طبق قرار قبلی، یکشنبه ۱۰ آذر ماه، بازرگانان ایرانی جانشین محمد نهاوندیان را انتخاب خواهند کرد؛ نهاوندیان که از ریاست اتاق بازرگانی ایران به ریاست دفتر رییس‌جمهوری ایران رسیده است سرانجام در مقابل خواست منتقدان که ریاست پارلمان بخش خصوصی اقتصاد را با سمت دولتی متناقض می‌دیدند، کوتاه آمد و روز ۲۶ آبان در بیست و هشتمین جلسه هیات نمایندگان اتاق ایران، کناره‌گیری خود را از ریاست اعلام کرد. رقابت برای ریاست بین غلامحسین شافعی، نایب رییس فعلی اتاق و مسعود خوانساری جریان دارد.
رقابت تحول‌خواهان با فعالان توسعه
بازرگانان سحرخیز که به صبحانه‌های کاری‌شان مشهورند، قرار انتخابات را برای ساعت ۱۰ گذاشته‌اند و تلاش دارند خیلی زود جانشینی برای محمد نهاوندیان بیابند. از روز استعفای نهاوندیان تا برگذاری این جلسه حدودا دو هفته فاصله است و آن قدر همه چیز سریع اتفاق افتاده که حتی وبسایت اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران در شب انتخابات، هیچ نشانی از جلسه سرنوشت‌ساز فردا دستِ مخاطب نمی‌دهد. اما اخبار رقابت شدید دو کاندیدای نهایی به رسانه‌ها درز پیدا کرده است؛ غلامحسین شافعی، از جناح فعالان توسعه و مسعود خوانساری، از جناح تحول‌خواه.
طیف فعالان توسعه که خبرگزاری تسنیم آنان را “اصول‌گرایان تدبیر و امید” می‌نامد، دربرگیرنده اکثریت چهره‌های اصولگراست. محمد نهاوندیان، رییس ۸ سال گذشته اتاق بازرگانی ایران که از جناح نوآفرینان بود، با حمایت همین طیف به مقام ریاست رسید. اخبار تایید نشده حاکی از آن است که در حال حاضر نهاوندیان همسو با فعالان توسعه، به ریاست نایب رییس خود، شافعی متمایل است.
غلامحسین شافعی، تاجر بزرگ انار و زعفران، همزمان رییس اتاق بازرگانی مشهد، نایب رییس اتاق ایران و نماینده اتاق‌های شهرستان‌ها در هیأت رییسه بوده است. او مدافع حضور نهاوندیان در ریاست اتاق بازرگانی و دفتر رییس‌جمهوری بود و به تازگی، سخنگویی شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی را از نهاوندیان تحویل گرفته بود.
در سوی مقابل، مسعود خوانساری از طیف تحول‌خواه قرار دارد. این طیف حمید حسینی، رسول رنجبران، پدرام سلطانی، مجتبی خسروتاج و مسعود خوانساری را مدنظر داشت که سه تای اول انصراف دادند و در نهایت از میان دو گزینه آخر، به خوانساری رسیدند. حسینی در تشریح انتخاب این طیف به روزنامه آرمان گفته است: “ترجیح دادیم بجای اینکه به دنبال رئیس کاریزماتیک باشیم به شخصیت فردی و توانایی سازمانی تکیه کنیم، بهتر است به دنبال مدیری باشیم که بتواند سازمان اتاق را متحول کند.”
این عضو اتاق بازرگانی، مدل انتخاب کاندیدای طیف تحول‌خواه را همان سازوکار اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۲ می‌داند و توضیح می‌دهد: “ جریان تحول همیشه یک جریان محافظه‌کار و سنتی‌تر را در مقابل خود داشته است و این جریان سعی کرد که نگذارد جریان تحول هیچگاه در اتاق نقش مسلطی داشته باشد و کاری انجام دهد… اکنون یک جریان حاکم و قدیمی اتاق است که با آقای نهاوندیان پیوند خورد؛ آقای نهاوندیان در انتخابات دو دوره قبل با رای جریان تحول پیروز شد، اما به جریان محافظه‌کار گرایش پیدا کرد و تقویت‌کننده آن جریان در اتاق شد. اکنون همه محافظه‌کاران که همان جریان سنتی و همیشگی اتاق است در یک طرف و جریان تحول خواه، معتدلین و منتقدین به عملکرد اتاق در طرف دیگر قرار گرفته‌اند.”
حسینی به پیروزی نماینده این طیف امیدوار است اما برخی خبرها و تحلیل‌ها حاکی از رای آوردن شافعی دارد چرا که او به دلیل سمت‌ها و سابقه‌اش، از رای بیشتری در شهرستان‌ها برخوردار است.
دیدگاه‌های شافعی و خوانساری
غلامحسین شافعی و مسعود خوانساری در گفت‌وگو با روزنامه شرق، از شرایط استثنایی و حساس کشور می‌گویند. شافعی با اشاره به این که “ فعالیت‌های برون‌مرزی در حال گره‌گشایی است” معتقد است: “دریچه جدیدی به‌روی بخش خصوصی باز خواهد شد. روابط بین‌الملل با کاهش تحریم‌ها به‌طور قطع افزایش می‌یابد و اتاق بازرگانی می‌تواند نقشی پررنگ در روابط با دنیا ایفا کرده و سرمایه‌های خارجی را دوباره به ایران بیاورد.”
خوانساری هم با تشریح شرایط ناگوار اقتصادی می‌گوید که “در سال‌های گذشته خصوصی‌سازی به معنی واقعی صورت نگرفت” او اضافه می‌کند: “در سال‌های گذشته اتاق بازرگانی با جناح‌گرایی و گروه‌گرایی‌ها بیشتر تبدیل به یک محفل سیاسی شده بود تا یک نهاد اقتصادی. بهتر است اتفاقات قبل را عقده‌گشایی نکنیم و با حمایت دولت که نگاهی همراه با بخش خصوصی دارد از این رکود خارج شویم. با فرستادن هیات‌های تجاری به کشورهای مختلف دنیا، اتاق می‌تواند نقش یک بازیگر موثر را ایفا کند و با کشاندن سرمایه‌های خارجی به کشور چرخ‌های اقتصاد را به حرکت درآورد.”
اتاق بازرگانی؛ از خاموشی تا نهاوندیان
محمد نهاوندیان، اقتصاد خوانده در آمریکا و درس خوانده حوزه است. او که به سبک دیپلمات‌های ایرانی لباس می‌پوشد از نزدیکان و همکاران علی لاریجانی در سال‌های گذشته بوده و در پی اختلافات شدید اتاق بازرگانی تهران و اتاق بازرگانی ایران در سال ۸۴، به ریاست اتاق تهران رسید و از یک سال بعد تا آبان امسال، ریاست بزرگترین نهاد تصمیم‌ساز بخش خصوصی در ایران را برعهده داشت. او در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر، همزمان مشاور اقتصادی علی اکبر ولایتی و نزدیک به فعالان ستاد انتخاباتی روحانی بود.
اتاق بازرگانی ایران پیش از نهاوندیان، به مدت ۲۰ سال تحت ریاست علینقی خاموشی بود. در سال ۸۱ حضور محمدرضا بهزادیان از طیف تحول خواه و در اختیار گرفتن اتاق بازرگانی تهران منجر به جدالی پردامنه میان دو طیف از فعالان پارلمان خصوصی شد و اتاق بازرگانی ایران و تهران به مشکلات جدی با یکدیگر برخوردند. در نهایت خاموشی موفق شد با جلب نظر اعضای اتاق تهران، باعث برکناری بهزادیان شود و همزمان با روی کار آمدن غیرمنتظره محمود احمدی‌نژاد، شکایت‌ها و اعتراضات جناح تحول‌خواه هم به جایی نرسید تا از میان این تخاصم، نهاوندیان ابتدا ریاست اتاق تهران و سپس اتاق ایران را از آن خود کند.
