ساعات پایانی مهات تمدید شده ضرب الاجل مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۵+۱ است، خبرهای ضد و نقیض زیادی در رسانه ها و شبکه های اجتماعی منتشر می شود و هر لحظه ممکن است نتیجه نهایی مذاکرات ۱۳ ساله اعلام شود، برخی گزارش ها از ادامه اختلافات حکایت دارند و برخی اما از حصول توافق خبر می دهند و ترجمه متن صد صفحه ای مذاکرات را دلیل تاخیر در اعلام جمع بندی می دانند. محمد جواد ظریف گفته کار امشب تمام نمی شود، کاخ سفید هم اعلام کرده اگر امشب توافق نشود مذاکرات تمدید خواهد شد. آن سو تر،در ایران ایرنا، خبرگزاری دولت اعلام کرده حسن روحانی با خاتمه مذاکرات هسته ای در همین زمینه و به شکل مستقیم با مردم سخن خواهد گفت.
در چنین شرایطی رفته ام سراغ حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی و از حامیان حسن روحانی تا نظر او را درباره نتیجه مذاکرات و چشم انداز توافق احتمالی بر مناسبات داخلی ایران بپرسم. او معتقد است نتیجه نهایی مذاکرات، حصول توافقی است که ایران و جهان را وارد دوران جدیدی در عرصه دیپلماسی می کند.
حسین مرعشی توافق احتمالی را واقعه ای تاریخی می داند و می گوید: “بعد از توافق هسته ای، ایران وارد دوران جدیدی از حیات سیاسی، اقتصادی و بین المللی خود می شود. این اتفاق با اتفاقی تاریخی مثل کاری که قوام در آزادی آذربایجان کرد و کاری که مصدق برای ملی شدن نفت کرد قابل مقایسه است.ایران وارد دوران جدیدی از حیات خود می شود و این هم برای اقتصاد جهانی دوره مبارکی خواهد بود هم برای ایران دوره خیره کننده ای از توسعه آغاز خواهد شد”.
او می افزاید: “این یک تجربه ای شد از موثر بودن گفتگو؛ یعنی گفتگو پاسخ داد و معلوم شد که با گفتگو می شود خیلی از مسائل حاد بین المللی و مسائل داخلی را حل کرد. من فکر می کنم این تجربه ای ملی است و می شود بعد این به ورود آقای روحانی به مسائل داخلی و طرح ریزی گفتگوی ملی امیدوار بود”.
سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی پیش از این در مصاحبه با روز گفته بود که اولویت دولت حسن روحانی، حل مساله هسته ای است و “ما اصلاح طلبان داوطلبانه همه آنچه مطالبه داشتیم را موقتا کنار گذاشته ایم. تا دولت و کشور از این وضعیت عبور کند. این بدین معنی نیست که مطالبه ای نداریم ما روی مطالبات خود ایستاده ایم ولی موقتا سکوت می کنیم تا وضعیت بغرنج فعلی پشت سر گذاشته شود”. حال از او سوال می کنم با پایان مذاکرات چطور؟ یکی از مهم ترین نقدهایی که به دولت روحانی می شود غفلت از عرصه و سیاست داخلی است. توافق احتمالی چه تاثیری در عرصه سیاست داخلی دارد و حالا چه در پیش است؟
او می گوید: “در عرصه سیاست بین المللی چند موضوع با هم ترکیب شد. آقای روحانی این حوزه را خوب می شناخت، چون خود سالها این موضوع را مدیریت کرده بود. کاردان ترین دیپلمات ها را هم که جزو ذخایر ملی ما بودند مثل آقای ظریف و تیم اش به کار گرفت، رهبری هم خیلی حمایت کرد و تندروها را هم رهبری مدیریت کرد که اخلال ایجاد نکنند. در عرصه بین المللی هم، درواقع بعد از تجربه طولانی از برخوردهای منفی با ایران، جامعه جهانی بخصوص امریکایی ها به این جمع بندی رسیدند که تهدید آنها در خاورمیانه، شیعه نیست بلکه تندروهای سنی هستند. این هوشمندی آقای اوباما بود که به کمک آنها آمد. این چنین ابزارهایی در عرصه داخلی امروز در اختیار آقای روحانی نیست. ولی این تجربه ها می تواند آثار مثبتی در عرصه داخلی هم داشته باشد؛ ضمن اینکه متحدان آقای روحانی هم اینقدر هوشمند هستند که به این دستاورد مهم فعلا قانع باشند و تحمل کنند تا به تدریج مسائل داخلی حل شود.”
می پرسم: یعنی شما می گویید با پایان مذاکرات هسته ای و توافق احتمالی هم در عرصه سیاست داخلی شاهد گشایشی نخواهیم بود؟ در حالیکه اولویت دولت که مساله هسته ای اعلام شده بود پایان می یابد و انتظار می رود دولت به وظایف خود در عرصه داخلی عمل کند؟
حسین مرعشی می گوید که نسبت به حل مسائل سیاست داخلی کشور هم خیلی خوش بین است: “در عرصه های مختلف اما مسائلی در عرصه بین المللی کنار هم قرار گرفت و کمک کرد به اینکه به این نکته برسیم، اما متاسفانه چنین چیزی هنوز در عرصه داخلی وجود ندارد و هنوز اتفاق نظری که آنجا بود در مسائل داخلی نیست. منتهی این رویداد تاثیر خواهد گذاشت بر مسائل داخلی. البته این تاثیر به تدریج خواهد بود و یکباره نخواهد بود”.
مذاکرات هسته ای ایران و گروه ۵+۱ با گذشت ۱۳ سال فراز و نشیب به ساعات پایانی خود رسیده، خبرهای منتشر شده در رسانه ها درباره تحولات روزها و ساعات پایانی این مذاکرات حاکی از خوش بینی برای حصول توافقی نهایی است. تا انتشار متن نهایی توافق احتمالی نمی توان درباره محتوای آن تحلیلی ارائه داد اما چشم ها به وین دوخته شده تا نتیجه نهایی مذاکرات از سوی مذاکره کنندگان اعلام شود. مذاکرات و جلسات در سطوح مختلف میان وزرای خارجه کشورهای مذاکراه کننده و معاونان آنها و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنان ادامه دارد. تاکنون دو بار ضرب الاجل تعیین شده برای پایان مذاکرات تمدید شده و جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده که مذاکرات پیشرفت های واقعی داشته اما اختلافات همچنان باقی است.
او گفته همه طرفین مذاکره توافق دارند که در صورت عدم رسیدن به توافق تا آخر امشب، برنامه اقدام مشترک برای کمک به ادامه مذاکرات تمدید شود.
کاخ سفید هم در توییتر اعلام کرده که اگر مذاکرات امشب به نتیجه نرسد تمدید کوتاه مدت خواهیم داشت.
در عین حال خبرگزاری ایرنا و برخی رسانه های بین المللی به نقل از یک منبع آگاه نوشته اند : “روز سی ژوئن، سفرای هر هفت کشور در نامه مشترکی به مدیرکل آژانس، اعلام کردند که برنامه اقدام مشترک ژنو تا اطلاع ثانوی تمدید شده است. و برای مذاکراتی که در آن هستیم تاکنون هیچ ضرب الاجلی تعیین نشده که نیاز به تمدید آن باشد.”
سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده ایرانی هم به شبکه خبر گفته که مذاکرات به لحظات نفس‌گیر آخر رسیده است. هنوز برخی مشکلات وجود دارد و تا این مشکلات حل نشود، نمی‌توان گفت به توافق رسیده‌ایم.
او گفته: قول حل موضوعات برای امشب یا فردا شب را نمی‌دهم…. امیدوار هستیم که اگر بتوانیم مشکلات را جمع‌بندی کرده و همه مسائل را به نقطه‌ای برسانیم که مورد موافقت هر دو طرف باشد، انشالله به نتیجه برسیم.موارد اختلافی باقی مانده آنطور که رسانه ها گزارش داده اند به تحریم تسلیحاتی ایران مربوط می شود که ایران خواستار برچیده شدن این تحریم هاست هرچند پیشتر گزارشاتی از موافقت طرف غربی با لغو تدریجی این دسته از تحریم ها منتشر شده بود.
