در حالیکه دولت حسن روحانی، بودجه سال ۹۴ را بر اساس پیش بینی قیمت نفت در بازار جهانی بر روی هر بشکه ۷۰ دلار بسته،در آخرین تحولات قیمتی این کالا، قیمت نفت سبک به زیر ۵۸ دلار رسید که با توجه به کیفیت نازل نفت ایران، این قیمت برای سبد ایران حداکثر ۵۵ دلار محاسبه خواهد شد.این درحالیست که بیل ریچاردسون، مشاور انرژی دولت باراک اوباما نیز روز گذشته از احتمال کاهش بهای نفت به زیر بشکه ای ۴۵ دلار خبر داده که در صورت تحقق وعده وی، دولت در برابر آزمون اداره کشور با نفت ارزان قرار خواهد گرفت.
قیمت نفت سبک آمریکا روز گذشته با ثبت رکورد نازلترین قیمت در طی ۱۰ سال گذشته، به بشکه ای کمتر از ۵۸ دلار در هر بشکه رسید؛ قیمتی که با پیش بینی های موجود کماکان با سقوط آزاد همراه خواهد بود و این احتمال وجود دارد که در صورت ادامه تخاصم سیاسی ایران و عربستان، تا بشکه ای ۴۵ دلار کاهش یابد.
رسانه های ایران روز گذشته در گزارشی به نقل از “رویترز” اعلام کردند: “پس از انتشار پیش‌بینی آژانس بین المللی انرژی مبنی بر کاهش بیشتر قیمت نفت در سال آینده به دلیل نبود تقاضا و عرضه بیشتر، بهای نفت در بازارهای جهانی در معاملات روز جمعه با کاهش سه درصدی به پایین ترین سطح پنج سال و نیم اخیر رسید. نفت برنت دریای شمال روز جمعه به کمتر از ۶۲ دلار رسید و نفت سبک آمریکا کمتر از ۵۸ دلار در هر بشکه معامله شد”.
در این گزارش همچنین به نقش آژانس بین المللی انرژی به افت بی سابقه قیمت نفت اشاره شده و آمده است: “در روزهای گذشته افزایش ذخایر نفت خام آمریکا و تاکید عربستان مبنی بر عدم کاهش تولید نفت این کشور به تشدید روند تنزل قیمت نفت به رغم انتشار اطلاعات امیدوارکننده از بهبود شرایط اقتصادی آمریکا انجامید. آژانس بین‌المللی انرژی که سیاستهای انرژی کشورهای صنعتی را هماهنگ می‌کند چشم انداز خود برای تقاضای انرژی در سال ۲۰۱۵ را کاهش داد که باعث سقوط بیشتر قیمت نفت شد. این آژانس چشم انداز تقاضای جهانی نفت برای سال ۲۰۱۵ را به دلیل انتظار کاهش مصرف سوخت در روسیه و دیگر کشورهای صادرکننده نفت، روزانه با ۲۳۰ هزار بشکه کاهش به ۹۰۰ هزار بشکه در روز رساند. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرد که کشورهای تولید کننده نفت خارج از اوپک باعث افزایش عرضه جهانی نفت خواهند شد. این آژانس همچنین انتظار دارد که قیمتها در سال آینده کاهش بیشتری پیدا کند”.
همزمان با این گزارش، بیل ریچاردسون وزیر نفت سابق ایالات متحده آمریکا و مشاور انرژی دولت باراک اوبا نیز از کاهش قیمت نفت تا زیر بشکه ای ۴۵ دلار خبر داده و گفته است: “قیمت نفت به ۴۵ دلار در هر بشکه کاهش یابد و وضعیت ژئوپلتیک از این مسئله متاثر خواهد شد. روسیه با مشکلات اقتصادی در زمینه بودجه مواجه خواهد بود و رژیم ایران نیز به دلیل کاهش قیمت ها احساس فشار خواهد کرد”.
اظهارات او در حالیست که با وجود ادامه روند کاهش قیمت نفت در بازار جهانی، علی انعیمی وزیر نفت عربستان سعودی بار دیگر تاکید کرد که کشورش برای حمایت از قیمت نفت اقدام به کاهش تولید خود نمی‌کند و مداخله‌ای در بازار انجام نمی‌دهد.
او افزوده است: “بازار را باید رها کرد تا بدون مداخله پادشاهی عربستان خود را متعادل کند .ما چرا باید تولید را کاهش دهیم؟ چرا؟ عربستان تولید خود را در شرایط فعلی افزایش نمی‌دهد. این میزان تولید نفت تغییر نخواهد کرد. مگر آنکه مشتریان دیگری بیایند و بگویند که نفت بیشتری می‌خواهند. حال بازار خوب بوده و نیازی به کاهش تولید نفت نیست”.
سقوط بهای نفت در بازارهای جهانی، با خشنودی جناح پایداری در ایران مواجه شده و رسانه های این جریان از دیپلماسی ضعیف ایران در برابر اوپک و عربستان سخن گفته اند.
در همین باره، روزنامه تندروی وطن امروز که مدتی ست بر ناکارآمدی اقتصادی دولت روحانی تمرکز کرده، دیروز در گزارشی با عنوان “دیپلماسی ضعیف نفتی ایران در مقابل تحرکات عربستان”، به بحران نفتی ایران اشاره کرد و به نقل از سیدمحمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک نوشت: “در این شرایط باید اوپک با برگزاری نشست فوق‌العاده روند سقوط آزاد بهای نفت را متوقف کند. تصویب تثبیت سقف تولید نفت اوپک نیاز به اجماع کل اعضا داشت و اگر ایران و چند کشور با این تصمیم مخالفت می‌کردند، این تصمیم به اجماع نمی‌رسید و در نهایت تصویب نمی‌شد. دست‌کم وزیر نفت ایران در نشست یک صد و شصت و ششم اوپک اگر با درخواست عربستان برای تثبیت سقف تولید نفت اوپک موافقت می‌کرد باید این شرط را قرار می‌داد که در صورت کاهش قیمت نفت از محدوده قیمتی خاص، کل اعضا نشست فوق‌العاده برگزار کنند. با این وجود، بدون هیچ‌گونه پیش‌شرطی مقامات ایران در نشست اوپک با پیشنهاد عربستان موافقت کردند”.
او افزوده است: “دولت باید قیمت نفت را در بودجه سال آینده واقع‌بینانه‌تر ببیند تا اقتصاد کشور با کسری بودجه روبه‌رو نشود. با توجه به وجود نفت مازاد در بازار و سیاستهای نفتی عربستان‌سعودی، تحقق نفت ۷۲ دلاری در بودجه سال آینده دور از دسترس به نظر می‌رسد”.
اظهارات او ناظر به ادعای هفته گذشته اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت حسن روحانی است که گفته بود: “حتی اگر بهای نفت به ۴۰ دلار هم برسد ما مصمم هستیم با تکیه بر اقتصاد مقاومتی و با برنامه‌ریزی‌های دقیق، باز هم کشور را به‌خوبی اداره کنیم و زمینه‌های خروج از رکود و رونق اقتصادی را فراهم سازیم”.
سخنانی که شعاری بودن آنها، حتی داد اقتصاددانان حامی بازارآزاد را در آورده، به طوری که محمد طبیبیان روز گذشته در یادداشتی با عنوان “آثار سقوط نفت بر اقتصاد ایران” نوشته است: “تحولات قیمت نفت بر شرایط اقتصادی کشور است. درحالی‌که بودجه سال ۱۳۹۴ در دست بررسی است، به نظر می‌رسد احتساب قیمت حدود ۷۰دلار برای هر بشکه نفت صادراتی، قیمتی که در جراید منعکس شده است، قیمت واقع‌بینانه‌ای نیست و اگر شرایط به همین گونه باشد توجه به امر احتساب قیمت‌های واقع‌بینانه‌تر ضروری است”.
او همچنین به ۳۰ هزار میلیارد تومان رانت در صورت سقوط قیمت نفت در سال آینده اشاره کرده و نوشته: “از گذشته‌های دور یکی از زمینه‌های نا کارآیی، درهم‌ریختگی روابط اقتصادی و رانت اقتصادی در کشور ما مربوط به شیوه قیمت‌گذاری ارز بوده است. با توجه به شرایط موجود می‌توان به این مطلب از یک زاویه خاص توجه کرد. برای مثال اگر تصور کنیم که در هر حال معادل ۵۰ میلیارد دلار درآمد نفت حاصل شود و فرض باقی ماندن قیمت بازار دلار در سطح موجود ۳۴۰۰ تومان را برای سال آینده به حساب آوریم و اگر قیمت دلار، چنان‌که در نشریات منعکس شده، در بودجه حدود ۲۸۰۰ تومان محسوب شود، در این صورت در ازای هر دلار معادل ۶۰۰ تومان و در کل حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان رانت از محل این اختلاف قیمت توزیع خواهد شد”.
گفتنی ست، دولت اعلام کرده قصد دارد با افزایش مالیات ها و بهبود نظام مالیاتی و البته بستن گلوگاه های فساد، کشور را با وجود نفت ۴۰ دلاری “خوب” اداره کند.
