به فاصله کمتر از سه ماه، یک گروه کویرنوردی دیگر دچار حادثه شد و در اولین هفته سال جدید، انفجار مین جان یک گردشگر را گرفت و یک تن دیگر را به کما فرستاد. خبرنگاران در اولین نشست خبری سال جدید، موضوع را از رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیگیری کردند اما مسعود سلطانی‌فر ترجیح داد چندان به این موضوع نپردازد: “در سفری که من به این منطقه گردشگری داشتم، مشکلی وجود نداشت.”
دو حادثه مشابه
کویر لوت، یکی از مناطق وسیع و مشهور ایران و محدوده‌ای بین استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان است. این منطقه همواره و در تمام طول سال مقصد تعداد زیادی از گردشگران و کاوشگران و متخصصان ایرانی و خارجی است اما حادثه‌ای که در یازدهم دی ماه سال گذشته برای یک تیم پژوهشگر و عکاس رخ داد، کم‌سابقه بود.
امیر طالبی گل(عکس: 1، 2 )، فعال محیط زیست و مدیر موسسه “کاوشگران حیات وحش پارت” سرپرستی یک تیم ۸ نفره را در سفر به لوت شمالی برای شناسایی و عکاسی از گونه‌های جانوری لوت برعهده داشت. حاضران در گروه گفته اند آنها سفر خود را به اطلاع نیروی انتظامی رسانده بودند. اما در روز دوم و هنگام توقف گروه برای عکاسی، طالبی محل ماشین را تغییر می‌دهد که منجر به انفجار مین و زخمی شدن شدید او می‌شود. کمی بعد و در راه رسیدن به نیروهای امداد، این طبیعت‌گرد ۳۳ ساله جانش را از دست می‌دهد.
پس از رسانه‌ای شدن این حادثه، معاون عملیات فرماندهی انتظامی استان خراسان جنوبی اعلام کرد: “این ۸ نفر بدون هماهنگی با مبادی ذیربط و بدون کسب مجوز اقدام به کویرنوردی در منطقه کویر لوت و حومه کردند.” او وعده انجام تحقیقات و اعلام نتایج آن را داد اما تاکنون خبری در این زمینه منتشر نشده است.
در روز دوم فروردین ماه، حادثه مشابهی رخ داد تا موضوع مین‌های بی‌نام و نشان کویر لوت بیش از پیش مورد سئوال قرار بگیرد. این بار حمید هاشمی(عکس)، طبیعت‌گرد و کوهنورد پرسابقه به همراه هفت تن دیگر به کویر رفته بودند که یکی از خودروها روی مین رفت.(عکسی از قبل و بعد حادثه. – هشدار: دلخراش است) در پی این حادثه، حمید ۳۲ ساله در دم جان می‌دهد و سه نفر دیگر راهی بیمارستان می‌شوند. از آن جمع، محمدرضا آقایاری، مربی سنگ‌نوردی به کما می‌رود و اکنون در وضعیت نیمه بیهوش و نامساعدی در بیمارستان بستری است.
“نیروی انتظامی هشدار داده بود”
مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در روز هفدهم فروردین ماه یک نشست خبری داشت تا از آمار و ارقام مربوط به مسافرت‌های نوروزی بگوید؛ اما یکی از سئوالات مطرح شده در این نشست، موضوع مین‌های کویر شهداد و جان باختن طبیعت‌گردان بود. او در پاسخ، توضیح داد: “این افراد بدون هماهنگی با تورهای مسافرتی به صورت شخصی قدم در مکان‌هایی گذاشته بودند که پیش از این نیروی انتظامی در مورد سفر به این مناطق هشدار داده بود نیروی انتظامی مکانهای امن را مشخص می کند اگر در محل تردد افراد تلههایی گذاشته شده باشند به ما هم اطلاع می دهند تا گردشگر به آن مکان نرود. تا جایی که میدانم نیروی انتظامی در مورد این منطقه هشدار داده است.”
به ادعای این مقام مسوول، امنیت گردشگرانی که در قالب تور، سفر می‌کنند قابل تأمین است ولی: “نه ما و نه هیچ‌کس دیگری نمی‌تواند بر سفرهای فردی نظارت کند و این موضوع قابل کنترل نیست”.
سلطانی‌فر توصیه کرد: “مردم اگر قصد دارند به مناطق حساس سفر کنند، بهتر است با تور یا با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی آن منطقه، این کار را انجام دهند. نیروی انتظامی بارها درباره مناطق حساس هشدار داده و اگر این سفرها در قالب تور و با توجه به آن هشدارها انجام شود، قطعا مشکلات کمتری پیش می‌آید.”
اما یکی از خبرنگاران به او یادآوری کرد که حادثه کویر لوت دقیقا در محلی رخ داده که هیچ علامت و تابلوی هشداردهنده‌ای نداشت؛ سلطانی‌فر توضیح داد: “نیروی انتظامی معمولا معابر و محدود‌ه‌های سفید خود را مشخص می‌کند و این درست است که اگر در نقاط مرزی و حساس، اقداماتی را انجام می‌دهند، به‌لحاظ امنیتی اعلام نکنند، ولی حتما محدوده‌هایی را که برای آنها تصمیم‌هایی دارد، مشخص می‌کند.” او خاطرنشان کرد که “من قبلا آن مسیر را در کویر لوت رفته‌ام و اتفاقی نیفتاده است.”
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، خبرنگاران حاضر از توضیحات رییس سازمان قانع نشدند و عنوان کردند: “شاید زمانی که شما رفتید هنوز مین‌گذاری نشده بود.“اما سلطانی‌فر “به خواسته مدیر روابط عمومی خود سئوال و جواب‌ها در این مورد را فیصله داد”.
این خبرگزاری با اشاره به اینکه بالاترین مقام گردشگری در ایران از بروز این حادثه، هیچ گونه اظهار تاسفی نکرده، طرح سئوال کرده که آیا “دولت تدبیر و امید با این روش برخورد در مواجه خطرات و گرفتاری‌های گردشگری ایران، راهی برای توسعه این اقتصاد فرهنگی دارد؟”
از سوی دیگر خبرگزاری ایسنا در روز جهانی آگاهی از خطرات مین(شانزدهم فروردین) گزارش داد که نیروی انتظامی مستقیما اعلام نکرده مین‌کاری در کویر توسط این نیرو و برای مقابله با قاچاقچیانی که از مسیر های صحرایی عبور می کنند، انجام شده است. اما ستاد مبارزه با قاچاق کالا پیش تر اعلام کرده بود قرار است به عنوان یکی از راه‌های مقابله با قاچاق کالا در کشور اقدام به کاشت مین شود. فرمانده نیروی انتظامی هم قبلا تاکید کرده است که نیروی انتظامی مستقلا اقدام به مین گذاری نمی کند، اما منابع آگاه در این نیرو می گویند با توجه به اینکه مسیر کویر می تواند محل عبور قاچاقچیان موارد مخدر باشد مین‌گذاری نامحتمل نیست هر چند نیرو های انتظامی معمولا در مناطق مین گذاری شده علامت های هشدار دهنده نصب می کنند.
با این حال فدراسیون کوه نوردی هم تایید می‌کند که هیچ علامت گذاری برای هشدار مین در منطقه وقوع حادثه، وجود نداشته و ندارد.
