مدتی است که تخریب آثار میراث فرهنگی ایران شدت گرفته است، به طوری که در مدت‌زمانی کوتاه، بسیاری از آثار تاریخی کشور تخریب شده است. البته تخریب آثار تاریخی ایران که بسیاری از آن‌ها به ثبت میراث فرهنگی هم رسیده است، مسئله جدیدی نیست. هر سال خبرهایی مبنی بر تخریب یا تهدید هویت تاریخی بناها و آثار در ایران منتشر می‌شود. مسئله مهمی که یکی از دلایل آن کمبود بودجه حفاظتی و بی‌توجهی مسئولان میراث فرهنگی است. اما این بار تخریب‌ها از روی عمد و شاید برنامه‌ریزی‌شده باشد.
آثاری که قدمت طولانی داشته و از ارزش بسیار بالایی برخوردار است. برخی از این آثار نشانگر تاریخ و پیشینه ایران کهن است و مرمت آن‌ها شاید ناممکن به نظر برسد.
به چند نمونه از تخریب‌های گسترده تعمدی و تامل‌برانگیز آثار باستانی ایران که در سکوت کامل رسانه‌ای به سرعت در حال انجام است به اجمال اشاره می‌کنیم:
۱- تخریب سنگ نبشته نام خلیج‌فارس در خارک با پتک و تیشه
در حالی که خبر کشف سنگ نبشته هخامنشی خارک معروف هخامنشیان که در آبان ماه سال ۱۳۸۶ در هنگام جاده‌سازی شرکت نفت در جزیره خارک آن هم به طور اتفاقی، آب سردی بر پیکر تبلیغات ضد ایرانی کشور‌های عربی درباره خلیج‌فارس بود، کوتاه‌زمانی پس از رسانه‌ای شدن این خبر، این کتیبه که سندی تاریخی برای اثبات نام خلیج‌فارس بوده با تیشه و پتک نابود شد.
۲- پتک و تیشه به جان آثار باستانی تنگه چوگان و بیشابور افتاد
بیشابور شهری از دوران ساسانی است که به دستور شاپور، اول پادشاه ساسانی پس از پیروزی بر امپراتوری روم ساخته شده است. این منطقه در ۱۱۰کیلومتری جنوب شیراز و ۲۳کیلومتری شهر کازرون واقع شده است. شمالیترین قسمت بیشابور به کوهپایه و تنگه‌ای دایره‌شکل متصل است به نام چوگان. نقش‌برجسته‌های تنگه چوگان شامل جنگ‌ها و پیروزی‌ها و تاج‌ستانی پادشاه ساسانی به‌خصوص شاپور اول است. در تنگه چوگان شهر کازرون شش نقش‌برجسته ساسانی وجود دارد که در سال ۱۳۱۰ با قدمت ساسانی و به شماره ۲۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.
بسیاری این شش نقش‌برجسته را همپای نقش‌های ساسانی در بیستون و جزو زیبا‌ترین آثار تاریخی حکاکی‌شده بر سنگ در ایران می‌دانند.
با این حال، حفاظت نکردن و نگهداری نادرست از این آثار شگفت‌انگیز موجب آن شده که هر روز بخشی از آن‌ها به وسیله عوامل طبیعی و انسانی تخریب شود.
ویژگی‌های منحصر به فرد نقش‌برجسته‌های کازرون وجود سه نقش‌برجسته است که در آن تصاویری مربوط به زن در ایران باستان حجاری شده؛ موردی که تقریبا در آثار تاریخی ایران به ندرت مشاهده می‌شود. این سه نقش در سه نقطه متفاوت از شهرستان کازرون، نقش قندیل، نقش بهرام و نقش پریشو قرار دارند.
۳-تخریب نقش‌برجسته سنگی “قندیل” با تیراندازی تمرینی
نقش‌برجسته قندیل در فاصله ۲۵کیلومتری شمال‌غربی “کازرون” و در فاصله یک‌کیلومتری روستای “قندیل” قرار دارد. به گفته باستان‌شناسان نقش قندیل چه در فرم و تراش و چه در محتوا، از جمله نفیس‌ترین و باارزش‌ترین نقوش تاریخی تمدن ایران محسوب می‌شود، چراکه علاوه بر روایت تاریخی که توسط این نقش بازگو می‌شود، آن را می‌توان در ردیف انگشت‌شمار نقوش باستانی ایرانی قرار داد که تصویری از یک زن ایرانی با پوشش مخصوص به خود در آن نگاشته شده است. این میراث باستانی بسیار ارزشمند صحنه ازدواج “شاپور اول ساسانی” با “ملکه آذر آناهیتا” را به نمایش گذاشته و در پشت سر شاپور نقش موبد موبدان (کرتیر) حجاری شده است. این میراث به‌جامانده از نیاکانمان در اثر شلیک گلوله و اصابت جسمی سخت مانند پتک نه توسط یک ایرانی بلکه توسط افرادی که دشمن تاریخ و فرهنگ ملی ایران هستند تخریب شده است.
این تخریب در حالی صورت گرفته که تنگ قندیل مربوط به دوره ساسانیان ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شماره ۴۵۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تعدادی از روستاییان استان فارس پیش‌تر نیز بار‌ها این تخریب‌ها را به انجام رسانده‌اند که هیچ واکنشی را در پی نداشته است. سال گذشته نیز یکی از نقش‌برجسته‌های ساسانی در تنگ چوگان عامدانه به وسیله پتک تخریب شد و از بین رفت.
۴- تخریب نقش‌برجسته ساسانی ارزشمند “سرآب بهرام” با پتک
نقش‌برجسته ساسانی ارزشمند “سرآب بهرام” در شهرستان “نورآباد” در همسایگی شهرستان کازرون به وسیله شلیک گلوله‌های پی‌درپی توسط جان‌گیر‌ها (شکارچیان) و اهالی روستاهای نزدیک اثر و به عنوان “هدف تیراندازی” مورد استفاده قرار می‌گیرد و به میزان زیادی آسیب دیده‌اند. همچنین نقش‌برجسته بهرام دوم در تنگه چوگان در محوطه حفاظت‌شده بیشابور شهرستان کازرون به وسیله پتک تخریب شده است. به گفته اهالی منطقه “فرد یا افراد نا‌شناس، در یک جمعه شب” با ورود به این محوطه باستانی که از دوره ساسانیان برجای مانده است، بخشی از سنگ‌نگاره و گرزی را که در دست بهرام دوم پادشاه ساسانیان است، تخریب کردند.
۵- تخریب با پتک نقش‌برجسته “سرمشهد” و نقش “پریشو”
نقش‌برجسته “سرمشهد” و نقش “پریشو” نیز از دیگر نقوش باستانی هستند که بدون هیچ‌گونه اقدام امنیتی و فرهنگ‌سازی بین روستاییان در معرض تخریب با پتک و شلیک گلوله روستاییان محلی قرار دارد. در عین حال برخی افراد مشکوک نیز در روند تخریب این آثار تاریخی همراهی کرده‌اند. هم‌اکنون بخش قابل توجهی از دیواره زیرین نقش‌برجسته تاریخی و پرارزش “پری شو”، از معدود نمونه‌های نقش‌برجسته زن ایران باستان که در فقدان امنیت و بدون کوچک‌ترین حفاظت فیزیکی به حال خود رها شده بود، توسط دشمنان تاریخ و فرهنگ ایران تخریب شده است.
۶-تخریب نقش‌برجسته داریوش بزرگ با کمک نردبان
در حالی که ضعف فرهنگی و هویت ملی ایرانیان به جایی رسیده گردشگران ناآگاه بر سر ستون‌های تخت جمشید می‌نشینند یا برخی ریش نقش‌برجسته داریوش را به دست می‌گیرند و عکس یادگاری می‌اندازند، خبر تلخ نابودی نقش‌برجسته داریوش بر تخت شاهی موجود در بالای دروازه ورودی تخت جمشید فاجعه فرهنگی دیگری را برای ایران رقم زد. نکته مهم این است که این نقش‌برجسته با ارتفاع بالایی که دارد به راحتی در دسترس نیست و تخریب‌کنندگان ظاهرا با فراق بال، نردبانی به همراه برده‌اند و با تیشه و پتک یادگار پیشینیان ما را نابود کرده‌اند.
۷- تخریب کاخ کوروش بزرگ در برازجان
علاوه بر نابود‌سازی آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد به ساخت سد سیوند، کاخ چرخاب که در سال ۲۵۰۰ پیش از میلاد مسیح در دوره کوروش بزرگ، با استفاده از سنگ سیاه و سفید و با حجاری ویژه و منحصر به فردی بنا شده نیز در معرض نابودی کامل قرار دارد.
۸-تخریب نقش‌برجسته باغملک و گور دخمه “رودنو” خوزستان با مواد منفجره
برخی از سودجویان با این تصور که در کنار نقش‌برجسته و گور دخمه این اثر تاریخی کهن، یک گنجینه باارزش وجود دارد این اثر تاریخی را با حفاری و بیل و کلنگ و مواد منفجره تخریب کرده‌اند.
۹- نابودی تپه باستانی ۶۰۰۰ ساله “گونسپان” ملایر با آبگیری سد کلان
با ساخت سد مخزنی کلان دو روستای پاتپه و قلعه نو به همراه ۱۵ تا ۲۰ محوطه تاریخی تپه باستانی شش‌هزار ساله «گونسپان» ملایر نابود شده‌اند.
۱۰- ساخت سد گتوند و نابودی شیرهای سنگی باستانی
با ساخت سد گتوند و بالا آمدن دریاچه پشت سد، “برد شیر‌ها” یا شیرهای سنگی باستانی بزرگ روستای دم تنگ در منطقه آب‌ماهیک در معرض نابودی قرار می‌گیرند. این شیرهای سنگی با دو متر و ۱۰ سانتی‌م‌تر طول و یک متر و ۴۰ سانتی‌م‌تر ارتفاع بزرگ‌ترین شیرهای سنگی باستانی و تاریخی ایران شناخته شده‌اند.
۱۱-تخریب پرشتاب اخیر محوطه‌های باستانی شوش
نابودی محوطه‌های تاریخی شوش توسط حفاران و قاچاقچیان، ساخت‌وسازهای ناهماهنگ و تعرض‌های روزافزون به چشم‌انداز محوطه‌های باستانی شوش، تخریب گور‌های اشکانی در شهر صنعتگران شوش، حفاری در شهر پانزدهم از مهم‌ترین اقدامات تخریب گرانه متداول و معمول در شوش است که هیچ واکنشی را هم از سوی مسئولان مربوط به همراه نداشته است.
منبع: بهار، 27 فروردین