شماری از فعالان مدنی ارومیه روز 13 فروردین، در اعتراض به نابودی دریاچه ارومیه، تجمعی برپاکردند که با دخالت نیروی انتظامی، به تشنج گرایید و حدود 100 تن از معترضان بازداشت شدند. این در حالیست که از یک سو به گفته مدیر کل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست “برای نجات دریاچه ارومیه باید گامی ملی برداشته شود” و از طرف دیگر به گفته یاشارحکاک پور،روزنامه نگار آذربایجانی “با توجه به پیشینه حکومت در بی‌توجهی به میراث فرهنگی و محیط زیست، بعضی از فعالان مدنی معتقدند حکومت می‌خواهد این منطقه را به عمد تخریب کند و محیط زیست آن را از بین ببرد.”
تجمع نجات دریاچه ارومیه بنا به دعوت فعالان مدنی آذربایجان و در اعتراض به “بی توجهی مسئولان” به روند خشک شدن دریاچه ارومیه شکل گرفت؛دریاچه ای که به گفته فعالان زیست محیطی در حال تبدیل به یک “شوره زار بزرگ” است.
فعالان زیست محیطی می گویند جاده و پلی که دریاچه ارومیه را به دو بخش تقسیم می کند، باعث کاهش آب این دریاچه و عدم جریان آب شده است.
براساس ویدیویی که منتشر شده است، جمعیت معترض که در اطراف دریاچه ارومیه تجمع کرده اند، به سردادن شعارهایی نظیر “زنده باد آذربایجان” می پردازند و نیروهای ضدشورش که آنطرف تر مستقر شده اند، هم زمان با سنگ پرانی به سوی جمعیت، به آنان حمله می کنند.
یاشار حکاک پور، روزنامه نگار و فعال حقوق بشر آذربایجانی به روز می گوید در جریان این تجمع، حدود 100 فعال آذربایجانی بازداشت شده اند.
او می گوید: “اسامی حدود 40 تن از بازداشت شدگان مشخص است که از بین این افراد حداقل 20 نفر با قرار وثیقه آزاد شده اند و بقیه در بازداشت بسر می برند. این افراد یا در پاسگاه های نیروی انتظامی و یا در بازداشت گاه اداره اطلاعات ارومیه و تبریز نگهداری می شوند”.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا این تجمع خودجوش بود یا به دعوت نهاد خاصی برگزار شد، می گوید:“از حدود یک ماه پیش، فعالان مدنی فراخوانی صادر کرده بودند، مبنی بر اینکه روز 13 فروردین که روز طبیعت هم است، مردم در اعتراض به روند خشک شدن دریاچه ارومیه، اعتراض بکنند”.
چرا که به گفته یاشار حکاک پور، فعالان مدنی آذربایجان معتقدند خشک شدن دریاچه ارومیه نتیجه سیاست های نادرست مسئولان است: “این دریاچه در مرکز آذربایجان واقع شده و تبدیل آن به یک شوره‌زار و خشک شدن آن باعث از بین رفتن جغرافیای آذربایجان خواهد شد. این مسئله باعث ایجاد نگرانی‌هایی در این منطقه شده است.”
این فعال حقوق بشر در ادامه با بیان اینکه “فعالان آذربایجان، خشک شدن دریاچه ارومیه را یک امر تصادفی نمی دانند”، می افزاید: “با توجه به پیشینه حکومت در بی‌توجهی به میراث فرهنگی و محیط زیست، و نیز نگاه بعضی از فعالان که می‌گویند حکومت می‌خواهد این منطقه را به عمد تخریب و محیط زیست آن را از بین ببرد، این حرکت بعد سیاسی پیدا کرد”.
دریاچه ارومیه که پنج هزار مترمربع وسعت دارد، بزرگ ترین دریاچه ایران و دومین دریاچه شور دنیا است. به نوشته ایسنا “زنگ خطر نابودی دریاچه ارومیه، به عنوان دومین دریاچه آب شور جهان سال هاست که به صدا در آمده و یک سوم سطح این دریاچه از سال ۷۴ تاکنون به دلیل کم‌آبی کاهش یافته است.”
این دریاچه با ۴ هزار و۸۱۰ کیلومتر مربع مساحت یکی از نادرترین ذخیره‌گاههای زیستی ایران و جهان و دارای ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ است و به همراه جزایر درونی آن از سوی سازمان یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه طبیعی به ثبت جهانی رسیده است. ایسنا در مورد وضعیت کنونی این دریاچه نوشته است: “آمارها نشان می‌دهد از سال ۱۳۷۴ تاکنون تراز آب دریاچه ارومیه سیر نزولی داشته به طوری که در حال حاضر به سطح ۴/۱۲۷۱ متر از سطح آبهای آزاد رسیده است که این میزان ۷/۲ متر کمتر از سطح تراز اکولوژیک، ۹/۶ متر کمتر از تراز حداکثری و ۳/۴ متر کمتر از متوسط دراز مدت ۴۰ ساله آن است. از سوی دیگر در حالی که میانگین بلندمدت غلظت نمک در این دریاچه ۱۸۰ گرم بر لیتر و میانگین غلظت نمک طی ۲۰ سال گذشته ۲۱۰ گرم بر لیتر بوده است، این رقم هم اکنون به ۳۲۰ گرم بر لیتر و به حد فوق اشباع رسیده و موجب کاهش تعداد آرتمیا و در معرض نابودی قرار گرفتن آن به عنوان تنها موجود آبزی این دریاچه شده است.”
البته امیر عبدوس، مدیر کل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست از “تدوین برنامه اجرایی مدیریت جامع حوضه آبخیز دریاچه ارومیه با مشارکت تمامی بخش‌های ذیربط” خبر داده و گفته است: “این برنامه خوشبختانه پس از تصویب در کمیسیون زیربنایی دولت، طی روزهای گذشته در جلسه هیات وزیران به تصویب نهایی رسید.”
