تحریم ایران چه سودی دارد؟

امانی ماجد

شورای امنیت سازمان ملل، به تازگی تحریم های جدیدی را برای ایران تصویب کرده است، اما آیا این تحریم ها سودی خواهد داشت؟ آیا باعث خواهد شد که غرب به خواسته اش که همان متوقف شدن برنامه های اتمی ایران و اعتماد سازی این کشور با مجامع بین المللی است، برسد؟ یا ایران به مبارزه اش با مجامع بین المللی ادامه می دهد و به حق خود درمورد غنی سازی اورانیوم، پافشاری خواهد کرد؟

تحریم آخر یا چهارمین دور تحریم ها این بار بانک ها  را نشانه گرفته است و به آنها اجازه نمی دهد که در خارج از ایران شعبه جدید داشته باشند و ماموران دولت ایران را از باز کردن حساب در بانک های خارجی منع کرده است. این قطعنامه ممنوعیت فروش اسلحه به ایران را گسترش داده است و خواستار یک سیستم برای متوقف کردن کشتی هایی که در مسیر ایران تردد می کنند و جستجوی آنها هستند. این تحریم ها همچنین اعضای سپاه پاسداران را نیز هدف قرار داده و ممنوعیت هایی را در مورد فعالیت هایی تجاری آنها در نظر گرفته است.

ایران از آغاز دهه هشتاد مورد تحریم قرار گرفته است.این موضوع آنقدر عادی شده است که امیر موسوی، تحلیلگر مسائل ایران در این باره می گوید که ایرانیان دیگر بدون تحریم نمی توانند زندگی کنند. ما بدون این فشار ها نمی توانیم کار کنیم و تولید داشته باشیم.

فهرست بلند بالای تحریم های ایران روز به روز بلند تر می شود. این تحریم ها شامل ممنوعیت فروش و انتقال میکروتکنولوژی، مسدود کردن سرمایه های ایرانیان در بانک های آمریکا و تحریم بانک های ایران از جمله بانک مرکزی ایران به دلیل انتقال سرمایه به حزب الله و حماس، می شود. در سال 2007، اتحادیه اروپا دور جدید تحریم های خود  را در مورد ایران به اجرا گذاشت. این تحریم ها که چند روز پیش هم به روز شد سختگیری هایی را در مورد اعتبارات بانک های ایرانی شرکت ها و افراد درنظر گرفته است و محموله هایی که بین ایران و اروپا از طریق هوایی و دریایی رد و بدل می شود، بارزسی می کند.

 

تحریم های قبلی

سه تحریم قبلی در سال های 2006 تا 2008  تصویب شد. این تحریم ها فشار های اقتصادی بر ایران را از طریق سختگیری درمورد تجارت، واردات تکنولوژی، وام های موسسات مالی بین المللی و ممنوعیت سفر برخی از چهره های سیاسی به تدریج زیاد کردند. این سه قطعنامه با رای مثبت همه اعضا تصویب شد به غیر از یک رای ممتنع در مورد قطعنامه 1803. با این حال ایران همچنان بر برنامه های اتمی اش اصرار دارد و می گوید که این برنامه ها صلح آمیز است. آخرین قطعنامه با 12 رای مثبت در مقابل دو رای منفی و یک رای ممتنع، تصویب شد.

سپاه پاسداران یکی دیگر از نهاد های ایرانی است که در این دور تحریم ها هدف قرار گرفته است. خزانه داری آمریکا در پاسخ به اعلام این که ایران  تولید اورانیوم 20 درصد را آغاز کرده است، سرمایه های شرکت خاتم الانبیا وابسته به سپاه را مسدود کرده است. این شرکت بزرگ در سال 2007 مورد تحریم آمریکا قرار گرفت. خزانه داری آمریکا همچنین سرمایه سردار سپاه رستم قاسمی که بعنوان فرمانده  قرارگاه خاتم الانبیا را که چهار شرکت فاطر، ایمن ساز، مکین و رهاب تحت پوشش دارد، مسدود کرد. خاتم الانبیا پروژهای زیادی را از شرکن توتال و شل گرفته است.

با وجود اینکه سپاه پاسداران در شرکت های بزرگ نفتی و پروژه های سرمایه گذاری دخیل است، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که تحریم ها تاثیر چندانی ندارد. آنها معتقدند که فعالیت های گسترده سپاه در کشور تحریم های غرب را خنثی خواهد کرد.

جمهوری اسلامی  در دهه هشتاد  به منظور گسترش روابط تجاری اش با کشور های دیگر سرمایه گذاری هائی آغاز کرد؛ این کشور ها شامل روسیه، چین، کشورهای اتحادیه اروپا و همینطور کشورهای در حال توسعه مثل سوریه، ونزوئلا و هند می شدند. ایران صاحب 10 درصد ذخایر نفتی جهان است و به همین دلیل اقتصاد این کشور بر اساس درآمد های نفتی تنظیم می شود.در سال 2007، ایران 57 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت که نیمی از درآمد دولت را تشکیل می داد. صادرات نفتی 80 درصد صادرات ایران است.

با این حال، اقتصاد ایران یک اقتصاد سالم نیست. نرخ تورم و بیکاری در حال افزایش است. بعلاوه، در ماه فوریه واردات بنزین ایران 23 درصد از صادرات آن بیشتر بود. جوانفکر، مشاور احمدی نژاد گفت که تصفیه خانه های ایران که در دست تعمیر است تا چند ماه دیگر آماده می شود و قادر است 60 درصد از نیاز های ایران را برآورده کند.

باوجود اینکه روسیه به هر چهار قطعنامه علیه ایران رای مثبت داده است، اما رابطه اش با ایران همچنان محکم است و به نظر نمی رسد که تحت تاثیر آخرین قطعنامه شورای امنیت قرار گرفته باشد. روسیه رآکتور اتمی بوشهر را تعمیر می کند و قرار است موشک های اس300 را در اختیار ایران بگذارد. روسیه و ایران درکنار قطر، اخیرا توافقنامه ای را امضا کرده اند که بموجب آن روابط خود را در زمینه انرژی گسترش می دهند. این سه کشور صاحب 40 درصد منابع گاز طبیعی دنیا هستند. بعلاوه از سال 2008، ایران و روسیه روابط تجاری خود را در زمینه کشاورزی، ارتباطات و هواپیمایی، گسترش داده اند.

با نگاهی به آخرین قطعنامه صادر شده علیه ایران این سووال پیش می آید که آیا روسیه می تواند به وعده خود مبنی بر فروش موشک های اس 300 عمل کند یا نه. سرگئی ایوانوف، معاون نخست وزیر روسیه اعلام کرد که روسیه همچنان این حق را دارد که این موشک ها را برای ایران بفرستد. او گفت: “تحریم های اسلحه شامل سلاح هایی چون سلاح های سنگین، ناو های جنگی و هلی کوپتر های دریایی، تانک و سلاح های سبک می شود و سلاح های دفاعی شامل این تحریم ها نمی شود. زمانی که با زبان قانون حرف می زنیم و نه زبان تبلیغات سیاسی، هیچ چیز نمی تواند مانع ما از فروش موشک به ایران بشود. اینکه ما این کار را بکنیم یا نه یک تصمیم سیاسی است.” وی اضافه کرد که در آستانه گسترش روابط تجاری و افزایش سرمایه بین دو کشور، روسیه این روابط را قربانی نخواهد کرد.

 

روابط با چین

چین هم روابط اقتصادی و تجاری گسترده ای با ایران دارد. این کشور هم مثل روسیه از سه قطعنامه قبلی علیه ایران حمایت کرده است و همچنان با ایران همکاری می کند.شرکت های مختلف چینی در زمینه انرژی با ایران همکاری می کنند و این شامل قرارداد  2 میلیارد دلاری برای توسعه میدان نفتی آذربایجان و قرارداد 3 میلیارد دلاری پارس جنوبی برای تولید گاز مایع، می شود.چین در مجموع  29 میلیارد دلار قرارداد با ایران دارد. با این حال این ارقام فقط ارقام رسمی است.کارشناسان حدس می زنند که حجم این قرارداد ها که از طریق امارات صورت می گیرد، به 36 میلیارد دلار می رسد. واردات کالاهای چینی سهم زیادی در واردات ایران دارد و این کشور در عوض 12 درصد انرژی مورد نیاز چین را تامین می کند. طبق آخرین پیش بینی های شرکت ملی نفت چین، واردات نفتی چین از ایران در سال آینده ممکن است به 9.1 برسد.

ایران هم اعلام کرده  است که مجلس این کشور قصد دارد همکاری هایش را با آژانس بین المللی انرژی اتمی کاهش بدهد. به گفته علی اکبر صالحی ایران به برنامه های اتمی اش ادامه خواهد داد. این احتمال هم وجود دارد که در صورتیکه کشتی های  ایران مورد بازرسی قرار بگیرند، این کشور هم عبور و مرور کشتی ها را در خلیج فارس کنترل کند. به هر حال هر تصمیمی که ایران بگیرد با در نظر داشتن سود مشترک بین این کشور و کشورهای دیگر خواهد داشت. تا اطلاع ثانوی به نظر می رسد که این شبکه گسترده روابط تجاری با کشور های دیگر به ایران کمک خواهد کرد تا دور چهارم تحریم ها را هم از سر بگذراند.

 

الاهرام، 23 ژوئن