در حالی که جهان در انتظار پاسخ ایران به طرح توافق هسته ای ارائه شده در جریان مذاکرات وین به سرمی برد مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی به سئوالات خبرنگار اکسپرس پاسخ می دهد.
ـــ مطمئن هستید که ایران این طرح را تصویب می کند؟
ـــ شخصاً امیدوارم امّا باید منتظر چراغ سبزنهائی تهران باشیم.
علائمی که در روزهای گذشته دریافت کرده ایم همگی حکایت از یک چیز می کنند و آن اینکه ایران واقعاً می خواهد به جلو گام بردارد. پانزده روز پیش که در تهران بودم رئیس جمهورعلناً به من فهماند که می خواهد روابط کشورش را با آمریکا و کشورهای غربی و به طور کلّی با جامعه جهانی به حالت عادی برگرداند. احمدی نژاد به تمام پازل توجه دارد نه به یک تکه از آن. در مورد نحوه اجرای طرح توافقی که این هفته در وین تنظیم شد، احتمالاًروی پاره ای از جزئیات آن باید کار شود. باید ببینیم چه می شود.البته طبیعی است که در اینجا مسئله اعتماد سازی مطرح است. نماینده ایران به تجربه بدی که کشورش در گذشته با فرانسه داشته اشاره کرد و گفت فرانسه بعد از انقلاب اسلامی به تعهدش در مورد تحویل اورانیوم غنی شده که پیش ازانقلاب خریداری شده بود عمل نکرده است(1). باز هم تکرار می کنم که الان مسئله مهم مسئله اعتماد سازی، از هردو جانب است.
ـــ به نظر شما علّت تغییر لحن تهران چیست؟
ـــ مدیریت مسئله ایران در شش سال گذشته اصلاً خوب نبوده است. دولت بوش از سال 2003 تا 2006 با هر نوع مذاکره با ایران مخالفت می کرد و این کشور را جزئی از” محور شرارت” می دانست. حرف من اینست که چطور می توانیم با طرفی که حاضر نیستیم ملاقاتش کنیم به توافق برسیم؟ بعد هم که واشینگتن حاضر به گفت و گو با ایران شد برای این کار پیش شرط گذاشت.
اصولاً مذاکره برای این صورت می گیرد که نتیجه ای عاید شود بنابراین پیش شرط گذاشتن فایده ای ندارد. امّا با به قدرت رسیدن باراک اوباما وضع به کل عوض شد. نظر شخصی من اینست که ایران از خیلی وقت پیش تمایل به گفت و گو داشت.
ـــ اگر مدیریت روابط واشینگتن و تهران به قول شما بد بوده معنی اش اینست که تمام تقصیرها به گردن آمریکاست؟
ـــ همه مقصرند فقط مسئله اینست که آمریکائی ها راه گفت و گو را هموار نکردند. اروپا هم سیاست راهبردی خودش را روی خط سیاست آمریکا قرار داد و در سال 2006 تحت عنوان وحدت کشورهای حوزه آتلانتیک تعیین پیش شرط برای آغاز گفت و گو را پذیرفت. امّا واقعیت اینست که ایران هم در مورد اهدافی که دنبال می کند شفافیت نشان نداده است. به عنوان مثال با تلاش برای محدود کردن فعالیت بازرسان آژانس، تهران خودزنی کرد.
خلاصه اینکه همه ما زمان زیادی را ازدست داده ایم.
ـــ در طرح مورد نظر خروج1200 کیلوگرم اورانیوم از ایران پیش بینی شده است. آیا این مقدار اورانیوم باید تا پیش از تمام شدن سال از ایران خارج شود؟
ـــ قطعآً و این خیلی مهم است. هدف ما اینست که تنش را کاهش دهیم و جوّ اعتماد ایجاد کنیم. خارج شدن اورانیوم از ایران به ما یک فرصت یک ساله برای انجام مذاکره در فضای آرام خواهد داد. به علاوه ایران با این کار می تواند نشان بدهد که راست می گفته و هدفش از غنی سازی اورانیوم مصارف صلح آمیز بوده، البته اگر چنین بوده باشد. برای همین انتقال این 1200 گرم اورانیوم در مهلت تعیین شده خیلی مهم است.جلسه این هفته در اصل یک جلسه فنی بود امّا در صورت توافق طرفین می تواند نتایج سیاسی مهمی به دنبال داشته باشد. شاهد این مدعا مداخله رؤسای دولت ها در جریان جلسه بود به طوریکه باراک اوباما شخصاً با من تماس تلفنی گرفت. کمتر اتفاق می افتد که رؤسای دولت ها روند جلسات به اصطلاح فنی را دقیقه به دقیقه دنبال کنند.
ـــ تنظیم این طرح کار که بود؟
ـــ کلید طرح وقتی خورد که ایرانی ها از ما خواستند به آن ها برای یک رآکتور تحقیقاتی [ صلح آمیز] سوخت بدهیم. من به فکرم رسید که در جریان یک توافق به ظاهر فنی می توان طرح متنی را که حاوی نتایج سیاسی اصولی باشد تهیه کرد. اگر ما در تصویب این طرح موفق شویم قطعاً همه چیز امکان پذیر خواهد شد. ایران با قبول این طرح می تواند رابطه خود را با جامعه بین الملل عادی سازد و نقش مثبتی در افغانستان و عراق و سوریه و لبنان، و در سرزمین فلسطین، ایفا کند. از طرف دیگر ایران به سرمایه گزاری خارجی نیاز دارد. خلاصه آنکه همه چیز دو طرفه است. و از نظر شخص من مهم ترین مسئله پریدن وسط گود است.
ـــ ساعت 11 چهارشنبه شب به ابتکار شما جلسه ای با شرکت نمایندگان ایران و ایالات متحده در دفترکارتان تشکیل شد. آنجا چه خبر بود؟
ـــ معاون وزیر انرژی آمریکا، دانیل پونمان و سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، علی اصغر سلطانیه در این جلسه حضور داشتند یعنی بعد از سی سال نمایندگان ایران وآمریکا برای دومین بار باهم رودررو ملاقات کردند. هرسه نفر ما اینجا در دفترمن نشسته بودیم. مهم این بود که یخ های فیمابین آب شود و طرفین بفهمند که می شود با هم گفت و گو کنند و قدم هائی به جلو بردارند. در این دیدار دن پونمان برخورد بسیار خوبی داشت و توضیحاتی در مورد پیامدهای سیاسی تصویب طرح توافق، ازجمله برقراری روابط دو جانبه مبتنی بر اعتماد داد. در پایان جلسه نیز نماینده آمریکا درباره امکان کمک آمریکا به ایران مسائلی را بیان کرد.
(1) اشاره به اختلاف ایران و فرانسه در مورد کارخانه ارودیف. شاه ایران در سال 1974 قرارداد خرید 10% سهام کارخانه غنی سازی اورانیوم ارودیف را با پاریس امضاء کرد که براساس آن فرانسه باید به ایران اورانیوم غنی شده تحویل می داد. امّا پس از وقوع انقلاب اسلامی پاریس از تحویل اورانیوم به ایران خودداری کرد.
منبع: اکسپرس 23 اکتبر
