در ابتدا شاید کسی از ابعاد وسیع انقلاب مطلع نبود. محمود کلاری که به عنوان بهترین عکاس ایرانی شناخته می شود، می گوید تنها هدف جریان های مختلف این بود که به زندگی حکومت شاه پایان دهند.
محمود کلاری، متولد ۱۹۵۱ در تهران، در حوزه بین المللی نیز اعتبار کسب کرده: او به عنوان عکاس در آژانس خبری ”سیگما” در پاریس که عکس هایی از انقلاب را برای آن تهیه کرده نیز فعالیت داشته است.
در سینما و در بهترین فیلم های ایرانی طی ۳۰ سال اخیر نیز می توان نشانی از محمود کلاری یافت کرد. او با کارگردانان بزرگ، از جمله عباس کیارستمی نیز همکاری داشته.
کلاری با اشاره به دوران انقلاب به خبرگزاری اسپانیا اظهار داشت: “انقلاب توجه مرا که از امریکا بازگشته بودم و ۲۷ سال سن داشتم جلب کرد. در آن زمان به عنوان عکاس اولین کار حرفه ای را تجربه کردم.” او در ادامه افزود: “زمانی که دانشجویان به سفارت امریکا حمله کردند، آژانس سیگما با من قرارداد بست. من چیزی از عکاسی خبری نمی دانستم و از شم هنری خودم استفاده می کردم.”
مجموعه فعالیت عکاسی او طی آن سال های پر فراز و نشیب که تحت عنوان “خیابان انقلاب” شناخته می شود، دیدگاه جدیدی از افزایش حضور مردم علیه دیکتاتوری آخرین شاه ایران را به نمایش می گذارد.
او می گوید: “روند هر انقلابی در ابتدا کند است، ولی به تدریج پیشرفت می کند. در واقع، تنها هدف ایدئولوژی های مختلف در زمان انقلاب سرنگون کردن حکومت بود. طرفداران این ایدئولوژی ها از مدت ها قبل در این زمینه کار می کردند. برخی از آنها به دنبال عدالت اجتماعی و برخی دیگر با فساد مالی مخالف بودند. برخی به دنبال استقلال و مثلاً تنها خواسته روشنفکران آزادی عقیده و بیان بود.“
قیام مردم علیه حکومت شاه در سال ۱۹۷۸ آغاز گردید و سپس توسط آیت الله روح الله خمینی که به آن رنگ و بوی مذهبی داد و آن را به یک جنبش اسلامی تبدیل کرد هدایت شد.
کلاری می گوید: “اکنون که ۳۰ سال از آن دوران گذشته با کمی تفکر می بینیم که انقلاب جنبه های مختلفی دربر داشته: خشونت، احساسات، مذهب و در نهایت جنبه ای که به فقر مربوط می شود. هدف من از کار اخیر این بود که تمامی این جنبه ها را نشان دهم: چگونه در ابتدا به صورت مسالمت آمیز آغاز شد، چگونه پیش رفت و چگونه الگوها و نشانه های گذشته ناپدید شدند؛ گروه ها و ایده های مختلف؛ آغاز جسارت ها، فروپاشی ارتش، فرار شاه، بازگشت خمینی، آغاز خشونت ها،…“
ریشه های اپوزیسیون ملی علیه پادشاهی دیکتاتوری محمدرضا شاه در سال ۱۹۶۳، یعنی سالی که شاه انقلاب سفید را به راه انداخت، آغاز شد. در رأس این اپوزیسیون آیت الله خمینی قرار داشت. او در ماه ژوئن همان سال دستگیر و تبعید شد، ابتدا به شهر مذهبی نجف و سپس به پاریس.
کلاری می گوید: “مسایل مذهبی به انقلاب انسجام بخشیدند. هیچ یک از گروه های ناسیونالیست، کمونیست، آزادیخواه و غیره به تنهایی توان کافی برای انقلاب کردن نداشتند. مدیریت مذهبی به تمامی این اپوزیسیون ها انسجام بخشید. من به یاد دارم که اولین گردهمایی ها و تظاهرات مردمی مقارن با مراسم مذهبی بود که در آنها تمامی گروه ها شرکت می کردند.”
انقلاب برای کلاری جوان که قدرت تصاویر را درک کرده بود، از نظر حرفه ای بسیار شاخص بود. او در این خصوص می گوید: “من قبل از انقلاب در اولین نمایشگاهم در ایران به تنهایی انسان پرداختم، ولی در مدت ۲۵ سال اخیر هیچ عکسی نگرفتم که در آن انسان نباشد. به منظره یا طبیعت مرده علاقه ندارم.“
کلاری تاکنون بارها به عنوان بهترین عکاس و بهترین مدیر فیلمبرداری از سوی سینمای ایران مورد قدردانی قرار گرفته، ولی همچنان به عنوان فردی متواضع شناخته می شود. عکس های انقلاب او که مورد تحسین نویسندگان و روزنامه نگارانی در رده ریشارد کاپوشینسکی، روزنامه نگار لهستانی، قرار گرفته، به نمونه های بارزی از رئالیسم تبدیل شده اند.
او می گوید: “من به خیابان می آمدم و عکس می گرفتم و به هیچ وجه از ابعاد آن واقف نبودم.“
منبع: خبرگزاری اسپانیا، فوریه