نوروزخوانی های گروه عجم ، نگاه کلی به این سبک موسیقی و فضای حاکم بر موسقی بومی، محور مصاحبه با امین عجمی سرپرست گروه عجم است. اوکه فارغ‌التحصیلِ مهندسیِ عمران از امپریال کالج انگلستان است، از حدود بیست و سه سال پیش در انگلستان زندگی می کند. او از نوزده سالگی به طورِ حرفه‌ای کار موسیقی را آغاز کرد. ابتدا همراه با دوستانش گروه موسیقی سیمرغ را راه انداخت و سپس، گروه عجم را تشکیل داد.موسیقی این گروه تلفیقی از سازهای شرقی مثل نی و دوتار با سینتی سایزر مدرن همراه با آوازهای خالص اقوام ایرانی، موسیقی کوچه بازار، سنت های مذهبی و ورزش باستانی است.
از نوروزخوانی و دلیل توجه به این فرم مناسبتی از موسیقی بگویید؟
در دوران جوانی بسیار درگیر فُرم‌های موسیقی؛ مخصوصا رپ شدم. از آنجا که من در لندن بزرگ شدم بیشتر این فرم از موسیقی را به زبان انگلیسی و با انگلیسی‌ها اجرا می‌کردم. زمانی که با رپ فارسی آشنا شدم و می‌شنیدم که اکثر رپرهای فارسی، لحن و آواز انگلیسی را دارند. وقتی که فقط به ضرب آهنگ رپرهای فارسی گوش می‌کردم بیشتر تقلید و ادای فرم‌های آمریکایی را می‌شنیدم. در فرهنگ جوانهای لندن تقلید خوشایند نیست و برای همین به این فکر افتادم که کاش سبک خواندن امروزی، ایرانی بود که حتی‌الامکان از فرم خواندن بومی الهام می‌گرفت. این سبک می‌باست به آواز، لحن و تلفظات طبیعی زبان فارسی احترام می‌گذاشت. برای رسیدن به این سبک نیاز به تحقیقات و تجربهٔ زیادی داشتم و در چنین جست‌و‌جویی با نوروزخوانی آشنا شدم. از آنجا که خودم در تهران به دنیا آمدم و خانواده‌ام هم اصالتا از دو سوی البرز هستند. نوروزخوانی برای من خیلی عزیز شد. به دلیل اینکه از آیینهای اصیل و زندهٔ استانهای تهران، سمنان، گیلان، مازندران و گلستان (ری، کومش، گیل و دیلمان، طبرستان، استرآباد) است. برخی از نمونه‌های نوروزخوانی که در ضبطهای تحقیقاتی پیدا کردم به لحن گفتاری خوانده می‌شدن (خصوصاً از جنوب مازندران و شمال و شرق استان سمنان). برای من که دنبال گزینه‌های بومی برای رپ بودم این نمونه‌های خواندن ریتمیک گفتاری خیلی جذاب بود. در بعضی از نوشته‌های آقای جهانگیر نصری‌اشرفی (محقق نامی موسیقی و فرهنگ کوهپایهٔ البرز) توصیفاتی از نوروزخوانی و نوروزخوان‌ها خواندم و این نکته برایم جالب بود که نوروزخوان‌ها خیلی از اشعار را فی‌البداهه می‌خواندن و در تلاش جلب توجه مخاطب از مشاهداتشان نسبت به شرایط اجتماعی و اقتصادی، این اتفاق صورت می‌گرفته. این خصلت بداهه‌خوانی باعث می‌شود که نوروزخوان‌ها اشعار قافیه دار ولی غیر متقارن بخوانند و از این حیث شباهت با فرم اشعار بحرطویل دارد. شخصا تلاش ندارم که نوروزخوان باشم و یا اصلا معلومات لازمه برای انجام این آیین را ندارم، ولی با گوش دادن و تماشا به اشکال گوناگون خواندن و نمایش نوروزخوانی کم کم با سبک و سیاق مجریان این آیین و ماهیت این فرم خواندن بومی آشنا شدم و الهام گرفتم. در ترانه‌ای به نام «نوروزخوانی» که در سال ۲۰۱۱ منتشر کردیم، تلاش داشتم که یک برداشت امروزی از این فرم خواندن را ارایه بدهم و لا به لای این برداشت جدید تلاش کردم که به چند نمونه از نوروزخوانی‌های استان سمنان و مازندران اشاره کنم.
قطعه بایرام چگونه شکل گرفت؟
پیش از شکل گیری قطعهٔ بایرام در حال آماده سازی قطعه‌ای بودیم با عنوان «گاچان نبی» یا «قاچاق نبی» که برداشت امروزی بود از یک منظومهٔ آذری که توسط عاشیق‌های آذری خوانده می‌شود. ولی بخش بحر طویل فارسی که من داشتم برای گاچان نبی می‌نوشتم شکل نمی‌گرفت. در این میان دنبال آماده کردن یک آهنگ نوروزی جدید بودیم که آرش فیاضی به یک ملودی معروف آذری که در جشنهای عروسی و اعیاد خوانده می‌شود اشاره کرد. با شاه بیت «بایرام موبارک، موبارک بادا» شروع شد. از آنجا من شروع کردم به نوشتن یک بحرطویل که از تعزیه‌های قدیمی و داستان گویی عاشیق‌ها الهام گرفت. یک چگور (قپوز - ساز عاشیق‌ها) آذری قرض گرفتیم و پایهٔ اصلی آهنگ را چیدیم. پرهام عجمی هم روی لحجه این ریتم آذری کار کرده بود و پایهٔ ریتمیک آهنگ را گذاشت. با بالابان پرهام و گارمون شهره خاتون بیشتر به فضای موسیقی جشنهای سنتی آذری پرداختیم. نریمان هم با اضافه کردن بیس سینتیسایزر و تنظیم اصوات الکترنیک کار را آورد در حال هوای عجمی.
شناسنامه قطعه بایرام؟
مضمون کلی اثر وصف و ستایش فرارسیدن فصل بهاراست؛ «بایرام» بیانگر مناظره‌ای است میان یک بلبل، یک جیران (آهو) و یک عاشیق، پیرامون تاثیرات فعالیت و شیوهٔ زیست انسان امروزی بر محیط زیست و طبیعت. فضای ملودیک این قطعه عموماَ در مایهٔ سه‌گاه آذری می‌باشد ولی مانند نمایش‌های تعزیه برای بیان قسمتهای مختلف داستان، موسیقی متن به فضاهای ملودیک مختلف سر می‌زند و در جاهایی نغمه‌هایی با گرایشات نهیب، شوشتری/چکاوک هم به کار رفته. در برخی از نمایش‌های تعزیه هر شخصیت نمایش از یک ساز بخصوص جواب آواز می‌گرفت و در این داستان هم کلارینت نشانهٔ دیالوگ بلبل، گارمون همراه دیالوگ جیران و چگور هم نمایندهٔ عاشیق و راوی است. فهرست ساز‌ها و اسامی نوازندگان ذیلا ارایه شده:
بحر طویل - امین عجمی
شعر آذری - آرش فیاضی، قسمتهای گفتاری الهام گرفته از غزلی از حکیم محمد فضولی
چگور (قپوز) و آواز: آرش فیاضی
بالابان و کلارینت: پرهام عجمی
گارمون: شهره خاتون
دایره: سارا فطرس
نقاره و گوشا نقاره: پرهام عجمی
تنظیم اصوات الکترنیک و درامز و بیس: نریمان و امین عجمی
میکس و ماستر: نریمان
استقبال مخاطب از این قطعه چگونه بود؟
پیش از انتشار این قطعه حدس می‌زدیم که طولانی بودن بحرطویل و فضای گوناگون موسیقی شاید برای مخاطب کمی طاقت فرسا باشد ولی در فضای مجازی کامنتهای بسیار خوبی گرفتیم و بنظر می‌اد که عموما مورد استقبال مخاطبان گوناگون بوده. ماهیت کار بیشتر نمایشی است و برای همین در اجراهای ایام نوروز در لس آنجلس و سن فرانسیسکو، «بایرام» بازخورد بسیار خوبی داشت، برخی جذب داستان شدن و اکثرا درگیر ریتم شاد و انرژی قطعه شدند.
برای نورز امسال قطعه جدید ی منتشر می‌کنید؟
یک نوروزخوانی جدید داریم آماده می‌کنیم ،بر اساس یک نوروزخوانی طالقانی ولی به نوروز ۱۳۹۴نمی رسد. با این حال، این نوروز ترانهٔ ذغالچی رو منتشر کردیم به همراه ویدئوی جدیدی که بیشتر عرض ادبیست به فرهنگ عامه (بومی مردم شهری). این ترانه را تقدیم کردیم به همهٔ میراث داران فرهنگ مردمی، بخصوص به زنده یاد مرتضی احمدی. این اولین نوروزی است که سایه این بزرگوار بر سر علاقمندان فرهنگ عامه نیست و دوست داشتیم به احترام استاد مرتضی احمدی و موسیقیمان که از آثار ایشان الهام گرفته، با حال و هوای موسیقی کوچه بازاری یادشان را زنده کنیم.
و البوم جدید گروه عجم؟
برای آلبوم اول عجم (رقص مردونه) من شش ماه مرخصی بدون حقوق گرفتم، برای این آلبوم، که شده بلای جونم، از شغل تمام وقتم استعفا دادم. الان نزدیک به شانزده تراک داریم که البته پنج تا از قطعات بی‌کلام هستن. در حال حاضر در مرحلهٔ ضبطهای نهایی هستیم و بعدش فکر کنم یک یا دو ماه در پروسهٔ میکس و ماستر باشیم… روی اسم آلبوم هم تقریبا به اجماع رسیدیم و روی جلد سی دی هم داریم کار می‌کنیم. امیدوارم تا اوایل تابستان حاضر بشود و در غیر این صورت به جایگزین آلبوم می‌توانیم حلوای من را پخش کنیم.
کنسرت یا توری جدیدی دارید؟
برای ایام نوروز دعوتهای زیادی داشتیم برای اجرا در شهرهای مختلف انگلیس و اروپا و امریکا، ولی متاسفانه هیچ کدام را نپذیرفتیم به این دلیل که می‌خواهیم آلبوم دوم به اتمام برسد و منتشر بشود امیدواریم که بعد از انتشار آلبوم دوم با ترکیب و تنظیم‌های جدید، دوباره شروع کنیم به برگزاری اجراهای زنده.
