دن مرفی
حکومت ایران، سی سال به نوعی تحت تحریم های ایالات متحده قرار داشته است. از هشت ماه بعد از انقلاب اسلامی 1979 و تسخیر سفارت ایالات متحده در تهران – که منجر به گروگان گرفته شدن 52 آمریکایی برای 444 روز شد. در آن زمان ایالات متحده، دارایی های ایران را توقیف کرد، این اولین مورد از تحریم هایی بود که در سه دهه بعد گسترش یافت.
در سی و چندی سال تحریم ها یکی پس از دیگری روی هم انباشت شدند، تحریم هایی که تاثیر شدیدی بر اقتصاد ایران داشت اما جلوه مورد نظر آمریکا را نداشت. وزارت خرانه داری ایالات متحده در حال حاضر 34 دستور اجرایی و قانون تصویب کرده است که فعالیت های اقتصادی ایران و کسانی که با این کشور معامله می کنند را تحت تحریم قرار می دهد.آخرین دور از تحریم های ایالات متحده امسال تصویب شد تا این کشور را در صادرات نفت محدود کند. امری که باعث شد ارزش ریال رکورد سقوط را ثبت کند و بانک ها – از جمله بانک مرکزی- از داد و ستد های معمول در تجارت جهانی منع شوند.
این فشارها سرانجام ممکن است اراده حاکمیت را برای ادامه برنامه اتمی که اصرار دارد صلح آمیز است بشکند.
با این حال پاسخ سنتی ایران به این محدودیت های مالی چیزی جز شانه بالا انداختن نبوده است.
اکتبر 1983 زمانی که محل اسکان تفنگ داران دریایی آمریکا در بیروت منفجر شد. 24 سرباز و تفنگ دار آمریکایی کشته شدند و دولت ریگان ،ایران را به ایفای نقش در این حادثه متهم کرد. برای تلاقی، ایران را به لیست کشورهای حامی تروریسم اضافه کرد و صادرات اجناسی با کاربرد دوگانه به ایران را ممنوع کرد. قطعاتی که قابلیت استفاده در فن آوری نظامی را داشتند. آیا ایران به رابطه اش با گروه هایی که آمریکا تروریستی معرفی می کرد پایان داد؟ نه تنها پایان نداد بلکه به مشاور اصلی و پیشتیبان مالی حزب الله – گروه شبه نظامی که قدرت مندی جنبش سیاسی لبنان است- و همچنین به حامی مالی اصلی حماس – گروه شبه نظامی فلسطینی که حاکم بر غزه است- تبدیل شد.
در سال 1992 بیل کلینتون فرمان منع گسترش سلاح توسط ایران و عراق [به رهبری صدام حسین] را امضا کرد، فرمانی که دربردارنده تحریم هایی بود شامل هر دولت و شخص حقیقی که به ایران در راه دستیابی به سلاح اتمی کمک می کرد. آن اولین مرحله آزمایشی از 10 دور تحریم اصلی بود که پس از آن تصویب شد. با این وجود برنامه اتمی ایران هنوز به جلو پیش می رود. آیا تحریم ها تاثیر داشته اند؟
بستگی به این دارد موفقیت را چگونه تعریف کنید. دوره هایی وجود داشته که ایران اجازه دسترسی بیشتری به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی داده است. فعالیت های اتمی ایران قطعا به طرز چشمگیری بواسطه تحریم های ایران کاهش یافته است و از جنگ اجتناب شده است.
اما اگر بخواهیم به سوال پاسخ دهیم که “آیا روند برنامه هسته ای ایران معکوس یا متوقف شده؟”، پاسخ منفی است.
آیا در موارد دیگر تحریم جواب داده است. پاسخ مثبت است. در سال های بعد از جنگ خلیج فارس پس از آنکه تحریم ها اقتصاد عراق را ویران شد صدام حسین برنامه ساخت سلاح اتمی را کنار گذاشت. اما او هم سعی می کرد این موضوع را پنهان کند، ظاهرا اعتقاد داشت اگر این ابهام را باقی بگذارد احتمال بیشتری دارد به کشورش حمله شود. در سال 2003 به این کشور حمله شد و فقط بعد از سقوط صدام حسین تحریم ها برداشته شد.
در سال 2003 آن هنگام که ایالات متحده آماده جنگ با عراق می شد. قذافی از برنامه اتمی رو به زوال خود دست کشید و تحریم های ایالات متحده و سازمان ملل خیلی زود برداشته شد. کسی نمی داند در آخرین روزهای حکومت پیشین لیبی در سال 2011 زمانی که جنگنده های ناتو مناطق نظامی را بمباران می کرد و به موفقیت شورشیان ، علیه حکومت کمک می کرد، قذافی از آن تصمیم ابراز تاسف کرده است یا خیر.
