مشارکت فعال نظامی در عملیات مربوط به باز پس گرفتن مسیر منتهی به پالایشگاه بیجی، همراه با نیروهای شبه نظامی شیعه و عوامل مسلح دولت مرکزی عراق، تازه ترین صحنه حضور جمهوری اسلامی در درگیری های نظامی منطقه بشمار میرود.
بیجی که بزرگترین پالایشگاه نفت عراق محسوب میشود در شهری به همین نام در استان صلاح الدین و ۲۰۰ کیلومتری شمال بغداد قرار گرفته است.
استان صلاح الدین ماه قبل و طی عملیات حمله به تکریت و تلاش برای عقب راندن نیروهای داعش شاهد حضور نیروهای نظامی و ۳۰ هزار شبه نظامی تحت هدایت جمهوری اسلامی بود. عملیات یاد شده که بیش از یکماه طول کشید تا پیش از انجام عملیات هوایی آمریکا و بمباران مواضع داعش، از رسیدن به هدفهای اعلام شده بازمانده بود.
بخشهای بزرگی از پالایشگاه بیجی همچنان در اختیار نیروهای داعش قرار دارد. محروم ساختن داعش از تولیدات بیجی می‌تواند در کاهش قدرت تهاجمی آن‌ها که طی عملیات نظامی اخیر در استان انبار و تصرف مرکز آن رمادی، افزایش چشم گیر یافته است موثر واقع شود.
نیروهای داعش علاوه بر متصل ساختن متصرفات خود در شمال عراق به نواحی شرقی سوریه، شهر کرکوک در مناطق کرد نشین و بغداد را نیز تهدید می‌کنند.
جمهوری اسلامی سقوط هر یک از دو شهر یاد شده را تهدیدی علیه خود تلقی میکند.
مطابق گزارشهای منابع آمریکایی، نیروهای جمهوری اسلامی در عملیات اخیر که همزمان با عملیات نظامی در استان انبار صورت گرفته توپخانه ۱۲۲ میلیمتری، واحد‌های موشکی-نوع کاتیوشا، و تجهیزات استراق سمع را مورد استفاده قرار داده‌اند.
به دلیل حساسیت حضور نظامی جمهوری اسلامی در عراق، بیانیه ستاد مشترک نیروهای آمریکایی مستقر در کویت موضوع مشارکت ایران در عملیات یاد شده را مسکوت گذارده ولی بصورت غیر رسمی خبر گزاری‌های معتبر جهان و منابع آمریکایی (بدون ذکر نام) این مشارکت نظامی گسترده را مورد تائید قرار داده‌اند.
سوابق حضور نظامی در عراق
از سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ نیروهای برون مرزی سپاه پاسداران (قدس) در عراق دارای نقش فعالی بوده و در مقاطعی با نیروهای نظامی و نمایندگان سیاسی آمریکایی مستقر در آن کشور همکاری نزدیک داشته‌اند.
علاوه بر حساسیت نسبت به مواضع دولت خود گردان کردستان و گروههای مسلح کرد، فعالیت القاعده و گروههای سنی مسلح در عراق و همچنین حضور حدود ۳۰۰۰ باقی ماندگان سازمان مجاهدین خلق، از جمله انگیزه‌های جمهوری اسلامی برای حضور نظامی فعال در عراق بشمار می‌رفته.
تصرف شگفت انگیز شهر موصل در سال گذشته توسط نیروهای داعش و اعلام خلیفه‌گری عراق و شامات، حساسیت‌های امنیتی جمهوری اسلامی را در عراق بیش از پیش افزایش داده است.
حمایت از دولت شیعه در بغداد اولویت شماره یک امنیتی و سر فصل سیاست خارجی جمهوری اسلامی در رابطه با عراق محسوب میشود و در اجرای این سیاست جمهوری اسلامی حضور نظامی به ظاهر غیر مستقیم در عراق را با تجهیز شبه نظامیان از سالهای گذشته زمینه سازی کرده است.
شبه نظامیان شیعه عراق از تنوع تشکیلاتی و تنوع گرایش‌های سیاسی برخوردارند. نقطه اشتراک اغلب آن‌ها برخورداری از پشتیبانی مالی، نظامی و تشکیلاتی جمهوری اسلامی است.
بر اساس گزارشی که ارتش عراق در ماه ژانویه سال جاری منتشر ساخت حد اقل ۴۲ گروه شبه نظامی در عراق حضور فعال دارند. سایت اینترنتی “العربیه جدید” در لندن می‌نویسد که از این تعداد ۲۹ گروه “مستقیما مورد حمایت ایران” قرار دارند.
سال گذشته و زمانی که مناطق کرد نشین عراق مورد تهدید نیروهای داعش قرار داشت ایران با بی‌اعتنایی به تحریمهای سازمان ملل، مبنی بر محرومیت از صدور اسلحه، و سکوت توام با رضایت آمریکا در این رابطه، نخستین کشوری بود که محموله‌های نظامی در اختیار دولت خود گردان کردستان عراق قرار داد.
در حال حاضر نیروهای شبه نظامی شیعه عراق که تحت حمایت جمهوری اسلامی قرار دارند به ۳۰ هزار تن تخمین زده می‌شوند. تجهیز این نیرو و تامین نیازهای مالی و تسلیحاتی آن‌ها بی‌تردید تعهداتی سنگین برای ایران محسوب میشود.
سوریه و جنوب لبنان
علاوه بر تجهیز و تامین هزینه‌های شبه نظامیان لبنان که در سوریه مستقر شده‌اند جمهوری اسلامی یک نیروی ده هزار نفری از اتباع افغانستان را در سوریه مستقر کرده است. ماموریت این نیرو‌ها دفاع از دولت بشار اسد در دمشق به بهانه دفاع از زینبیه (در حاشیه دمشق) است.
شمار این نیرو‌ها که به آن‌ها نام “فاطمیون” داده شده تا چندی پیش ۱۰ هزار نفر برآورد می‌شد. این نیرو بنا بر گزارشهای منابع داخلی ایران (سایت الف) از یک تیپ، اینک به لشکر و شمار آن‌ها به حدود ۲۰ هزار افزایش یافته است.
هزینه و تجهیزات این نیرو‌ها را نیز از طریق نیرو و فرماندهی قدس، جمهوری اسلامی تامین میکند.
حضور نظامی جمهوری اسلامی در یمن اگر چه همراه با نفرات قابل ملاحظه‌ای نیست ولی بنا بر گزارشهای متعدد ایران تامین کننده تسلیحاتی و حامی مالی حوتی‌ها در یمن است. ارسال یک کشتی کمکهای درمانی و غذایی به یمن بخشی از کمکهای مالی است که مسئولان امنیتی و نظامی نظام جمهوری اسلامی هزینه آن را به کشور تحمیل می‌کنند.
به این ترتیب ایران عملا هزینه‌های نظامی و غیر نظامی گروههای مسلح متعددی را که شمار مجموع آن‌ها را می‌توان تا ۶۰ هزار نفر تخمین زد در چهار کشور منطقه تامین میکند.
در صورتی که مذاکرات اخیر جمهوری اسلامی با گروه اعزامی طالبان به تهران به نتایج دلخواه مسئولان امنیتی رژیم رسیده باشد، باید انتظار داشت به بهانه “مقابله با داعش در افغانستان” که یک تهدید فرضی و بهانه ای برای آغاز جنگ نیابتی تهران علیه آمریکا در غرب آسیا است، تعهدات و حضور نظامی ایران در منطقه بار دیگر افزایش یابد.
ارتش سرخ اتحاد شوروی سابق پیش از جمهوری اسلامی و به نسبت بضاعت خود در نقاط مختلف جهان ( بخصوص اروپای شرقی و شرق آسیا) تعهدات دفاعی متعددی را عهده دار شده بود که در نهایت به دلیل عقب ماندن امکان انجام اقدامات نسبت به امکانات، به سقوط امپراطوری کرملین منجر شد.