ایران از میان 91 کشور در حال توسعه و توسعه نیافته جهان از نظر فرار مغزها و نخبگان در رده نخست قرار گرفت. آخرین آمار اعلام شده از سوی صندوق بین المللی پول، نشان می دهد که ایران علاوه براین که در فرار مغزها رتبه اول را کسب کرده است، در فرستادن نخبگان به کشورهای بزرگ غربی نیز از کشورهای چون چین و هندوستان پیشی گرفته است. و این در حالی است که روز گذشته معاون علم و فن آوری محمود احمدی نژاد بار دیگر منکر فرار مغزها از ایران شد اما فرستادن نخبگان با عنوان “مهاجرت نخبگان” به کشورهای غربی را تائید کرد.
صندوق بین‌المللی پول در خصوص فرار مغزها از ایران در گزارش سالانه خود اعلام کرده: سالانه بین 150 تا 180 هزار ایرانی تحصیلکرده از کشورشان خارج می‌شوند که به معنی خروج سالانه 50 میلیارد دلار ارز از ایران است و ایران در بین 91 کشور در حال توسعه و توسعه نیافته، رتبه اول را از این نظر داراست.
این گزارش تنها با استناد به آمار رسمی اداره گذرنامه امریکا می افزاید: هم‌اکنون بیش از 250 هزار مهندس و پزشک ایرانی و بیش از 170 هزار ایرانی با تحصیلات عالیه در آمریکا زندگی می‌کنند. از سوی دیگر طبق آمار رسمی اداره گذرنامه، در سال 87 روزانه 15 کارشناس ارشد، 2.3 دارنده مدرک دکترا و 5475 نفر لیسانسه از کشور مهاجرت کرده اند.
بنا برگزارش “ مهاجرت نخبگان از ایران” که در کتاب “آسیبهای اجتماعی ایران، نگاهی به آینده” از سوی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شده، بیش از 80 درصد از دانشجویان نخبه و برگزیدگان المپیادهای علمی سال‌های اخیر و اکثر رتبه‌های دو رقمی جذب دانشگاه‌های خارجی و به ویژه آمریکا شده اند که اکثراً قصد بازگشت به ایران را ندارند.
این گزارشتاکید دارد: هم اکنون بیش از 90 نفر از 125 استعداد درخشان کشور یعنی 72 درصد از کسانی که در سال‌های اخیر در المپیادهای جهانی رتبه کسب کرده‌اند، در آمریکا تحصیلات خود را ادامه می‌دهند که امید به بازگشت آنها 3 درصد است.
بر همین اساس اکنون بیش از 5⁄4 میلیارد دلار از سرمایه‌های ایران به صورت نیروی انسانی متخصص به آمریکا و 6 میلیارد دلار دیگر به کشورهای اروپایی منتقل شده است. مجموع این سرمایه برابر با یک ششم کل بودجه کشور در سال گذشته و برابر با بیش از 200 میلیون بشکه نفت است.
ایران با بیشترین سهم مهاجرت‌پذیری آمریکا یعنی بیش از نیمی از کل آمار مهاجرت دنیا به آمریکا (3⁄51) سهم به‌سزایی در تأمین نیروی متخصص این کشور را بر عهده دارد و این در حالی است که در ایران هیچ ارگان رسمی آمار دقیق و علل مهاجرت نخبگان را اعلام نکرده و مسئولیت آن را نپذیرفته است. صندوق بین‌المللی پول، بیکاری، سطح پایین درآمد اساتید و نخبگان، نارسایی‌های مالی و اداری و کمبود امکانات تخصصی علمی، بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی را از جمله دلایل مهاجرت ذکر می‌کند.
مسئولان دولتی کشور تاکنون بارها منکر فرار مغز ها از ایران شده و در همایش ها و محافل علمی و اکادمیک کشور بیان کرده اند که فرار مغزها در ایران مصداق ندارد. در همین ارتباط، روز گذشته معاون علم و فن آوری محمود احمدی نژاد در جمع خبرنگاران، بدون توجه به اعلام آمارهای معتبر و مستند سازمان هایی بین المللی در خصوص فرار مغزها و مهاجرت نخبگان، گفت: ما هم اکنون در کشور با پدیده فرار مغزها مواجه نیستیم بلکه مهاجرت نخبگان روبرو هستیم. صادق واعظ زاده معاون علم و فن آوری محمود احمدی نژاد که در حاشیه بازدید از پژوهشگاه صنعت نفت به سوالات خبرنگاران پاسخ می داد، در مورد سیاست های دولت برای جذب نخبگان علمی کشور گفت: سیاست اصلی برای متحول کردن ارتباط های علمی بین‌المللی دولت، توانمند کردن داخل کشور برای جذب بیشتر نخبگان است که مقدمات آن فراهم شده و برنامه‌های اجرایی آن تا دو هفته آینده اعلام خواهد شد. به دنبال روی کار آمدن محمود احمدی نژاد، آمار فرار مغزها و مهاجرت نخبگان از کشور رشد حیرت آوری داشته اما با وجود این مسئولان دولتی از جمله وزیر علوم دولت احمدی نژاد به بهانه ها و عناوین مختلف منکر این مساله مهم شده اند. محمد مهدی زاهدی بهار گذشته در حاشیه همایش ایرانیان خارج از کشور با این عنوان که نخبگان ایرانی در کشورهای مختلف برای کشور نام آوری می کنند از یک سو مهاجرت نخبگان را مساله ای مهم و درخورتوجه ندانست و از سوی دیگر نیز با این بهانه که مهاجرت نخبگان ایرانی به خارج فرار مغزها نیست، منکر سیل گسترده فرار مغزهای کشور به سوی کشورهای غربی شد.
