در حالی که تلاش می شود ایران از ساخت سلاح اتمی باز داشته شود، محور اصلی خواست های ایران در مذاکرات هسته ای شناخته شدن حق آن کشور برای غنی سازی اورانیوم در قالب پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای است. این ادعای نادرست، همچنان بدون چالش جدی تکرار می شود. ایالات متحده و متحدانش با رد قاطع این ادعا می توانند مواضع محکم و روشن تری در ارتباط با برنامه ای هسته ای ایران بگیرند.
عامل اصلی همه نگرانی های جهانی غنی سازی اورانیوم توسط ایران است. غنی سازی روشی است که هم برای تامین سوخت نیروگاه ها به کار می رود و هم برای ساخت مواد لازم در سلاح های هسته ای. ایران در حال حاضر سوخت های 2.5 درصد و 20 درصد تولید می کند و مدعی است که از سوخت با غلظت پایین، در نیروگاه ها و دیگری را برای ایزوتوپهای پزشکی لازم دارد. در حالی که ساخت سلاح هسته ای نیاز به اورانیوم با غلظت بالای 90 درصد دارد، در اختیار داشتن حجم زیاد سوخت با غلظت پایین تر، قابلیت دسترسی به اورانیوم قابل استفاده در سلاح را سریع تر می کند. علیرغم اینکه سوخت 20 درصدی تولید شده در هر ماه بیشتر از نیاز یک سال ایران برای امور پزشکی است (حدود 9 کلیوگرم در ماه) این کشور همچنان به دنبال گسترش زیرساخت های اتمی برای تولید اورانیوم با غلظت بالاست.
ایران می گوید که هیچ تخلفی انجام نداده و غنی کردن اورانیوم حق آنهاست. اوائل امسال مذاکره کننده ارشد ایران درخواست کرد که “باید به تمامی حقوقی که در پیمان منع گسترش سلاح های اتمی دیده شده احترام گذاشته شود”. اسوشیتد پرس از قول هیات ایرانی در جریان گفتگوهای مسکو در ماه ژوئن با نمایندگان شش قدرت جهانی گفت که “حداقل خواسته ما… احترام به حق غنی سازی اورانیوم است. اگر آنها این را قبول نکنند مذاکرات شکست خواهد خورد”.
پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای چنین حقی قائل نشده است. بخش چهارم پیمان مشخصا تصریح می کند “هیچ نکته ای در این پیمان نباید به گونه ای تفسیر شود که حق مسلم همپیمانان در انجام تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز را تحت تاثیر قرار دهد. این امر باید بدون اعمال تبعیض و در مطابقت با مواد اول و دوم این پیمان باشد”
این بند، دو اشکال بر ادعای ایران وارد می کند. نخست اینکه از غنی سازی مشخصا نامبرده نشده است. همچنان که استراتژیست هسته ای معروف آلبرت وهلزتتر هشدار داده بود: “ان پی تی در نهایت، پیمانی است علیه گسترش تکنولوژی هسته ای نه علیه تولید آن”. هیچ نکته ای در ان پی تی به حقِ داشتن همه مراحل تولید، بخصوص مراحلی که ممکن است منجر به تولید سلاح شود، اشاره نمی کند.
دوم اینکه حق داشتن فن آوری صلح آمیز هسته ای بر اساس تعهد به بخش دوم این پیمان است که هر دولت فاقد سلاح هسته ای “تعهد می کند که سلاح هسته ای تولید یا به روشهای دیگر تهیه نکند” مضاف بر این، بر اساس بند سوم هر کشوری می بایست “بازرسی ها برای اطمینان از عدم تخلف” توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی را بپذیرد.
ایران تخلفات بسیاری در اجرای این مفاد کرده است. این کشور مانع دسترسی بی قید و شرط ماموران آژانس به تاسیسات هسته ای شده است، همچنین از ارائه توضیح در مورد مدارک متعدد بدست آمده از جمله آزمایش مشکوک به آزمایش سلاح هسته ای عاجز است. آژانس در سال 2005 بدلیل، تخلفات متعدد ایران و عدم التزام به قرارداد دیدبانی آژانس و… خاطی خواند و پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داد. همه اینها و موارد متعدد دیگر باعث شد، زمینه قانونی برای صدور شش قطعنامه شورای امنیت که از ایران خواسته که “تمامی فعالیتهای مربوط به غنی سازی را متوقف” و تحریمهایی به عنوان اهرم اجرایی اعمال کند.
قطعنامه های شورای امنیت توسط ایران غیر قانونی خوانده شده اند. به گفته یک مذاکره کننده ایرانی بر اساس اینکه ان پی تی حق غنی سازی را قائل شده است “ ارسال پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی غیر قانونی است”. در نتیجه مجازات ایران توسط شورای امنیت و اعمال تحریم ها بدلیل استفاده از حق غنی سازی اش غیر قانونی است.
با توسل به این دلایل، ایران بی توجه به عواقب ممکن سعی در حفظ دست بالا در گفتگوها را دارد. اگر جهان شرایط ایران را قبول کند و اجازه ادامه غنی سازی بدهد؛ حتی برای اعتمادسازی و مدت محدود که برخی کارشناسان پیشنهاد می کنند؛ قدرتهای جهانی زمینه قانونی برای محدود کردن ایران و اعمال تحریمهای بیشتر را از دست خواهند داد.
بزرگ ترین جرم حرکات غیرقانونی ایران، در تهدید صلح نیست. بلکه باید چهره واقعی ایران افشا شود، مدارک بیشتر درباره عدم تمایل این کشور به توقف برنامه هسته ای که قوانین بین المللی را نقض می کند باید منتشر شوند. دولت اوباما بدرستی در جهت محدود سازی کار خطرناک ایران، غنی سازی، اقدام کرده است. اکنون دولت آمریکا با همکاری دیگر قدرتها می بایست جلوی اینکه تبلیغات آشکار ایران مواضع واشنگتن را تضعیف کند یا افکار عمومی را تحت تاثیر قرار دهد، بایستند. زمان آن رسیده که صریح و بدون ابهام ادعای غلط ایران در ارتباط با حق غنی سازی رد شود.
وال استریت ژورنال، 8 ژوئیه
