ساهیدا ممبرادو
در ایران یک روحانی محافظه کار پرنفوذ اخیراً اعلام کرد که اگر زنان ایرانی حجاب را آنطور که باید، بر سر نکنند، اصول جمهوری اسلامی به خطر می افتد. درواقع به نظر می رسد که بقای نظام ایران به موی زنان بستگی دارد.
حسن روحانی، رییس جمهور ایران، در برابر چنین موضع‌گیری‌هایی مدام می گوید زنان باید در آرامش باشند و نظام نباید در امور خصوصی مردم ایران دخالت کند. دو اردوگاه حاکمیت هر یک خط مشی‌ای مخالف با دیگری دارد: اولی، اردوگاه بی نهایت محافظه کار؛ و دومی، اردوگاهی طرفدار گشایش. نقطه نظرات مخالف آنها بازتاب دهنده تناقضاتی است که در جامعه ای با مشکلات هویتی جدی وجود دارد.
انقلاب ۱۹۷۹ منجر به ظهور حکومتی شد که به شکلی ریشه ای با هرگونه نشانه غربی به مخالفت برخاست و نظامی برپایه اصول سخت اسلامی بنا ساخت که امروز با ذهنیت گشایش به سوی غرب در اردوگاه دیگر همزیستی پیدا کرده؛ البته این همزیستی بدون دردسر و مشکل نیز نبوده. چطور می توان خواسته های اکثریت جوانان تحصیلکرده و متجدد را در جامعه ای با ارزش‌های محافظه‌کارانه و مذهبی برآورده ساخت؟ پاسخ به این سؤال آسان نیست.
سارا، آرشیتکت ۲۶ ساله، از ارزش های انقلاب تبعیت می کند و براین عقیده است که دولت “باید برای احترام به این ارزش‌ها تلاش کند”. او درعین حال می گوید: “اگر جوانان کار نداشته باشند، چطور می‌توانند با اصولی که از احیای اسلام و تأثیر آن بر شادی و همبستگی جامعه می گویند همزیستی داشته باشند؟”
این مسأله نشان دهنده مشکلات جوانان متجدد و همچنین محافظه کار است که سال های سال از شرایط ایجاد شده رنج برده‌اند و لغو تحریم ها می تواند وضعیت آنان را بهبود بخشد. او می گوید: “هویت اسلامی بسیار قوی است و من فکر نمی کنم که آزادی، تساوی، و ترقی با اصول این کشور در تضاد باشد.”
برعکس او، طارون، مترجم انگلیسی، براین باور است که همزیستی “بسیار مشکل” است، زیرا رفتار نسل های جدید از اصول انقلابی بسیار فاصله دارد. او می گوید: “تا چند سال پیش، غیرممکن بود بتوانید زوجی را در ملاء عام ببینید که دست در دست یکدیگر داشته باشند. ولی امروز این مسأله عادی است. زوج ها دیگر خود را مخفی نمی کنند و سن روابط جنسی در نزد جوانان روز به روز پایین تر می آید.” او معتقد است که این تحولات در رفتار طبیعی است و می گوید که هیچ چیز نمی‌تواند مانع از این وضعیت شود.
رضا که در پارکی پردرخت در تهران کنار او نشسته، می گوید که اینها نوه‌های کسانی هستند که ۳۵ سال پیش علیه حکومت شاه به خیابان ها آمدند.
قوانین ایران که براساس آنها الکل، ورق بازی، و پورنوگرافی ممنوع است، با اینترنتی روبروست که محل گریز از این ممنوعیت هاست. مصطفی، که وی نیز آرشیتکت و بسیار مذهبی است، بدون ذکر جزئیات می گوید: “من استفاده از اینترنت را برای انجام برخی سرگرمی‌ها نمی پذیرم.” او در ادامه می گوید: “فکر می کنم سایت های پورنو اخلاقیات و ارزش‌های انقلاب را در کشور ازبین می برند”، ولی براین باور نیست که نظام در خطر باشد. به عقیده او، نسل های جدید به دنبال احساسات واقعی مذهبی نیستند و “اینترنت هم هیچ تأثیری برای بهبود این وضعیت ندارد”.
ولی علی‌رغم آنکه این باور وجود دارد که شبکه‌های اجتماعی و توسعه اقتصادی پس از الغای تحریم‌ها نقش مهمی در گشایش کشور ایفا خواهند کرد، بسیاری افراد نیز چنین باوری ندارند. یک روزنامه نگار می گوید: “دولت حسن روحانی باعث این نخواهد شد که از قدرت سپاه پاسداران کاسته شود. به علاوه، موفقیت های سپاه در عراق در نبرد با داعش باعث بهبود وجهه اش در داخل ایران شده. این نهاد هیچ گاه اجازه نخواهد داد که رأس قدرت را ازدست بدهد و این با گشایش کشور در تناقض است.”
ازسوی دیگر، برخی براین باورند که اگر حکومت توانسته انقلاب اسلامی را زنده نگاه دارد، این به لطف اظهارات جنگ‌طلبانه غرب، به ویژه ایالات متحده، علیه ایران بوده که از آغاز انقلاب اسلامی وجود داشته. بسیاری معتقدند که اگر روزی خصومت کشورهای خارجی نسبت به ایران پایان یابد، حفظ نظام و اصول نظام به مراتب مشکل تر خواهد بود. درحقیقت، مذاکراتی که درحال حاضر توسط دولت ایران با غرب درجریان است تا قبل از تاریخ ۳۰ ژوئن به یک توافق اتمی برسند، مخالفت بخش های محافظه کار در هر دو کشور را به دنبال داشته.
من کم کم قصد داشتم به مصاحبه با مردم در پارک خاتمه دهم که دو مأمور پلیس از من و مترجمی که همراهم بود مدارک خواستند. پس از نشان دادن کارت مطبوعاتی ام، از ما خواستند قبل از آنکه این مسأله پیامدی به دنبال داشته باشد، آنجا را ترک کنیم. من کارم را تمام کردم و زمانی که قصد داشتیم برویم، دو جوان که قبلاً با آنها مصاحبه کرده بودیم از دور فریاد زدند: “یادتان نرود بنویسید که ما ایران را دوست داریم.”
منبع: ال موندو، ۱۲ ژوئن ۲۰۱۵
