شش ماه پس از آنکه رویترز تصاویری از زنان نینجای ایرانی منتشر کرد، یکی از مسئولان وزارت ارشاد گفته مسئولان این خبرگزاری باید در محضر دادگاهی در جمهوری اسلامی عذرخواهی کنند. دو روز پیش از این اما جام جم آنلاین، وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی رویترز را به دلیل
“افشای اطلاعات تجاری شرکت های خارجی” که تحریم های جهانی را دور می زنند و با جمهوری اسلامی ارد معامله می شوند “ستون پنجم تحریم ها” خوانده بود.
مدیر کل رسانه های خارجی وزارت ارشاد دیروز از برگزاری محاکمه مسئول نمایندگی خبرگزاری رویترز در تهران در ماه مهر خبر داد. محمد جواد آقاجری اتهام این خبرگزاری را “تروریست خواندن بانوان ورزشکار ایرانی” عنوان و تصریح کرده است: “بانوان ورزشکار ایرانی که خبرگزاری رویترز در گزارش مجعول بخش تصویری خود از آنها به عنوان «تروریست» یاد کرده بود، از این خبرگزاری به مراجع قضایی کشور شکایت کرده اند.”
به گفته این مقام دولتی “خانم حافظی” به نمایندگی از رویترز باید محاکمه شود. پریسا حافظی رئیس دفتر خبرگزاری رویترز در تهران است.
گفتنی است خبرگزاری رویترز زمستان گذشته سیزده عکس را به صورت اسلاید شو با تیتر “نینجاها در ایران” در سایت خود منتشر کرد. این تصاویر عکس دختران جوان ایرانی را نشان می داد که با شمشیر و نقاب به فعالیت های رزمی مشغول بودند.
شینوبی یا نینجا به مزدوران مخفی در دوره ژاپن فدرال می‌گفتند که تخصصشان در مبارزات غیرمرسوم بود. این افراد آموزش دیده معمولا برای جاسوسی، نفوذ و قتل استخدام می شدند. گفته می شود در ژاپن باستان غالبا نینجاها برای مبارزه با سامورایی های به کار گرفته می شدند.
این تعریف باستانی از نینجا است ولی امروزه نینجا در غرب کاربرد تروریست ندارد و غالبا فیلم ها و بازی های ویدئویی بسیاری با عنوان نینجا به بازار می آید که شخصیت های اصلی آن عموما قهرمان داستان و محبوب هستند.
سو تفاهم آدم کشی
گرچه در هیچ یک از عکس های خبرگزاری رویترز در مورد دخترانی که در یکی از پارک های کرج مشغول عملیات رزمی هستند از واژه “assassin” به معنای “آدمکش” استفاده نشده است، اما در تیتر اصلی این خبرگزاری که خیلی زود اصلاح نیز شد آمده بود: “هزاران نینجای زن به عنوان آدمکش های ایران آموزش می بینند.”
در تیتر بعدی رویترز تنها عبارت “نینجاها در ایران” قابل رویت بود و استفن ادلر سردبیر خبرگزاری رویترز نیز تصریح کرده بود خود گزارش به هیچ وجهه بازتاب دهنده “آدم کشی” نبوده است. او از این سوتفاهم ابراز تاسف کرده است.حالا اما به نظر می آید جمهوری اسلامی که خبرگزاری های رسمی و غیررسمی اش از خبرهای رویترز برای تغذیه خود استفاده می کنند، به این اصلاحیه راضی نیست. چرا که مدیر کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد می گوید روسای رویترز باید در دادگاه هم عذرخواهی کنند. به گفته آقاجری: “علی رغم اینکه مسوولان رویترز به صورت کتبی و تلفنی عذرخواهی کرده اند اما باید عذرخواهی خودرا به صورت حضوری نیز اعلام کنند و درباره نحوه فعالیت های آینده دفتر این صحبت شود.”
نینجاها یا افشاگری در مورد نقض تحریم ها؟
به نظر می رسد انتشار عکس ها “نینجا” ها بهانه ای بیشتر نباشد. بیشتر به نظر می رسد مقامات دولت احمدی نژاد از افشاگری های این خبرگزاری در خصوص صادرات غیرقانونی ادوات شنود ساخت آمریکا از چین به ایران شاکی باشند. فروردین امسال رویترز در گزارشی اختصاصی به افشای یک قرار داد فروش تجهیزات ممنوعه شنود از کمپانی چینی به وزارت مخابرات جمهوری اسلامی پرداخته بود. استیو استکلو در مطلب خود پرده از معامله ای 130 میلیون دلاری بر می داشت که بر اساس آن شرکت ZTE در قامت دومین کمپانی بزرگ مخابراتی در چین وسایلی به تهران فروخته بود که در لیست تحریم های ایالات متحده علیه ایران قرار دارد. گفتنی آنکه حدود 10 درصد ارزش این قرارداد شامل کامپیوترهای پیشرفته ای می شود که در آمریکا ساخته شده است؛ کشوری که سران جمهوری اسلامی آن را “شیطان بزرگ” می نامند.
رویترز زمان عقد قرارداد را تابستان سال گذشته ( 30 جولای) اعلام کرده است. گزارش تازه این خبرگزاری بریتانیایی در حالی منتشر می شود که یک ماه پیش نیز این خبرگزاری از فروش اجناس آمریکایی مورد استفاده در تکنولوژی از سوی این کمپانی چینی به جمهوری اسلامی خبر داده بود. گرچه آن اجناس مانند مورد اخیر شامل تجهیزات نظارتی نمی شدند. پیگیری های رویترز در آن زمان باعث شد تا شرکت چینی صراحتا اعلام کند این معامله را لغو کرده است.
از سوی دیگر یک روز پیش از سخنان این مدیر وزارت ارشاد،علی دوستی موسوی، نویسنده گروه اقتصاد جام حم آنلاین،با نگارش مقاله ای “مشی و روش خبرگزاری انگلیسی رویترزدر برخورد با تحریم ها رامشکوک” خانده و قابل بررسی دانسته بود.وی که گفته می شود دبیر سرویس اقتصادی این روزنامه وابسته صدا و سیمای جموری اسلامی است در نوشته خود آورده بود: “رویترزبا افشای اطلاعات تجاری شرکت های خارجی،آنها را از تحریم شدن ترسانده و با زبان بی زبانی اینگونه القا می کند که دست شان رو شده وبهترست با توجه به تحریم شدن توسط آمریکا و متحدانش از انجام معامله با ایران خودداری کنند.”
یا مشکلات مالی دارند یا مغرض هستند
حالا اما آقاجری که نمی خواهد اشاره ای به این موضوع کند دلایل قطع فعالیت نمایندگان رسانه های خارجی در ایران را چنین توصیف می کند: “علت نخست بروز مشکلات مالی در اداره دفتر و کارکنان است که در این شرایط مسوولان چنین دفاتری فعالیت خود را در کشور میزبان خاتمه می دهند و علت دیگر برخی اقدامات مغرضانه و جهت دار است که منجر به قطع همکاری کشور میزبان با رسانه مورد نظر خارجی می شود.”
در حالی که به جز رویترز دیگر رسانه های خبری نیز به ویژه پس از انتخابات سال 88 یا در ایران ممنوع الفعالیت و یا به شدت با محدودیت های وزارت ارشاد و وزارت اطلاعات روبرو شده اند، این مقام وزارت ارشاد می گوید: “برخلاف باور غلطی که بسیاری از رسانه های خارجی مبنی بر انتقادناپذیری ما داشته اند، امروز درک کرده اند که اگر مانند رسانه های داخلی رفتار کنند هیچ مشکلی با آنها نخواهیم داشت.”
نقش سپاه در محدودیت ها
رضا معینی مسئول بخش ایران سازمان گزارشگران بدون مرز، پیرامون برخورد جمهوری اسلامی با فعالیت روزنامه نگاران خارجی در کشور گفته است: “واقعیت این است که جمهوری اسلامی به هیچ کدام از قوانین، حتی قوانین داخلی خودش پایبند نیست، چه رسد به قوانین بین‌المللی. ولی این امر تازه‌ای در جمهوری اسلامی نیست. اخراج خبرنگاران خارجی و سخت‌گیری در رسانه‌ها و خبرگزاری‌های خارجی در ایران نه کار تازه‌ای است و نه اولین بار است.”
وی این اظهارات را پس از آن اعلام کرده بود که سال 89 جمهوری اسلامی خبرنگار خبرگزاری فرانسه را از کشور اخراج کرد.
معینی نقش وزارت اطلاعات و سپاه را در تعیین حدود برای خبرنگاران خارجی حائز اهمیت دانسته و گفته این امر از حوزه وظایف وزارت خارجه خارج است. به گفته وی: “در طی سال‌های گذشته برای همه‌ی خبرنگارانی که به ایران می‌رفتند پرونده تشکیل می‌شد. بر مبنای آن پرونده گزارشی تهیه و ارسال می‌کردند و بعد از آن امکان دادن ویزا به آنها مورد بررسی قرار می‌گرفت، اینکه روادید بدهند یا نه. در ایران برخلاف جاهای دیگر این وزارت خارجه نیست که می‌تواند این کار را انجام دهد. عملاً کمیته‌ای که در وزارت خارجه تشکیل شده، مقامات امنیتی وزارت اطلاعات و اخیراً سپاه پاسداران تعیین‌کننده هستند.”
یکی از مهیب ترین پرونده های قضائی برای خبرنگاران جراید خارجی به بازداشت مازیار بهاری خبرنگار نیوزویک در تهران بر می گردد، وی پس از خیزش جنبش سبز در خیابان های کشور توسط مقامات امنیتی بازداشت شد. او تایید کرده که در دوران بازجویی شکنجه شده است. وی 118 روز را در زندان سپری کرد و بهار دو سال پیش در مصاحبه با روز تایید کرد سپاه هنوز خانواده وی را تهدید می کند که “به مازیار بگویید تند نرود، ممکن است حادثه پیش بینی نشده ای برای وی پیش بیاید.”
