کمرنگترین حضور بانوان در جشنواره موسیقی فجر
زمینه سازی برای حذف کامل زنان
حضور زنان در جشنواره موسیقی فجر، امسال به سه گروه کاهش یافته و زمینه برا یرحذف کامل زنان از این جشنواره فراهم شده است. عدم دعوت از هنرمندان صاحب نام و نحوه هزینه بودجه کلان جشنواره هم مورد بحث اهالی موسیقی است.
امسال، فقط سه گروه آوای مهربانی(سهیلا پورگرامی)، خنیا(پری ملکی) و آواز دختران(شهلا میلانی) در بخش جنبی حضور دارند و در سایر بخشها از قبیل تکنوازی، اجرای پژوهشی و داوری شاهد حضور بانوان نیستیم.
در دوره های پیشین جشنواره فجر، بخش بانوان آ پررنگ تر از امسال بودو حضور اندک خانمها (تنها سه گروه) در برنامه ی امسال بی سابقه است.
این حضور کمرنگ سبب حرف و حدیثهای بسیاری در خصوص کاهش شدید گروههای موسیقی بانوان شده است. اغلب ناظران سیاستهای فرهنگی ارشاد و جابجایی مدیران ناکارآمد آن را دلیل عمده این امرمی دانند.
یک پژوهشگر موسیقی سنتی، می گوید:” در خصوص موسیقی بانوان و کمیت و کیفیت آن حرف و حدیثهای فراوانی در همه جشنواره ها بوده است.ولی بضاعت موسیقی بانوان بسیار فراتر از این سه گروه شرکت کننده است.”
و این د رحالی است که بسیاری حضور این سه گروه آوای مهربانی، آواز دختران و خنیا را در”سطح” و “حد” همین جشنواره امسال می دانند و این گروهها را به نوعی برآمده از ارشاد تعریف می کنند. اهالی موسیقی بر این باورند که این گروهها در هر شرایطی با مراکز قدرت، حاضر به همکاری هستند.
بسیاری از کارشناسان موسیقی معتقدند حضور سه گروه از بانوان، دلالت بر ادامه عملکرد حذفی ارشاد و تنگ کردن هرچه بیشتر عرصه بر فعالیت بانوان هنرمند دارد. در چند سال اخیر سیاستهای مدیران امکان حضور را از گروههای با سابقه در این حوزه گرفته، و مانع از همکاری اساتید با سابقه ای شده است که همه ساله جزو هیات داوران بخش سنتی جشنواره موسیقی فجر بودند.
مدیران ارشاد، با بها دادن به گروههای نه چندان مطرح و غیرحرفه ای، از کیفیت جشنواره کاسته اند و باین ترتیب باعث ضعیف شدن فعالیت بانوان شده اند. پائین امدن سطح گروهها می تواند به دستاویزی برای عدم حمایت از فعالیتهای بانوانی که سالیان سال در موسیقی زحمت کشیده اند، تبدیل شود.
بسیاری از بانوان اهل موسیقی که پرچمدار موسیقی اصیل ایرانی هستند و در حفظ و اعتلای آن کوشیده اند، در حال حاضر به علت مخالفت با سیاستهای نسنجیده و قشری ارشاد حاضر به حضور در صحنه ی موسیقی دولتی نیستند.
اغلب بانوان با سابقه ی عرصه ی موسیقی برای عدم حضور در جشنواره به بهانه هائی از قبیل “عدم آمادگی گروه ونداشتن فرصت برای تمرین کافی”، “برگزاری کنسرت در آینده ای نزدیک”، “عدم دعوت به جشنواره”و… متوسل می شوند تاهم به سیاسی کاری متهم نشوند و هم ادامه فعالیتشان درآینده امکانپذیر باشد.
برخی از کسانی هم که برای شرکت در جشنواره اعلام آمادگی می کنند، برای ادامه فعالیت خود چاره ا ی جز این ندارند.
غیبت پیشکسوتان
سال گذشته در پی حوادث پس از انتخابات، هنرمندان پر سابقه بسیاری از همکاری خود داری کردند.
خانم ارفع اطرایی استاد و مدرس پیشکسوت سنتور و داور با سابقه در مصاحبه ای که با ایلنا انجام داده بود علت عدم همکاری خود را در بخش داوری جشنواره چنین عنوان کرد :” سال گذشته طی برگزاری جشنواره و بعداز آن حرمت‌ها رعایت نشد و من هم بسیار گله‌مند شدم. در همان زمان گفتم که سال آینده داوری نخواهم کرد. من امروز 70 سال دارم و بسیاری از کسانی که در جشنواره هستند شاگردان من بوده‌اند، اما بسیاری مسائل که در شان داوری جشنواره باشد، رعایت نشده است. من از دور اول جشنواره حضور داشتم، اما هیچ گاه چنین برخوردی با من نشده بود. فکر می‌کنم با توجه به این شرایط حق دارم که داوری را قبول نکنم. “
ارفع اطرایی که برای داوری جشنواره امسال دعوت نشده است، درمورد وضعیت کیفی حضورتنها سه گروه بانوان می گوید: “ اگر هنری هست باید در برابر چشم زن و مرد قابل ارائه و قضاوت باشد. در سالن دربسته که هیچ دوربین و ضبطی امکان حضور ندارد و خبری هم از آن سالن به بیرون درز نمی کند، کار جدی گرفته نمی شود ؛چراکه سنجش و قضاوتی صورت نمی پذیرد.”
افیلیا پرتو استاد و نوازنده ی با سابقه ی پیانو و سرپرست گروه یاران، در خصوص افت کمیت و کیفیت گروهای بانوان در جشنواره امسال فقط عبارت معروفی را بر زبان می آورد: “ کم کم کمش کنند /از سر ردش کنند”.
ملیحه سعیدی استاد پیشکسوت و نوازنده قانون به خبرگزاری مهر می گوید:“در هر دوره از جشنواره موسیقی فجر حضور بانوان هنرمند کم رنگ تر از گذشته می شود. اگر نگاه دقیقی به نوع برنامه ریزی ستاد برگزاری این دوره از جشنواره موسیقی فجر داشته باشیم متوجه می شویم که تنها سه گروه از هنرمندان بانو در این دوره از جشنواره موسیقی فجر شرکت دارند که به نظر من این حضور فقط به منظور پرکردن جدول برنامه ها صورت گرفته است.”
از مدتها پیش زمزمه ها حکایت ا زاین داشت که تالار وحدت در اختیار بانوان قرار نخواهد گرفت واجرای بانوان به سالنهای کوچک ترهمچون فرهنگسراها منتقل می شود. امری که با تکذیب روبرو شد.
برگزاری اجرای هر سه گروه موسیقی بانوان فجر در فرهنگسرای نیاوران، این زمزمه ها رابه واقعیت تبدیل کرد. بگفته خانم پرتو:“معلوم نیست معیار سنجش سطح گروهها چیست.زیراکه گروههایی با سطح های نازل تر هم می توانند در تالار وحدت اجرا داشته باشند”.
بودجه کجا می رود
بودجه جشنواره موسیقی فجر امسال هم مورد بحث اهالی موسیقی است. رسما اعلام شده است که این بودجه دوبرابر سال گذشته است، اما در عمل تعداد گروههای شرکت کننده، هم اساتید و هنرمندان مدعو خلاف این را نشان می دهد.
ملیحه سعیدی معتقد است که این بودجه درست به مصرف نمی رسد: “بودجه ای که سالیانه برای برگزاری جشنواره موسیقی فجر اختصاص داده می شود رقم بالایی است. با این هزینه می توان گروه های خوب و اساتید صاحب نام هنر موسیقی را برای شرکت در این رویداد فرهنگی دعوت کرد، ولی متاسفانه به دلیل عملکرد نامناسب مسئولان در برگزاری جشنواره موسیقی فجر در طول سالهای گذشته اکثر هنرمندان پیشکسوت حاضر به همکاری در این جشنواره نبوده ا ند. د رحالیکه تجربه نشان داده هنرمندان موسیقی اگر صداقت در کلام و رفتار مسئولان ببینند به شکل شایسته حاضر به همکاری هستند “.