فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدابا وجود اعتقاد به اینکه “اگر بخواهیم مرزها را با کمک تیر و کشتن قاچاقچیان مهار کنیم، امنیت در مرزها سطحی می‌شود” از کشته شدن 154 نفر از نیروهای “ضد انقلاب” و مجروح شدن 450 تن از آنان در سال جاری در مناطق مرزنشین شمال غرب و غرب کشور خبرداد. کشتار مرزنشینان در حالی ادامه دارد که به گفته این سردار سپاه، “در این مناطق هیچ نقطه‌ای که ضدانقلاب در آن مستقر باشد” وجود ندارد.
سردارمحمودی که در همایش پلیس و امنیت سخن می گفت، اگر چه وجود قاچاق کالا در مناطق مرزی را ناشی از”پشتیبانی اقتصادی” از “عناصر ضد انقلاب” معرفی کرد اما در عین حال در سخنانی متناقض “موقعیت جغرافیایی منطقه و عدم پویایی اقتصاد در مرزها” را مهم‌ترین عامل روی آوردن مردم این مناطق به قاچاق کالا دانست.
فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا در همین مورد ادامه داد: “در جدار 50 کیلومتری مرز حتی یک کارخانه وجود ندارد و بر همین اساس است که وضعیت معیشتی مردم در مرزها دچار اختلال شده و مرزنشینان به قاچاق روی آورده‌اند.”
بر اساس آمار اعلام شده از طرف عبدالرضا محمودی در طول سال جاری در همین مناطق 38 نفر قاچاقچی کشته و 71 نفر نیز توسط نیروهای نظامی مجروح و زخمی شده‌اند. با این وجود وی استفاده از قوه قهریه را در مهار قاچاقچیان موثر ندانسته و افزوده: “اگر بخواهیم مرزها را با کمک تیر و کشتن قاچاقچیان مهار کنیم امنیت در مرزها سطحی می‌شود و با کشتن قاچاقچی خانواده او نسبت به نظام بدبین می‌شوند.”
کشته شدن 336 نفر و مجروح شدن 700 نفر از نیروهای نظامی در این مناطق آماری است که عبدالرضا محمودی از آن خبر می‌دهد، اما با این حال اعلام میکند: “امنیت حاکم در آذربایجان غربی بیشتر از شهرستان نجف‌آباد که در مرکز کشور قرار دارد، است و شرایط ایمنی در این استان بسیار مطلوب است و امنیت در شمال‌غرب کشور بر اثر تعامل، هماهنگی و تلاش نیروهای انتظامی و نظامی برقرار است.”
محمودی با اشاره به اینکه در مرز ایران و عراق، در قسمت عراق هیچ پاسگاه مرزی وجود ندارد و ایران موظف به اداره این مرز است، گفت: “هزینه امنیت مرز عراق توسط ایران پرداخت می‌شود و قاچاق کالا در مرز عراق توسط نیروهای ایرانی انجام می‌شود.”
کول برها و کاسب‌کارها
گزارش‌های متعددی که در این زمینه منتشر شده، از جمله گزارش مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران،نشانگر این وضعیت است به علت نبود کار و منبع درآمد، عده‌ای از اهالی مناطق مرزی کشور که در میان آنها نوجوانان، کودکان و زنان نیز به وفور دیده می شوند، اقدام به حمل و نقل کالا از مرز با استفاده از کول و بدون استفاده از هرگونه وسیله‌ای میکنند که در اصطلاح محلی “کول بر” نامیده می‌شوند.آنها از این طریق، بخشی از هزینه‌های زندگی خود را تامین میکنند: مخارج و هزینه‌هایی که از طریق به خطر انداختن جان و سلامت فرد کول بر تامین می‌شود.
کول‌بران، شهروندانی از طبقه پایین جامعه هستند که برای امرار معاش با دستمزدهای ناچیز (به طور مثال 2 هزارتومان برای 10 کیلو چای) با بستن بار بر پشت خود و طی ساعتها پیاده روی در مرزها، اجناسی چون چای٬ لوازم صوتی و تصویری و.. را جابه‌جا میکنند.
کاسب‌کارها هم در واقع کسانی هستند که اجناس را از کول برها تحویل می‌گیرند و با وسیله حمل میکنند.
از لحاظ جرم‌شناسی، اتهاماتی که به کول برها و کاسب‌کارها زده می شود، در وهله اول اقدام به قاچاق و حمل کالایی است که حقوق گمرکی آن پرداخت نشده و در وهله دوم به لحاظ تردد آنها در نوار مرزی و احتمال خروج از مرزهای رسمی و تعریف شده بین دو کشور هم جوار است.حال آنکه در مورد اول به علت عدم پویایی اقتصادی این منطقه و عدم توجه دولت، این اتهام بی‌معنی جلوه میکند و در مورد دوم نیز ویژگی مرزنشیان با توجه به داشتن بستگانی در آن سوی مرز و ارتباطاتی که دارند طبیعی جلوه میکند.
نگاه خشن حاکمیت
طرح یکسویه انسداد مرزها در دولت احمدی نژاد مطرح و برای آن چندین میلیارد تومان هزینه در نظر گرفته شد. برای اجرای این طرح در طول مرزها در مناطقی مثل بانه٬ مریوان٬ سردشت و پیرانشهر کانال‌هایی به عمق چند متر حفر کردند. در مناطقی دیگر هم دیوارهای بلندی ساخته شد. همزمان به نیروهای انتظامی نیز برای مقابله با ورود کالای قاچاق دستور تیراندازی مستقیم به مردم داده شد.
به این ترتیب طی سال‌های گذشته ده‌ها شهروند کرد، تنها به جرم حمل چند صندوق چای و چند طاقه پارچه خارجی توسط نیروهای انتظامی کشته و مجروح شده‌اند و هر بار هم نیروهای نظامی به جای محاکمه مورد تشویق مسولین انتظامی قرار گرفته است.
طرح انسداد مرزها سبب بروز اعتراض گسترده بین مرزنشینان کرد شد. این مساله‌ها بارها به درگیری بین مردم این مناطق و نیروهای نظامی منجر شده است. در اسفند 87 اصناف مختلف شهر مریوان در راستای محکومیت این طرح غیر اصولی به مدت 5 روز اعتصاب گسترده ای کردند. آنها با اذعان از خسارت‌های اقتصادی ناشی از ورود کالای قاچاق به اقتصاد کشور٬ خواستار ایجاد مشاغل جایگزین در صورت انسداد مرزها بودند.
کشتار کاسبکاران و کول بران
کسی به این خواسته ها توجه نکرد و بسیاری از کول بران و کاسبکاران در این مناطق به طور روزانه هدف گلوله‌های نیروهای انتظامی قرار می‌گیرند و جان خود را از دست می‌دهند. در برخی مواقع نیروهای انتظامی حتی به اشتباه به شهروندان مرزنشین تیراندازی میکنند و نسبت به این خطاها هیچ‌گاه پاسخ‌گو هم نیستند. در بسیاری موارد هم تنها به خاطر مظنون شدن به یک شهروند اقدام به تیراندازی میکنند. گزارش‌های متعددی که در این زمینه منتشر شده، نشانگر این وضعیت است:
دوشنبه 16 شهریور ماه نیروی انتظامی در منطقه مرزی “کانی زرد” از توابع شهر سردشت بر روی تعدادی از کاسبکاران کرد آتش گشود که در طی این حادثه شهروندی به نام ادریس شیخ پور ساکن روستای کانی زرد کشته شد.
در تاریخ 17 شهریور ماه نیروهای انتظامی مستقر در منطقه شمشیر از توابع پاوه با آتش گشودن به سوی یک اتومبیل شخصی، شهروندی به نام کیوان حسینی از اهالی شمشیر به قتل رسید.
در شهریور ماه در منطقه مرزی “حاجی بگ” از توابع شهرستان خوی، نیروهای هنگ مرزی ایران و مرزبانان ترکیه به طور مشترک به سوی حیوانات و اتومبیل‌های مشکوک به حمل کالای قاچاق آتش گشودند که در طی این حادثه چند شهروند زخمی و بازداشت و تعداد زیادی از حیوانات بارکش کشته شدند.
در 13 شهریورماه، نیروهای نظامی پاسگاه “میر دی” از توابع شهر سقز با کمین در جاده به سمت تعدادی از کاسبکاران مرزنشین آتش گشودند که به علت اصابت چندین گلوله یک شهروند کرد اهل بوکان به نام عباس عبدی پور جانش را از دست داد. در رویدادی دیگر، بر اثر تیراندازی نیروهای انتظامی به سوی شهروندان کرد در منطقه قطور از توابع شهر سلماس جوانی به نام شافع معصومی کشته رسید.
8 شهریورماه در منطقه “ میرگه دریژ” از توابع مریوان نیروهای انتظامی به سوی چندین ماشین متعلق به مرزنشینان کرد تیراندازی کردند که بر اثر این اقدام شهروندی به نام “ صلاح برزگر” زخمی شد. در منطقه دیگر از توابع شهر مریوان شهروندی دیگر به نام “ دلیر” اهل روستای “کاریز” به دست نیروهای انتظامی کشته می شود.
ششم شهریور ماه در مناطق اطراف شهر اشنویه، ماموران نیروی انتظامی به سوی تعدادی از کاسبکاران تیراندازی کردند که بر اثر آن یک شهروند کرد به نام “ کریم بنگینی” به شدت زخمی شد و به علت شدت جراحات وارده در بیمارستان فوت نمود.
5 شهریور ماه نیز در منطقه “ میری دی” از توابع سقز طی تیراندازی نیروهای انتظامی به تعدادی از ماشین‌های کاسبکاران مرزنشین شهروندی مهابادی به نام “ حسین ابراهیمی” بر اثر اصابت چندین گلوله کشته شد.
22 مردادماه نیروهای انتظامی در محور حمزه آباد پیرانشهر با آتش گشودن به روی چند ماشین با تصور حمل کالای قاچاق موجب زخمی شدن چند تن و جان باختن شهروندی مهابادی به نام مامه خالدی شدند.
21 مرداد ماه نیروهای نظامی در منطقه سورین سقز طی تیراندازی، شهروند کردی به نام احمد قادری را زخمی کردند. در همین روز و در منطقه “بله سور” سلماس نیروهای ناجا شهروندی دیگر به نام خالد را با تیراندازی مستقیم مجروح ساختند.
در سه هفته‌ی اول مرداد ماه 10 شهروند کرد و 12 تن با تیراندازی نیروهای انتظامی کشته و زخمی شدند:نیروهای انتظامی در طی این روزها به مناطق مرزی نوسود، هانه گرمه له، مناطق مرزی مریوان و بانه یورش بردند و ضمن ضرب و شتم اهالی روستاهای این مناطق، وسائل آنها را ضبط و با خود بردند؛سپس در مناطق نوسود بین مردم و نیروهای انتظامی درگیری روی داد و چندین نفر زخمی و تعداد زیادی نیز دستگیر شدند.
روز جمعه 16 مردادماه سید فاخر عمر شیوا در منطقه مرزی شهر خوی توسط نیروهای انتظامی کشته شد.
چهارشنبه 14 مردادماه چند ماشین از کاسبکاران کرد در منطقه قطور شهر خوی در کمین نیروهای انتظامی گرفتار شدند، نیروهای انتظامی به سوی کاسبکاران تیراندازی کردندکه بر اثر آن شهروندی به نام سراج موسی لو کشته و شهروندی دیگر به نام رضا بابازاده به شدت زخمی و به بیمارستان انتقال داده شد.
حمید قندکانگلو اهل ماکو به دلایل نامعلومی زمانی که با ماشینش در اطراف جاده در حوالی مرز بازرگان توقف کرده بود توسط نیروهای انتظامی به رگبار بسته شد. وی به علت شدت جراحات وارده جانش را از دست داد. هر چند که نیروهای انتظامی ادعا کرد که وی حامل کالای قاچاق بوده اما مشخص شد که هیچگونه کالای قاچاقی در ماشین وی نبوده است.
یازده مردادماه، سروان اصلانی رئیس پاسگاه روستای مرزی آلواتان شهر سردشت به دلایل نامعلوم دو شهروند کرد را به رگبار بست که بر اثر آن شهروندی به نام حاجی 23 ساله کشته و شهروند دیگری به نام لقمان به شدت زخمی شد.
دوشنبه 12 مردادماه بر اثر تیرانداری ماموران انتظامی در منتطقه آلان شهر سردشت یک کاسبکار کرد به نام رحیم محمود پور کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند.
روز یکشنبه 11 مرداد ماه نیروهای انتظامی در مرز نوسود به سوی چندین کاسبکار کرد تیراندازی کردند که بر اثر آن شهروندی به نام شهرام شکری به شدت زخمی شد. وی به علت شدت جراحات به بیمارستان شهر جوانرود انتقال یافت.
7 مرداد ماه در تعقیب و گریز نیروهای انتظامی با ماشین‌های باری کاسبکاران کرد سقزی یک شهروند سقزی به نام جلال توسط نیروهای انتظامی کشته شد.
جنازه اقبال بختیاری شهروند کرد اهل روستای قم قلعه مهاباد که در طی چند روز گذشته توسط نیروهای انتظامی در جاده هشترود دستگیر شده بود، به خانواده‌اش تحویل داده شد. تنها از سوی ناجا اعلام شده است که متوفی با ماشین حامل کالای قاچاق بوده است.
7 مرداد ماه نیروهای انتظامی پاسگاه حسن سالاران سرشیوی سقز به چندین ماشین وانت حامل کالای قاچاق تیراندازی کرد که بر اثر آن شهروندی به نام انور اقبالی 35 ساله کشته و 2 نفر دیگر زخمی شدند.
سعدت لایی، عینا لایی و مژده نادریان سه زنی هستند که در محور “ژاورو” مریوان در اثر اشتباه نیروهای کمین ناجا مورد تیراندازی نیروهای نظامی قرار گرفتند و علیرغم زخمی شدن، هیچگونه اقدامی از سوی نیروهای نظامی برای کمک یا انتقال آنان به بیمارستان صورت نگرفت.
