در روز جهانی تالاب در ایران گزارش شده که ۸۰ درصد تالاب‌های کشور در وضعیت بحرانی و در معرض خطر بسیار جدی قرار دارند. معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست نیز به همین مناسبت در استان سیستان و بلوچستان گفته است ۷۰ تالاب در ایران در معرض آسیب هستند.
روز ۱۳ بهمن‌ماه، همزمان است با روز جهانی تالابها؛ مناسبتی که در ۲ فوریه ۱۹۷۱ در شهر رامسر ایران و در کنوانسیونی به همین نام برای حفاظت از تالاب های جهان نام‌گذاری شد.
کنوانسیون رامسر، پیمانی بین‌المللی است که در ۱۹۷۱ میلادی از سوی کشورهای عضو برای حافظت از تالابها و پرندگان مهاجر تشکیل شد. بر منبانی این پیمان کشورهای عضو ملزم به حفاظت از تالاب های ثبت شده در این کنوانسیون هستند. کنوانسیون رامسر که مناسبت روز جهانی تالابها را اعلام کرده ابتدا به امضای حدود ۲۰ کشور رسید اما بعدها بیش از ۱۵۰ کشور دنیا به عضویت آن درآمدند.
در سالگرد این مناسبت خبرگزاری های کشور از بحرانی بودن شرایط بیشتر تالاب های کشور خبر داده‌اند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ۸۰ درصد تالاب‌های کشور در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر بسیار جدی قرار دارند و هفت مجموعه تالاب آلاگل، آلماگل و آجی گل، شورگل، یادگارلو و درگه سنگی، انزلی، شادگان، نیریز و کمیجان، هامون و خور خوران در فهرست “مونترو” یا فهرست قرمز کنوانسیون رامسر قرار گرفتند.این در حالی ست که سال گذشته مجموعه تالاب های “آلاگل، آلمال گل و آجی گل” از این فهرست خارج شده بود.
در فهرست مونترو تالاب‌هایی ثبت می‌شوند که دارای تغییرات اکولوژیک شده و در معرض نابودی قرار گرفته‌اند.
بر اساس گزارش ایرنا، ایران دارای بیش از هزار تالاب است که از این تعداد ۸۴ تالاب جزو تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی هستند و از این مجموع ۲۴ تالاب در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
به گزارش جام‌جم‌آنلاین ۱۰۰ تالاب در ایران در معرض خشکسالی قرار دارند. محسن سلیمانی، مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، در این باره گفته است: “با توجه به تعریف کنوانسیون رامسر اگر دریاچه‌ها، آبگیر‌ها و سواحل کشور را تا عمق شش متری تالاب بدانیم، حدود هزار تالاب در کشور وجود دارد که شرایط حدود ۷۵ درصد آنها نامناسب است.”
اختصاص اعتبار ویژه برای نجات تالابها
امسال در ایران تالاب هامون در استان سیستان و بلوچستان که بزرگترین دریاچه آب شیرین فلات ایران است و گنجایشی بالغ بر ۱۰ میلیارد مترمکعب آب دارد، میزبان روز جهانی تالابها بود؛ تالابی که به گفته مدیر کل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان با خشکسالی های ۱۸ ساله دست و پنجه نرم می‌کند و پیامدهای آن “بر زندگی حاشیه نشینان هامون تاثیر بسزایی داشته و معیشت مردم را از بین برده است.”
در این مراسم که روز دوشنبه، ۱۳ بهمن‌ماه در دانشگاه زابل برگزار شد معاون رییس جمهوری و رییس سازمان محیط زیست، نماینده سازمان ملل متحد در ایران، معاونین محیط زیست کشور، ۳۰ مدیرکل ادارت کل محیط زیست کشور، مسوولان استانی، ۳۰ خبرنگار خارجی و ۳۰ سمن فعال زیست محیطی کشور و تعدادی از سفرای کشورهای خارجی حضور داشتند.
معصومه ابتکار، رییس سازمان محیط زیست با بیان اینکه تالابها مرز نمیشناسند ونیاز به مدیریت فرامرزی دارند، گفته است: “۷۰ تالاب در ایران وجود دارد که در معرض آسیب هستند و دولت یازدهم برنامه‌های حفاظتی مدیریت تالابها را با همکاری مردم و جوامع محلی در دست اجرا دارد.”
به گفته معاون حسن روحانی دولت ردیف و اعتبار ویژه ای برای تالاب‌های مهم کشور اختصاص داده است.
در این مراسم سفیر آلمان در تهران نیز طی سخنانی، ضمن ابراز تاسف نسبت به وضعیت بحرانی منطقه تالاب هامون گفت: “سازمان ملل بهترین مرجع برای حمایت و احیا تالاب هامون، بصورت فرامنطقه ای، فرامرزی و جهانی است.”
نماینده مقیم سازمان ملل در ایران هم در سخنان خود گفت: “امروز، در روز جهانی تالاب ها، چیزی برای جشن گرفتن در تالاب هامون وجود ندارد”. گری لوییس، روز دوشنبه در مراسم روز جهانی تالاب ها در دانشگاه زابل افزود : جامعه جهانی به تالاب هامون می‌اندیشد و حضور ما در این مکان نشان‌دهنده این مهم است.
در همین مراسم احمدعلی کیخا، معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام اختصاص اعتبار ۵ میلیاردی برای احیای تالاب هامون، تاکید کرد که “برنامه دولت برای احیای تالاب هامون بسیار جدی است.”
قاتل تالابها؛ طرح‌های عمرانی در حوضه‌های آبخیز
روز دوشنبه مراسم روز جهانی تالاب ها همچنین در حاشیه سد ماملو توسط محیط زیست استان تهران و با همکاری نهادهای مردمی، دانشجویان و علاقه‌مندان به محیط زیست با تشکیل زنجیره انسانی جشن گرفته شد. علاوه بر این، روز جهانی تالابها با حضور تشکل‌های زیست محیطی و جوامع محلی در جاهایی مانند کنار تالاب بین المللی قوریگل و مجاورت سد میل و مغان برگزار شد.
در همین روز خبرگزاری مهر از به شماره افتادن نفس تالاب‌های استان همدان ابراز نگرانی کرده و “چاه‌های غیرمجاز” را قاتل خاموش تالاب‌های این استان خوانده است.
در تحولی دیگر به همین مناسبت برنامه پاکسازی چهار کیلومتر از حاشیه رودخانه حفاظت شده گرگانرود در شهرستان گمیشان در روز جهانی تالابها اجرا شد.
با وجود شور و شوق برای برگزاری مناسبت روز جهانی تالابها، این روزها نگرانی از بابت خشک شدن تالاب های ایران بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد. این نگرانی‌ها در شرایطی مطرح می‌شوند که به گفته معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست بر اساس پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۵۰ خشکسالی و کاهش نزولات جوی در ایران، ۱۱ برابر شرایط فعلی خواهد شد.
با این همه، آنطور که خبرگزاری ایرنا از برخی کارشناسان نقل کرده، عدم وجود شاخص‌های مدیریتی، مدیریت ناصحیح، تغییر و تبدیل کاربری زمین های تالاب ها، سد سازی، شکار و صید غیرقانونی و صدور مجوزهای بیش از حد توان تحمل، کم‌آبی و خشکسالی، اجرای طرح‌های عمرانی در حوضه‌های آبخیز تالابها، وارد کردن گونه‌های گیاهی و جانوری غیر بومی به بهانه‌های تکثیر و پرورش، ساخت و سازهای جاده‌ای و برداشت آب تالابها برخی عوامل از بین رفتن تالاب‌های کشور است.
