مریم کاشانی
محمود احمدی نژاد در حالی زیر تابلوی “کنفرانس کشورهای خلیج عربی” نشست که بسیاری از مقامات ایرانی ـ چه در میان حامیان و چه در بین منتقدان وی ـ با شرکت او در این گردهمایی مخالف بودند. بیانیه پایانی این کنفرانس که حاوی هشدار شدید اللحنی به ایران در موردلزوم “استرداد جزایر سه گانه به امارات متحده عربی” و یا “کشانیدن موضوع به دادگاه بین المللی” بود، نشان داد که مخالفان احمدی نژاد بر حق بودند: شرکت وی در این کنفرانس نه تنها ”هیچ نتیجه مثبتی در بر نداشته” [از بیانیه پایانی شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران] که اوضاع را حادتر نیز کرد.
وقتی دعوت نامه شرکت در کنفرانس دوحه به دفتر احمدی نژاد رسید و مشاور اول وی، مجتبی ثمره هاشمی اعلام کرد که “محمود احمدی نژاد در این اجلاس شرکت خواهد کرد” ظاهرا بیش از همه اعضای این اتحاد عربی از پذیرش دعوت خوشحال شدند. به هر حال این اولین بار بود که بالاترین مقام رسمی ایران، به جمع سران کشورهایی دعوت می شد که همگی در مورد ادعای امارات متحده عربی بر سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک همداستانند. آن هم در شرایطی که درست یک روز قبل از سفر آقای احمدی نژاد به دوحه، “خبرگزاری دولتی امارات به نقل از حاکم این کشور نوشته بود: جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، بخش کامل کننده کشور ما هستند. ما برای بازگرداندن آنها از هیچ تلاشی دریغ نخواهیم کرد و خواهان بازگشت حق حاکمیت بر آنها هستیم.“
از سوی دیگر همزمان “شیخ سلمان بن حمد الخلیفه، ولیعهد بحرین هم در مصاحبه‌ای با روزنامه‌های بریتانیایی برای نخستین بار ایران را به تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای متهم” کرده بود. همان طور که “ریاض قهوجی، مدیر مؤسسه خاورمیانه و تحلیل نظامی در دبی” که او نیز به خبرگزاری فرانسه گفته بود: “هنگامی که کشوری مانند ایران مجاز به غنی‌سازی اورانیوم باشد، این خطر وجود دارد که این کشور خود را به سلاح‌های هسته‌ای مجهز کند.“
به این ترتیب حضور محمود احمدی نژاد در اجلاس این شورا، فرصتی برای رهبران عرب بود تا هم بار دیگر موضوع مالکیت سه جزیره را به طور رسمی، در زیر تابلویی که بر آن صفت “عربی” به دنبال نام خلیج، نوشته شده بود، مطرح کنند و هم از نگرانی های خود بابت اتمی شدن جمهوری اسلامی، به صراحت پرده بردارند.
آگاهی نسبت به مجموعه این مواضع بود که “برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیش از سفر رئیس جمهوری اسلامی به دوحه” از او خواستند “در این اجلاس شرکت نکند و از تمامیت ارضی ایران قاطعانه دفاع کند”. این نمایندگان در عین حال تأکید کردند که مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه، “خط قرمز”ی است که به هیچ کس اجازه عبور از آن داده نخواهد شد.
البته تنها نمایندگان مجلس نبودند که از این سفر با نگرانی سخن گفتند؛روزنامه های چاپ ایران ـ چه در جناح محافظه کار و چه اصلاح طلب ـ هم به نتایج این سفر به دیده تردید نگریستند و آقای احمدی نژاد را به خاطر شرکت در این اجلاس مورد انتقاد قرار دادند. روزنامه جمهوری اسلامی در همین ارتباط در یادداشتی در شماره روز دوشنبه خود، دعوت از احمدی نژاد و حضور وی در این اجلاس را “یک توهین بزرگ به ملت ایران” دانست و نوشت: “همزمان با دعوتی که شورای همکاری خلیج فارس از رییس جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در اجلاس این هفته این شورا به عمل آورده و آقای احمدی‌نژاد قرار است امروز برای شرکت در این اجلاس به قطر برود، رییس حکومت امارات متحده عربی روز شنبه در ادامه مواضع ضد ایرانی خود بار دیگر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را متعلق به امارات دانست و خواستار بازپس‌گیری آنها از ایران شد.“
این نشریه در ادامه مقاله خود افزود: “انتشار خبر اظهارات شیخ امارات، اذهان را متوجه این سؤال می‌کند که این ادعاهای واهی چرا همزمان با این دعوت و پذیرفته شدن آن توسط رییس جمهوری اسلامی ابراز می‌شود. این یک توهین به ملت ایران است.“
روزنامه آفتاب یزد نیز از “خطرهای یک سفر” که ناشی از “حضور رییس جمهوری اسلامی در اجلاس شورای همکاری کشورهای خلیج فارس به عنوان مهمان” بود یاد کرد و آن را مورد انتقاد قرار داد. این روزنامه با اشاره به اینکه “رییس امارات متحده عربی با لحنی جدی‌تر نسبت به گذشته ادعای مالکیت بر جزایر سه‌گانه ایرانی را تکرار و از ایران خواسته است تا برای پایان اشغال این جزایر، مذاکره مستقیم را بپذیرد” نوشت: “برنامه‌ریزان سفر احمدی‌نژاد به دوحه اکنون باید برای مردم توضیح دهند هدف مشخص از این سفر چیست و با این سفر چه خطرهایی از کشور دور می‌شود یا کدام فرصت‌های جدید برای کشورمان خلق می‌گردد که هزینه حضور در جمع همیشه مدعی نسبت به جزایر سه‌گانه ایرانی را توجیه‌پذیر می‌نماید؟”
اما به روال معمول، آقای احمدی نژاد همراه همان مشاور اول و همه آن کسانی که “برنامه ریزان سفر” وی به دوحه بودند راهی کنفرانسی شد که میزبانان آن یعنی کویت، عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، قطر و عمان، هم متفق القول “سه جزیره ” را می خواهند وهم “از فعالیت‌های هسته‌ای ایران نگرانند” و موضوع محوری نشست دوحه همین بود و لاغیر.
در این اجلاس اما آقای احمدی نژاد دست در دست سران کشورهای عربی، چنان سرخوش ایده “همه باید دست‌به‌دست هم دهیم تا منطقه خلیج فارس به منطقه‌ای برای صلح و دوستی تبدیل شود”[ سخنان وی پیش از ترک تهران] بود که هنگام ورود به سالن کنفرانس، تابلوی بزرگی را که هم رودر روی او و هم در پشت سر وی قرار داده بودند، یا ندید یا معنای آن را درک نکرد: “مجلس التعاون لدول الخلیج العربیه”.
پس از آن نیز به تکرار سخنان همیشگی خود پرداخت: “آقای احمدی نژاد، ایران و امارات را دو کشور همسایه و برادر خوانده و گفته است که دو کشور می توانند خلیج فارس را به خلیج صلح و دوستی تبدیل کنند.”[بی بی سی]
وی انبان پر از پیشنهادش را نیز خالی کرد: “لغو روادید بین شش کشور عضو و ایران تا رفت و آمد شهروندان این کشورها ساده تر شود.تاسیس سازمان همکاری های اقتصادی، سرمایه گذاری مشترک در منابع نفت و گاز، تامین آب و گاز موردنیاز برادران، فعال نمودن کریدور شمال به جنوب و تاسیس سازمان همکاری های امنیتی، اجازه تملک اموال غیرمنقول، برنامه ریزی در برقراری تجارت آزاد بین کشورها، توسعه گردشگری، تعاون در کمک به کشورهای اسلامی و کشورهای ضعیف، مبادلات آموزشی، علمی، فناوری و پژوهشی و همکاری در صیانت از محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان…“
بعد از آن نیز ادامه جلسات پشت درهای بسته ادامه یافت و عاقبت آقای احمدی نژاد، به ایران بازگشت. اما هنوز پای وی به تهران نرسیده بود که بیانیه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، منتشر شد: “جلاس سران شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه پایانی خود به ایران هشدار داده است که یا جزایر سه گانه را به امارات متحده عربی باز پس دهد یا موضوع را به دادگاه بین‌المللی می کشاند.“
عبدالرحمان عطیه، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس، نیز در گفت وگویی با شبکه تلویزیونی العربیه اعلام کرد: ”رهبران کشورهای عضو این شورا متفقا به ایران پیشنهاد می‌کنند یا جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را بازپس دهد یا موضوع را در محاکم بین المللی طرح خواهند کرد.“
وزیر امور خارجه امارات هم که با منوچهر متکی دیدار کرده بود، به خبرنگاران گفت: “دیدار رهبران دو کشور دیداری تعارف آمیز بوده است”.
کشورهای عرب شرکت کننده در بیست و هشتمین جلسه شورای همکاری خلیج فارس همچنین در بیانیه خود اظهار امیدواری کردند که “همکاری های جمهوری اسلامی با آژانس بین المللی انرژی اتمی تداوم یابد و ایران به گفت‌وگو با جامعه بین‌المللی ادامه دهد”. البته همراه با این تاکید که: “منطقه خلیج [فارس] و خاورمیانه باید از سلاح‌های کشتار جمعی عاری شود.“
این خواست ها در شرایطی مطرح می شود که آقای احمدی نژاد موضوع پرونده هسته ای را تمام شده می داند و همفکران نظامی وی در مقام تهدید از سلاح نفت سخن می گوید واز بستن دهانه هرمز؛ واین سه جزیره در دهانه هرمز قرار گرفته اند؛ و “حاکمیت این جزایر به معنای کنترل تنگه هرمز است.“
به این ترتیب پیشنهادهای فراوان آقای احمدی نژاد نه تنها کمکی به “توسعه همکاری‌ها و تعمیق روابط در منطقه” نکرد بلکه “نخستین حضور ایران در این نشست” را در حالی به ثبت رساند که عنوان “شورای همکاری خلیج عربی”، به جای “شورای همکاری خلیج فارس” بالای سر او خودنمایی کرد.
همفکران وی در خبرگزاری فارس نیز به جای انتشار کامل بیانیه، با حذف بند مربوط به ادعای مالکیت امارات متحده عربی بر سه جزیره ایرانی، فقط از این خبر دادند که: “بیانیه اختتامیه بیست و هشتمین دور نشست شورای همکاری کشورهای خلیج فارس خواستار حل مسالمت آمیز پرونده هسته‌ای ایران شد”.