به گفته رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خبرگزاری فارس، در سومین نمایشگاه و جشنواره بین‌المللی رسانه‌های دیجیتال به عنوان رسانه “برتر” انتخاب شد.
این خبرگزاری نیمه رسمی که در بهمن ماه سال 1381 شروع به کار کرد، حامی محمود احمدی نژاد و از نزدیک ترین رسانه ها به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و برخی حتی از آن به عنوان بازوی رسانه ای سپاه یاد می کنند. انتخاب خبرگزاری فارس به عنوان رسانه برتر که به نظر می رسد در مقابل حمایت های افراطی این خبرگزاری از محمود احمدی نژاد صورت گرفته، باعث شد “روز” در این گزارش به بررسی عملکرد و شیوه پوشش اخبار و تعامل این رسانه با سایر شخصیت های سیاسی و حوادث اخیر کشور و همچنین جو حاکم در درون این خبرگزاری بپردازد.
کارمندان سپاه و بسیج، عکاس و خبرنگار شدند
بهمن ماه سال 81 خبرگزاری فارس با جذب برخی نیروهای رسانه ها و روزنامه های محافظه کار آغاز به کار کرد.
بودجه فارس، از طریق کمک های فرهنگی سپاه پاسداران تامین می شود و بسیاری از مدیران آن، دارای سابقه عضویت در این دستگاه نظامی را دارند. با توجه به محرمانه تلقی شدن جزییات بودجه دستگاه های نظامی در ایران، تا مدت ها وابستگی فارس به بودجه سپاه، خبری غیررسمی تلقی می شد، اما در ژوئن سال 2008 سایت “تابناک” (وابسته به محسن رضایی فرمانده اسبق سپاه) در گزارشی رسما این خبر را مورد تایید قرار داد.
هرچند در ابتدای شروع به فعالیت این خبرگزاری برخی نیروهای مستقل نیز به کار گرفته شدند، اما مرور زمان نشان داد که این نیروها فقط برای بهره برداری و راه اندازی این خبرگزاری مورد استفاده قرار گرفته و به مرور حذف شدند.
اوج حذف نیرو در این خبرگزاری در آستانه انتخابات 22 خرداد شکل گرفت. پیش از انتخابات 22 خرداد، حمیدرضا مقدم، مدیر عامل خبرگزاری فارس از راه اندازی باشگاه آموزشی روزنامه نگاری این خبرگزاری با عنوان “توانا” ، در جهت “جذب و آموزش نیروهای جوان و پرتلاش در عرصه خبررسانی” خبر داد. اما نیروهای جوانی که مقدم از آنها یاد میکرد، از میان بسیج و سپاه پاسداران و وابستگان آنها انتخاب شدند و بعد از طی دوره های یک یا دو ماهه به جای نیروهای اصلی این خبرگزاری به کار گرفته شدند. یکی از خبرنگارانی که به مدت 4 سال در خبرگزاری فارس مشغول به کار بوده در این زمنیه به “روز” توضیحاتی داده است.
وی با اشاره به اخراج 60 تا 70 تن از خبرنگاران و عکاسان فارس در آستانه انتخابات 22 خرداد گفت: بعد از راه اندازی باشگاه توانا، نیروهای بسیج را با آموزش های کوتاه مدت در این باشگاه، جایگزین نیروهایی کردند که چندین سال در این خبرگزاری کار کرده بودند و با وارد کردن آنها به کادر خبرگزاری، بچه ها را یا اخراج کردند یا در شرایطی قرار دادند که ناچار شدند استعفا کنند”.
به گفته این مصاحبه شونده: “تا قبل از انتخابات 22 خرداد، بیش از 90 درصد بخش سیاسی خبرگزاری فارس تغییر کردند و نیروهای بسیج و وابستگان به سپاه ، جایگزین آنها شدند”.
این عضو تحریریه خبرگزاری فارس افزود: “قبل از انتخابات نامه ای از طرف سردبیردر حمایت از احمدی نژاد آورده و از همه خواستند امضا بکنند تعدادی از بچه ها امضا کردند اما برخی نیز همچون خود من امضا نکردیم و در مقابل ظرف چند روز همه کسانی را که امضا نکرده بودند را متهم به طرفداری از میرحسین موسوی کرده و اخراج کردند و کل گروه اجتماعی فارس که نامه را امضا نکرده بودند یکجا اخراج شدند”.
وی با بیان اینکه روزنامه نگاران و خبرنگاران مستقل جایی در خبرگزاری فارس ندارند تصریح کرد: “پیش از قضایای انتخابات اخیر، برخی از نیروهای حرفه ای در این خبرگزاری مشغول به کار بودند هر چند که اجازه کار حرفه ای داده نمی شد و اکثرا عکس ها به صورت مونتاژ شده و خبرها به صورت نادرست و در راستای اهداف خاصی منتشر می شد اما همزمان با انتخابات این نیروهای حرفه ای نیز اخراج شدند و نیروهای سپاه و بسیج ، عکاس و خبرنگار شدند”.
خبرهایی که مدام تکذیب می شوند
خبرگزاری فارس که در شروع کار، خود را به عنوان “نخستین خبرگزاری مستقل ایرانی” معرفی کرده است، از همان آغاز گرایشات فکری خود را در نحوه پوشش خبری رویدادها و وقایع کشور به نمایش گذاشت و به رسانه ای نزدیک به سپاه شهرت یافت. خبرگزاری مستقلی که که حجم تکذیب اخبار منتشره اش نشان از میزان استقلال آن دارد.
این خبرگزاری از زمان اعلام کاندیداتوری مهدی کروبی و میرحسین موسوی برای انتخابات ریاست جمهوری دهم، در قالب مصاحبه های تعیین شده و اخباری کذب ، اقدام به تخریب این دو چهره اصلاح طلب کرد. فارس طی چند ماهه اخیر در توهین به شخصیت های سیاسی کشور و چهره های اصلاح طلب و اتشار اخبار کذب تا بدانجا پیش رفت که مجمع تشخیص مصلحت نظام، دکتر قربان بهزادیان نژاد (رئیس ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی) ، علیرضا بهشتی، فخرالسادات محتشمی پور، مهدی هاشمی و تعداد دیگری از شخصیت های سیاسی ناچار شدند علیه این خبرگزاری شکایت کنند.
در نمونه ای از این اخبار کذب، خبری درباره دستگیری فرزند مهدی کروبی منتشر کرده و مدعی شد “به‌دنبال شکایت مسئولان شرکت ایرانسل از شرکت پرشین‌تاگام، دادسرای عمومی و انقلاب تهران حکم جلب مدیران این شرکت را صادر کرد”. منظور فارس از شرکت پرشین تاگام، پرشین تله کام بود که این خبرگزاری حتی درباره اسم این شرکت نیز تحقیقات درستی به عمل نیاورده بود. این خبر بلافاصله از سوی شرکت ایرانسل و دفتر مهدی کروبی تکذیب شد.
انتخابات 22 خرداد و کودتای رنگی
خبرگزاری فارس که پیش از انتخابات بارها بر پیروزی محمود احمدی نژاد تاکید کرده بود، در 12 خرداد یعنی ده روز مانده به انتخابات پیش بینی کرد با پیروزی احمدی نژاد، تکلیف انتخابات ریاست جمهوری دهم در دور اول مشخص خواهد شد.
فارس در 26 خرداد، انتخابات 22 خرداد را “یک تیرو سه نشان” و “نه یک انتخابات که انفجار اطلاعات” نامید و از آن به عنوان “شگفت انگیز ترین انتخابات ریاست جمهوری در دنیا” یاد کرد. این خبرگزاری سپس در مطالبی تحت عنوان “تحلیل انتخابات 22 خرداد”، با رد تقلب گسترده در انتخابات، میرحسین موسوی را متهم به خرید 5 میلیون رای مردمی کرد و مدعی شد: “در حالی که چند ساعتی ازبرگزاری انتخابات نمی گذشت و مردم درحال رای دادن بودند با اعلام پیروزی میرحسین موسوی در انتخابات ؛ پروژه انقلاب مخملی را کلید زدند”.
فارس بدون توجه به اعتراضات مردمی به کودتای انتخاباتی و کشتار مردم توسط نظامیان، معترضان به انتخابات را متهم به “کشتار مردم بیگناه؛ حمله مسلحانه به مراکزنظامی و پایگاههای بسیج؛ آتش زدن مسجد وکشته و زخمی کردن نمازگزاران؛ تروربرنامه ریزی شده مردم عادی در کوچه و خیابان وبلافاصله فیلمبرداری و ارسال آن از طریق اینترنت به سراسر جهان” کرد و مدعی شد که “کودتای مخملی ایران در اندیشکده آمریکایی بروکینگز طراحی شده بود”.
خبرگزاری فارس آنگاه با متهم کردن معترضان به انقلاب مخملین، خواستار محاکمه و پیگرد قضایی میرحسین موسوی، مهدی کروبی و سید محمد خاتمی شد و مدعی شد که “ سبزهای ایران از فیلم -دیکتاتور را سرنگون کن- الهام گرفته اند”. این خبرگزاری همچنین جنبش سبز مردم ایران را با عنوان “فتنه” ذکر کرده و آن را به کپی برداری از “روش های فرقه رجوی” متهم نمود.
“اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل، انجمن های اسلامی دانشگاههای کشور، مردم تهران، برخی نمایندگان فراکسیون دولت مجلس، اعضای بسیج دانشجویی، فرماندهان سپاه، د انشجویان و اساتید دانشگاه امام صادق، خانواده های شهدا و جانبازان و …” کسانی بودند که فارس به نقل از آنها خواهان محاکمه و برخورد با موسوی و کروبی شد. این رسانه، محاکمه نخست وزیر زمان جنگ را “خواست مردم ایران” ذکر کرد و “عدم برخورد جدی” با رئیس سابق مجلس را “باعث دلسردی دلسوزان انقلاب از دستگاه قضائی” عنوان کرد.
ندا آقا سلطان و سناریوی فارس
در حالی که تاکنون به شکایت خانواده ندا آقا سلطان جهت معرفی قاتل این شهید جنبش سبز رسیدگی نشده است ، خبرگزاری فارس همزمان با روزنامه جوان که این روزنامه نیز متعلق به سپاه است، در خبری شگفت انگیز مدعی شد که “خبرنگار بی‌بی‌سی، مستقر در تهران که اخیراً از ایران اخراج شده است، در اقدامی غیرانسانی با اجیر کردن یکی از اراذل و اوباش و دادن مبلغی به وی، خواستار کشتن یک نفر برای تهیه فیلم مستند خود شد”.
فارس در ابتدا تلاش میکرد منکر کشته شدن ندا آقا سلطان شود به طوریکه در خبری اعلام کرد: “ پس از اعلام خبر کشته شدن خانم ندا آقاسلطان در تهران فردی به همین نام در یونان اعلام موجودیت کرده و در تماسی با سفارت ایران در یونان و وزارت خارجه اعلام کرده که زنده است!” اما تاکنون خبری از این خانم مورد ادعای فارس نشده است.
فارس در خبری دیگر که به نقل از روزنامه وطن امروز منتشر کرد ادعا کرد: “بررسی به عمل آمده ازگلوله‌های خارج شده از بدن برخی کشته شدگان حوادث اخیر نشان می‌دهد فشنگ‌های به کار رفته متعلق به هیچ یک از سلاح‌های سازمانی ارگان‌های نظامی و امنیتی کشور نبوده و از خارج از مرزهای کشور به تهران فرستاده شده است”.
این خبرگزاری سپس به نقل از منابع آگاه مدعی شد که “در هفته‌های اخیر، نیروهای امنیتی و انتظامی کشور دهها قبضه اسلحه قاچاق از نوع اسلحه‌ای که به سمت ندا صالحی شلیک شده، از قاچاقچیان سلاح و در برخی منازل تیمی گروهک‌ها کشف کرده‌اند که این محموله‌‌ها عمدتاً از مرزهای غربی وارد کشور شده بودند”.
فارس کشته شدن ندا آقا سلطان را حادثه ای از پیش طراحی شده دانسته و به اتفاق سایر ارگان های دولت کودتا تلاش کرد القا کند که شهادت ندا، یک دسیسه و از سوی سازمان مجاهدین خلق بوده است.
سرعت اطلاع رسانی فارس!
“سرعت در اطلاع رسانی” از سوی عیسی زارع پور، رئیس مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان یکی از دلایل انتخاب خبرگزاری فارس به عنوان رسانه برتر ذکر شده است.
به عقیده کارشناسان نکته قابل تاملی که در ارتباط با این ادعا وجود دارد ارتباط خاص این خبرگزاری با نهادهای امنیتی، سپاه و دادستانی است؛ به طوریکه در دادگاههای نمایشی رسیدگی به اتهامات معترضان به انتخابات، کیفرخواست همزمان با قرائت نماینده دادستان در دادگاه و حتی در مواردی، دقایقی پیش از قرائت بر خروجی خبرگزاری فارس قرار گرفته است. این مساله درباره دفاعیات و نوع سخنان متهمان حاضر در دادگاه نیز صادق بوده است. چنانچه اظهارات متهمان در دادگاه که غالبا به صورت دیکته شده و از روی کاغد خوانده شده قبل از عنوان شدن در دادگاه در خروجی خبرگزاری فارس انتشار یافته است.
از سوی دیگر نکته قابل تامل دیگری که در این زمنیه وجود دارد این است که زندانیانی چون امیر حسین مهدوی و مازیار بهاری که هر دو روزنامه نگاران مطرحی بودند پس از نگهداری در شرایط ایزوله زندان و شکنجه های طاقت فرسا، به محل خبرگزاری فارس برده می شدند تا مطالب دیکته شده به آنها را در قالب کنفرانس خبری بازگو کنند.
یکی از خبرنگاران فارس که به تازگی از این خبرگزاری اخراج شده به “روز” می گوید: “در دادگاهها و همچنین کنفرانس های این چنینی ، برخی نیروهای خاص که وابستگی به سپاه و بسیج داشتند به عنوان خبرنگار و عکاس فرستاده می شدند و در مقابل اعتراض ما گفته می شد که به شما اعتماد نداریم”.
