندارد.
ترکیه و برزیل براساس طرحی پیشنهاد کرده اند جمهوری اسلامی اورانیوم غنی شده خود را با سوخت لازم برای رآکتور اتمی تهران در خاک ترکیه با غرب مبادله کند. این در حالی است که مخالفان این طرح در جمهوری اسلامی مصرند که چنین مبادله ای الزاما باید در خاک ایران انجام شود.
گفته می شود احمد اوغلو قرار است پنج شنبه همین هفته با هیلاری کلینتون همتای آمریکایی خود دیدار کند و وی را در چند و چون مذاکرات خود با تهران قرار دهد.
بشار اسد هم نیامد
اما ترکیه تنها کشوری نیست که حاضر نشد در اجلاس گروه پانزده که ایران تبلیغات بسیاری پیرامون اهمیت دیپلماتیک آن کرده است، در سطح بالاترین مقام سیاسی خود شرکت کند. بشار اسد رئیس جمهور سوریه، متحد اصلی جمهوری اسلامی در میان کشورهای عرب نیزکه قرار بود به عنوان کشور میهمان در اجلاس مذکور حاضر شود، تمایلی برای حضور در این اجلاس نشان نداده است.رامین مهمانپرست با این استدلال غیبت متحد قدیمی جمهوری اسلامی را توجیه کرده که زمان برگزاری اجلاس با زمان مورد نظر وی همخوانی نداشته است.
اجلاسی که کشور را تعطیل کرد
ایران، الجزایر، آرژانتین، برزیل، شیلی، مصر، هند، اندونزی، جامائیکا، کنیا، مالزی، مکزیک، نیجریه، سنگال، سریلانکا، ونزوئلا و زیمبابوه اعضای گروه پانزده هستند. قرار است رابرت موگابه، رئیس جمهور زیمبابوه که او نیز به تقلب در انتخابات متهم است به همراه هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا که او نیز به تحدید دموکراسی در کشور خود متهم است در این اجلاس شرکت کنند.
اجلاس و انزوا
ناظران با اشاره به انزوایی که جمهوری اسلامی در یک سال گذشته، به دلیل برنامه اتمی و همچنین سرکوب مخالفان دولت احمدی نژاد، با آن رو به رو شده، برگزاری این اجلاس و تبلیغات رسانه ای در مورد آن را، نشانه از تلاش برای کاستن از انزوای جمهوری اسلامی تلقی کرده اند. از همین رو بود که خطیب نماز جمعه تهران، دو روز پیش اجلاس گروه 15 در تهران را حاکی از “موقعیت ممتاز” نظام اسلامی ایران در جهان و داشتن تحرک قوی و مطلوب در عرصه دیپلماسی دانسته و به طور تلویحی تاکید کرده بود برگزاری این نشست، اتهام “منزوی” شدن جمهوری اسلامی را زیر سئوال خواهد برد.
اهمیت این اجلاس برای جمهوری اسلامی تا اندازه ای بالا بود که هفته گذشته دولت محمود احمدی نژاد در اقدامی غیر متعارف تمامی سازمان های دولتی و مدارس پایتخت را در روزهای برگزاری آن تعطیل اعلام کرد. همچنین کامران دانشجو، وزیر علوم دولت مستقر نیز دستور تعطیلی دانشگاه های تهران را صادر کرد؛ اقدامی که با انتقادات کارشناسان نسبت به پیامدهای اقتصادی و علمی چندین روز تعطیلی همراه شده است. استانداری تهران پس از این انتقادات بود که تعطیلی سازمان های دولتی را لغو و با صدور بیانیه ای ضمن تاکید براینکه ادارات و سازمان های دولتی در شهر تهران در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل نیستند، تعطیلی مراکز آموزشی را موکول به اعلام رسمی وزارتخانه ها و دستگاه های مسئول کرد.
