جلسات فشرده مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی و نمایندگان پنج به اضافه یک در وین، به توافق نهایی ختم نشد و با تعیین مهلتی هفت ماهه به پایان رسید. این مذاکرات که ماریا شاکه، نماینده هلندی پارلمان اروپا، آن را بی نتیجه و “ناامید کننده” توصیف کرده، تیرماه سال آینده از سر گرفته خواهد شد و طی این مدت، ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از پول های مسدود شده ایران، به حساب دولت جمهوری اسلامی واریز خواهد شد.خانم شاکه مذاکرات بعدی را هم با توجه به انتخابات آینده آمریکا و موضع گیری افراطیون در ایران، “دشوار” خوانده و تاکید کرده است که “برای مردم ایران هیچ چیز تغییر نکرده، حال آنکه مردم عمیقا به این تغییرات نیازمندند.”
در چنین فضایی از یک سو در آمریکا سه سناتور با نفوذ جمهوریخواه خواستار تشدید تحریم ها در کنار تمدید مذاکرات شده اند و در ایران، فرماندهان سپاه، بسیج و همچنین اصولگرایان،به تهدید روی آورده اند. روزنامه کیهان نیز در تیتر اول “کدخدا قابل اعتماد نبود،تحریم ها تمدید شد”، نتیجه یک سال مذاکره را خلاصه کرده و نوشته: “متاسفانه باید گفت ایران متضرر این توافق خواهد بود”.
از سوی دیگر در حالیکه حسن روحانی،رئیس جمهوری اسلامی گفته “شکاف های بسیاری در جریان مذاکرات برداشته شده”، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه “مخالفت از بیخ و بن” با این مذاکرات را “بی اشکال” دانسته وتاکید کرده “نباید دلواپسان را تخطئه کرد بلکه باید حرف آنها را شنید و نگرانی آنها را درک کرد”.
در همین راستا فرمانده بسیج جمهوری اسلامی دیروز در واپسین روز رسمی مذاکرات هسته ای، حملات شدیدی به ابرقدرت های جهان به خاطر تحریم تهران کرد و از آن ها خواست به “جهنم” بروند. سردار محمدرضا نقدی که در همایش “طلایه‌داران اقتصادی و محرومیت‌زدایی” در دانشگاه تربیت مدرس سخنرانی می کرد گفت: “امروز بخش اعظم جریان نفت و گاز زیر پای سربازان امام خامنه‌ای است و اینطور نیست که بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم که کسانی تحریم می‌کنند یا نه، به جهنم که موافقت نمی‌کنند و به جهنم که تحریم می‌کنند.”
در حالی که با آغاز سال ۹۱ به دلیل برنامه هسته ای نظام، اعمال تحریم های شدید بین المللی علیه حوزه مالی و انرژی کشور و سو مدیریت دولت محمود احمدی نژاد، کشور با بزرگترین بحران اقتصادی در سه دهه اخیر مواجه شده، نقدی حالا انگشت اتهام را متوجه کسانی کرده است که منتقد وضع موجود بودند و تحریم ها را ریشه اوضاع ناگوار معیشت شهروندان در طی 3 سال گذشته می دانند. سردار نقدی گوشزد کرده است: “متاسفانه اتفاقی که ناشی از ضعف و خودباختگی بود افتاد و مسئولان ما انجام دادند و گفتند ما در شعب ابی‌طالب هستیم و این خودباختگی باعث این شد که ما به بیرون و موضوع رفع تحریم‌ها نگاه کنیم و بگوییم که در غیر این صورت اقتصاد ما دچار اختلال می‌شود.”
دیروز روزنامه کیهان هم که توسط حسین شریعتمداری ـ نماینده ولی فقیه ـ اداره می شود در خبری ویژه با استفاده از نقل قول های اقتصاددانی اصلاح طلب کوشید این موضوع را القا کند که بود و نبود تحریم ها تاثیری بر اقتصاد کشور ندارد. کیهان از قول سعید لیلاز ـ از اعضای کارگزاران ـ نوشت: “عدم توافق، یکباره ایران را در معرض بحران اقتصادی و دیگر مسایل قرار نمی‌دهد و توافق هسته‌ای نیز ایران را گلستان نمی‌کند.”
این در حالی است که پس از توافق ژنو که منجر به آزاد سازی دو میلیارد دلار از دارایی های جمهوری اسلامی شد، سعید لیلاز در گفتگو با فرارو تاکید کرده بود همین لغو تحریم های محدود نیز اثر مستقیم بر “زندگی مردم” خواهد داشت.
گفتنی است در ادامه حملات به دولت روحانی به خاطر علاقه به رفع تحریم ها و حل و فصل مشکلات اقتصادی شهروندان، فرمانده سپاه پاسداران نیز روز دوشنبه در جریان سخنرانی در همایش طلایه داران اقتصاد این موضوع را مورد اشاره قرار داد و گفت: “برخی مسئولین فقط به بخشی از خواست مردم که رفاه، معیشت و امنیت است توجه دارند و به بخش دیگر که مؤلفه‌های قدرت ملی ماست، توجه ندارند. اشتباهشان این است که فکر می‌کنند مردم نیازهای مادی را بر نیازهای معنوی ترجیح می‌دهند.”
این اظهارات در شرایطی است که سپاه به عنوان بازوی نظامی جمهوری اسلامی، بیشترین سهم را پس از دولت در معاملات اقتصادی و گردش های مالی دارد و سردار محمدعلی جعفری که امروز از لزوم توجه به نیازهای معنوی می گوید در دوره احمدی نژاد گفته بود سپاه فقط به دنبال پروژه های اقتصادی “بالای صدمیلیارد تومان” است.
سردار جعفری در بخش دیگری از اظهارات خود نیز از هراس واشنگتن از نظام در هنگام مذاکرات هسته ای سخن گفته و تاکید کرده است : “امروز تسلیم شدن آمریکا در رفتارهای سیاسی، نظامی و مذاکرات‌شان معلوم است.”
او سپس مقامات ایالات متحده را “حیوان درنده برخوردار از خوی استکباری” توصیف و خاطرنشان کرده است: “اما وقتی در مقابل قدرتی قرار می‌گیرند ترس در وجودشان احساس می‌شود و ما امروز این ترس را در وجود آمریکا احساس می‌کنیم.”
فرماندهان سپاه در یک سال گذشته به ندرت انتقادی نسبت به رویکرد دیپلماتیک حسن روحانی برای مصالحه با غرب در خصوص برنامه اتمی اتخاذ کرده اند، اما در روزهای اخیر و با نزدیک شدن به پایان مهلت و احتمال توافق یا تمدید مذاکرات، با ادبیاتی تند می کوشند بگویند نظام در این مذاکرات عقب نشینی نکرده بلکه ایالات متحده تسلیم شده است.
پیشتر سردار حسین دهقان، وزیر کنونی دفاع و از فرماندهان پیشین شاخه سپاه قدس در لبنان نیز در دیدار با بسیجیان وزارت دفاع گفته بود: “ما به طرف غربی نمی‌توانیم اعتماد کنیم اما آنها بیش از ما نیز به توافق دارند و مصرند که حتما توافق حاصل شود.”
با این حال وی همچنین در مواضعی که می تواند همسو با رویکرد دولت حسن روحانی باشد گوشزد کرده بود: “ما در این مذاکرات به دنبال آن هستیم که حقوق خود را تامین کنیم نه اینکه با کشورهای غربی مقابله کنیم.”
همزمان سردار سید مسعود جزایری معاون ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده قرارگاه جنگ نرم در نشست شورای این قرارگاه طی سخنانی از “بی اعتمادی” نظام به ایالات متحده سخن گفته و با تاکید بر اینکه هر آنچه آمریکا ـ- شیطان بزرگ ـ- وعده داده در عمل” پوچ” بوده، تصریح کرده است: “ بدیهی است از این پس نیز ما کمترین اعتمادی به وعده‌های این رژیم سلطه‌گر نخواهیم داشت.”
سردار جزایری افزوده : “شیطان هر آنچه وعده می‌دهد دروغ و سراب است.”
پیش از این سردار سعید قاسمی،در همایشی با عنوان “خط قرمز” خطاب به تیم مذاکره کننده هسته ای گفته بود: “تمام حیثیت و عزت ما با هر خنده ای که پشت این میزها نشان می دهید،می رود.”
از سوی دیگر خبرگزاری فارس ـ نزدیک به سپاه ـ با انتشار یادداشتی تحلیلی به واکاوی معنای “تفاهم سیاسی” در مذاکرات پیش رو پرداخته است. برخی منابع ایرانی و غربی حاضر در مذاکرات هسته ای گفته اند دو طرف اگر نتوانند به توافقی جامع تا پیش از پایان سوم آذر دست یابند نسبت به دستیابی به “یک تفاهم سیاسی” در خصوص بحران هسته ای نظام اعلام موضع خواهند کرد.
فارس در این خصوص نوشته: “مفهوم «سیاسی بودن» تفاهم، می توان دریافت که در این توافق جدید، خبری از تعهدات متقابل طرفین درباره لغو تحریم‌ها یا اقداماتی جدید از جانب ایران نخواهد بود، بلکه مقدمه توافق ژنو درباره اراده طرفین برای حل اختلافات و تضمین صلح آمیز بودن فعالیت های ایران و لغو تحریم ها و… با ادبیاتی جدید و شاید اضافه شدن برخی عبارات ملموس‌تر، احتمالا طی بیانیه‌ای مشترک (Joint Declaration) تکرار خواهد شد.”
در این میان رجانیوز که مواضع جبهه پایداری – به رهبری معنوی آیت الله مصباح یزدی- را منعکس می کند در یادداشتی با تیتر “پیش‌بینی نتیجه مذاکرات هسته‌ای بر اساس قرآن” نوشته است که “مذاکره با کشوری که خوی استکباری و برتری جویی دارد، برای احقاق حق بی فایده است، اما این فایده را می‌تواند داشته باشد که حقانیت خود را در افکار عمومی جهان ثابت نموده و منطق ناروای او را رسوا کنیم.”
نویسنده رجانیوز سپس با طرح مساله ای که ظاهرا مخاطب اش طرفداران برداشته شدن تحریم ها و تعامل با ایالات متحده و غرب هستند افزوده: “مسئله این است که مشخص کنیم می‌خواهیم مؤمنانه زندگی کنیم یا مادی‌گرایانه؛ با پاسخ دادن به این سؤال است که نحوه اقدامات ما مشخص می‌شود.”
