وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فیلترینگ فیسبوک را با ممنوعیت ویدئو در سال‌های گذشته مقایسه کرد و آن را “مضحک” خواند. علی جنتی که به همراه چند عضو دیگر کابینه عضو فیسبوک است، تاکنون بارها با محدودیت دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مخالفت کرده اما از زمان روی کارآمدن دولت حسن روحانی، هیچ رفع فیلتری صورت نگرفته و به محدودیت‌های دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی اضافه شده است. این بار وزیر ارشاد پیش‌بینی کرده که فیلتر بودن فیسبوک، “پس از مدت زمانی حل خواهد شد”.
محدودیت به بهانه حفظ ارزش‌های اسلامی
“اگر به گذشته بازگردیم و به کارهایی که از ما سر زده است، فکر کنیم برخی از این اقدامات مضحک به نظر می‌رسد. روزهایی که ورود ویدئو، نوار ویدئو و حتی دستگاه فاکس ممنوع بود.” این جملات را علی جنتی در نشست صبحانه با اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران مطرح کرد و به ذکر خاطره‌ای از زمان استاندار بودنش در خراسان و حضور محمد غرضی در وزارت پست و تلگراف پرداخت؛ وزیر برای استانداری خراسان دستگاه فاکس فرستاد و در نامه ای تاکید کرد که ارسال این دستگاه محرمانه بماند.
بحث فیسبوک را علی‌مردان شیبانی، عضو اتاق بازرگانی به میان کشیده و از وزیر پرسیده بود وقتی مردم و دولت موافق استفاده از شبکه‌های اجتماعی هستند، چه عواملی مانع بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها می‌شود؟ جنتی هم در جواب گفت: “ در دولت، تفکری برای ایجاد محدودیت برای ورود ایرانیان به شبکه‌های اجتماعی و فیلتر کردن آن وجود ندارد.”
او همچنین اضافه کرد: “من شخصا با مجموعه‌ای از فرهیختگان در کشور اعتقاد داریم که نمی‌توانیم افراد را در محیطی محدود محصور و ادعا کنیم هیچ ارتباطی با دنیا نداریم و به بهانه حفظ ارزش‌های اسلامی جلوی چیزی را بگیریم.”
به گفته علی جنتی، از سوی ۶ وزیر عضو در کارگروه مصادیق مجرمانه، درخواست تشکیل جلسه شده چرا که “۷۰۰ میلیون نفر در دنیا عضو فیسبوک هستند که چهار میلیون از این تعداد را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند؛ ولی ما آن را محصور کرده‌ایم.”
او توضیح داده که به دلیل “ارتباطات نامناسبی که ممکن است در فضای فیسبوک شکل بگیرد، می‌گویند بدآموزی دارد؛ در حالی که باید از این پدیده بیشترین استفاده را کرد. مانند ماهواره که برای ترویج فرهنگ خود از آن استفاده می‌کنیم.”
با همه توضیحات اما جنتی خاطرنشان کرده که حل این محدودیت به زمان نیاز دارد و فیلترینگ فیسبوک با گذشت زمان برطرف می‌شود.
وعده آزادی بیشتر مطبوعات و تسهیل اعطای مجوز انتشار کتاب، از دیگر موارد مطرح شده توسط وزیر ارشاد در این نشست بود. همچنین از تفاهم سه وزارتخانه برای مشکل انجمن صنفی، خبر داده و گفته شد که در حال حاضر فضای امیدوارکننده‌ای بین نویسندگان و نخبگان کشور فراهم شده و آنها احساس می‌کنند که اگر وارد میدان شوند، کار روی زمین نمی‌ماند.
مخالفان فیسبوک بیکار نمی‌نشینند
این نخستین بار نیست که علی جنتی از دسترسی آزاد به فیسبوک دفاع می‌کند اما در آخرین روز آذر ماه امسال، وقتی “کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه” به فیلتر شدن وی‌چت رای داد، تنها مخالف نماینده وزارت ارتباطات بود. یعنی نمایندگان وزارت های اطلاعات، دادگستری، آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری با ۶ عضو دیگر از سایر قوا و نهادها هم‌عقیده بودند. در این بین رای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فیلترینگ بیش از همه به چشم آمد.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ۱۳ عضو دارد که ۶ عضو آن سهم دولت است و دو نماینده مجلس شورای اسلامی به همراه دادستان کل کشور (رئیس کارگروه)، فرمانده نیروی انتظامی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی، رییس سازمان صدا و سیما، و نماینده دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی سایر اعضای این کارگروه هستند.
پیش از آن هم، یک مرجع تقلید نسبت به “برخی سخنانی که از وزارت ارشاد شنیده می‌شود” ابراز نگرانی و عنوان کرده بود که “اصرار به رفع فیلتر فیسبوک چه معنایی دارد؟”
به گفته آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، “این‌گونه حرف زدن” باعث می‌شود ارشاد اسلامی به ارشاد غیراسلامی تبدیل شود و هشدار داده بود: “برخی گمان نکنند که در دولت جدید همه مسائل را می‌توانند تغییر دهند.”
رسانه‌های امنیتی و اصولگرا نیز در ماه‌های گذشته به شدت نسبت به هرگونه تحرکی در مورد رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی حساس بودند و در گفت‌وگو‌ها و گزارش‌های خود از تداوم وضع موجود و حتی گسترش محدودیت‌ها دفاع می‌کردند. از جمله وقتی در نخستین روزهای آذر ماه، خبرگزاری فارس از جلسه محمدرضا صادق، مشاور رئیس‌جمهور با نمایندگان ۶ وزیر عضو شورای عالی فضای مجازی برای رفع فیلتر فیسبوک خبر داد، با مخالفت چند نماینده مجلس و چهره‌های اصولگرا مواجه شد.
فاطمه رهبر، عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از نخستین معترضان به این جلسه بود که پرسید: “آیا اصلاً مشکل اساسی فضای مجازی و فرهنگی کشور، رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و توئیتر و از این قبیل سایت‌هاست؟”
او همچنین به سخنی از رهبر جمهوری اسلامی استناد کرد که گفته “آنها (دشمنان) در این خیال خام و احمقانه بودند که شبکه‌های اجتماعی توئیتر و فیسبوک می‌تواند نظام اسلامی را براندازد، به همین علت تمام امکانات خود را به خط کردند” و در نتیجه پیشنهاد داد: “به جای آنکه نسخه‌های غربی و شبکه‌های این‌چنینی را ترویج کنیم، فضای مجازی داخلی را برای خودمان باز کنیم که جایگزین این دست شبکه‌های اجتماعی شوند.”
با این حال در مهر ماه گذشته، فرمانده نیروی انتظامی هم در موضعی هم سو با وزیر ارشاد عنوان کرد که “منع کلی” فیسبوک “نه ضروری است و نه شدنی”. او گفته بود که “باید از فرصت‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم و مضرات آن را تحت کنترل خود در آوریم”.
“مگر فیسبوک در ایران فیلتر است؟”
“اصلا مگر فیسبوک در ایران فیلتر است؟ اگر فیلتر است پس معنای فیلتر چیست؟ اینکه همه دارند از فیسبوک استفاده می کنند که توهین به فیلترینگ است. ما آش نخورده و دهن سوخته‌ایم.” این اعتقاد حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهور و سرپرست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری است که در گفت‌وگو با ماهنامه اندیشه پویا عنوان کرده است.
این در حالی است که جواد ظریف، وزیر امور خارجه یکی از پرطرفدارترین صفحات فیس‌بوکی فارسی زبان را در اختیار دارد و خود را موظف به ارائه گزارش‌های فیس‌بوکی و تبادل نظر با کاربران می‌داند. اسحاق جهانگیری، بیژن زنگنه، شهیندخت مولاوردی و معصومه ابتکار، از دیگر اعضای کابینه هم در فیسبوک فعال هستند و حساب کاربری حسن روحانی در توییتر، به شدت مورد توجه قرار گرفته است. روحانی وقتی از سوی جک دورسی، رییس و یکی از بنیانگذاران توییتر مورد پرسش قرار گرفت، دسترسی به تمام اطلاعات جهانی را حق مردم ایران دانست. به نام آیت‌الله خامنه‌ای هم در فیسبوک، توییتر و اینستاگرام اکانت‌هایی ایجاد شده که به فعالیت مشغولند.
اما آشنا، مشاور فرهنگی دولت حضور فیس‌بوکی وزرا را “تعارض” خوانده و با آن مخالفت کرده است. به اعتقاد او رفع فیلتر فیسبوک، “از همان قفل‌هایی است که به چند کلید نیاز دارد”. و حالا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم معتقد است که رفع این محدودیت شدنی است اما زمان می‌برد.
در مقابل اما عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در پاسخ به این سئوال که آیا درخواستی برای رفع فیلتر فیسبوک از سوی منتسبان به دولت ارائه شده یا خیر، در تاریخ ۱۹ آذر ماه گفته است: “تاکنون چنین درخواستی مطرح نشده و من بعید می‌دانم با وجود اشاره صریح مقام معظم رهبری در هفته گذشته پیرامون نقش مؤثر فیسبوک در فتنه ۸۸ و همچنین هشدارهایی که برخی از مراجع محترم تقلید، علما و دلسوزان نظام در این خصوص دادند کسی در ضرورت ادامه فیلتر این سایت تردیدی داشته باشد و چنین درخواست نابجایی را مطرح کند.”
او هم چون برخی دیگر از مقامات قوه‌قضاییه، فیسبوک را یک ابزار جاسوسی دانسته که برای جمع‌آوری و بهره‌برداری از اطلاعات مردم کشورهای مختلف جهان طراحی شده و آمریکا از آن به عنوان ابزار براندازی نظام جمهوری اسلامی استفاده کرده است. در نتیجه به نظر خرم‌آبادی، عضویت در فیسبوک، “ کمک به دشمن” خواهد بود.
طرح: حسین صافی - خبرآنلاین
