فرشته پاک نظر
در حالی که بیش از یک ماه از بازداشت فعالان آذری زبان در ایران می گذرد هنوز هیچ خبری از سرنوشت آنان به خانواده هایشان داده نشده است.
این عده که اوایل آبان ماه جاری توسط ماموران وزرات اطلاعات ایران بازداشت شدند، هنوز تفهیم اتهام نشده اند و بدون محاکمه در 209 زندان اوین و بازداشت گاه های وزارت اطلاعات به سر می برند. این در حالی است که بازداشت شدگان از حق داشتن وکیل محروم بوده اند و هیچ گونه تماسی با خانواده های خود ندارند.
در همین رابطه یکی از نزدیکان بازداشت شدگان اخیر به روز گفت: بازداشت شدگان به هیچ عنوان تجزیه طلب نبوده اند و سوابق اکثر آنان نشان می دهد که هیچ جرمی جز تلاش برای استیفای حقوق ضایع شده مردم آذربایجان نداشته اند. بنابراین وابستگی به بیگانه و خط گرفتن از آنان برچسب ناثوابی است که به فرزندان مظلوم این خطه از ایران زده می شود و البته وزارت اطلاعات راه دیگری جز این ادعاهای واهی برای توجیه بازداشت های اخیر ندارد. برخورداری از حقوقی که قانون اساسی برای قومیت ها در نظر گرفته از جمله حق تدریس زبانهای محلی در مدارس هیچ ارتباطی با انگ تجزیه طلبی ندارد.
وی ادامه داد: این بازداشت ها در حالی است که مطابق اصل سی و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ”هیچ کس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند. در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضائی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم گردد. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود.“
همچنین طبق اصل سی و پنجم قانون اساسی “در همه دادگاه ها، طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد.“
مطابق اصل سی و هشتم قانون اساسی نیز “هر گونه شکنجه برای گرفتن اقرار و یا کسب اطلاع ممنوع است، اجبار شخص به شهادت، اقرار یا سوگند مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار و سوگندی فاقد ارزش و اعتبار است. متخلف از این اصل طبق قانون مجازت می شود.“
وی با اشاره به سخنان اخیر آیت الله منتظری در دیدار با خانواده عماد باقی گفت: وقتی یک مرجع تقلید ، اساس زندان را در دین اسلام منکر شده و گفته است مطابق روایات پیامبر اسلام حتی برای جرایمی چون قتل کسی را بیش از 6 روز در بازداشت نگه نمی داشت، چرا باید فرزندان بی گناه ما به جرمی که خود بازجوها هم نمی دانند چیست در زندان باشند؟
این فعال آذری با انتقاد از گستردگی بازداشتها گفت: برخی از بازداشت شدگان اخیر حتیِ از فعالین حقوق بشر یا حقوق محلی نیز نبوده اند. از جمله مطلع شده ایم که یکی از بازداشت شدگان اساساً هیچ ارتباطی با فعالیت های محلی و قومی نداشته است و گویا چون در دوران دانشجویی نشریه ای را منتشر می کرده که به زبان آذری بوده، مورد شک قرار گرفته و بازداشت شده است. وقتی چنین آدمهایی را بازداشت می کنند تکلیف بچه های بی گناهی که در آذربایجان از حقوق مردم دفاع کرده اند، روشن است.
در همین حال منابع خبری نزدیک به فعالان آذری زبان مدعی شده اند که مردم آذربایجان روز به روز شاهد برخوردهای بیشتر ماموران امنیتی با فعالان سیاسی، فرهنگی و حقوق بشری هستند.
بنا به این گزارش ها، احضار به دادگاه ها، امری روزمره شده است. تهدید و ارعاب مستقیم و غیر مستقیم به ابزاری معمول بدل گشته است و شواهد نشان میدهد، نیروهای امنیتی آذربایجان، بازداشت و آزار و اذیت فعالین مدنی را در دستور کار خود قرار داده اند.
با اینکه آمار خاصی از بازداشت فعالان مدنی و روزنامه نگاران آذربایجانی در بند در دسترس نیست، اما می‌توان گفت اینک تعداد زیادی فعال مدنی و فعال حقوق بشر و روزنامه‌نگار آذربایجانی در زندانهای اوین و زنجان تحت فشارهای روحی و شکنجه های جسمی قرار دارند و بررسی اتهامات و پرونده آنها هنوز در دستور کار دادگاه قرار نگرفته است.
اگر چه دکتر محمد علی حیدری از فعالین مدنی آذربایجان پس از تحمل ۲۹ روز حبس، اخیراً به قید ضمانت آزاد شده اما هنوز دهها نفر از جمله سعید متین پور، جلیل غنی لو، بهروز صفری، لیلا حیدری، علیرضا متین پور، عبداله عباسی جوان، صالح کامرانی، محمد نصرتی، میر قاسم سیدین زاده و…در بازداشت موقت به سر می‌برند.
سعید متین پور، فعال شناخته شده حقوق بشر که در تاریخ ۴ خرداد ماه در زنجان بازداشت شده، با گذشت بیش از ۱۸۰ روز همچنان در شرایط بلاتکلیفی در بازداشتگاه وزارت اطلاعات زنجان نگهداری می شود.
متین پور در سالهای گذشته تلاشی چشمگیر را در جهت بازتاب موارد نقض حقوق بشر در آذربایجان کرده است.وی از جمله متهمانی است که تاکنون دادگاه انقلاب اتهامش را اعلام نکرده و به دلایلی نامعلوم در بازداشت موقت نگهداری می شود.
طی بیش از شش ماهی که از دست گیری متین پور می گذرد، هنوز به او اجازه دیدار، با همسرش نیز داده نشده است.
از سویی جلیل غنی لو و بهروز صفری نیز از فعالان فرهنگی و اجتماعی هستند که اوایل خرداد ماه سال جاری در زنجان بازداشت شدند. این دو فعال نیز بدون دسترسی به وکیل و تفهیم اتهام بیش از شش ماه است که در بازداشت موقت به سر می برند.
علیرضا متین پور برادر سعید متین پور و لیلا حیدری همسر بهروز صفری نیز از ۶ شهریور ماه دستگیر شدند و هم اکنون بطور بلاتکلیفی در زندان زنجان به سر می برند.
در این میان هم اکنون دست کم ۵ فعال مدنی آذربایجان در بند ۲۰۹ زندان اوین تهران که زیر نظارت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی قرار دارد، تحت اعمال فشار و محدودیت ها قرار دارند.
صالح کامرانی وکیل و فعال حقوق بشر و عبدالله عباسی جوان، استاد دانشگاه از ۲۷ مرداد ۱۳۸۶ همچنان بدون محاکمه، تفهیم اتهام و بدون اجازه برای گرفتن وکیل در بند ۲۰۹ زندان اوین در سلول انفرادی نگهداری می شوند. همچنین محمد نصرتی فعال مدنی آذربایجانی و دانشجوی دوره دکترای دانشگاه آنکارا، ایلقار مرندلی (عضو هیأت مؤسس آسمک) و میر قاسم سیدین زاده دو روزنامه نگار آذربایجانی هستند که به رغم گذشت دهها روز از بازداشتشان بدون اینکه تفهیم اتهامی شوند در بند ۲۰۹ اوین، در بازداشت به سر می برد. آنها از کلیه حقوق انسانی خود محروم هستند.
این در حالی است که میرقاسم سیدین زاده کوچکترین ارتباطی با دیگر بازداشت شدگان نداشته است و خانواده و دوستانش هرگونه فعالیت سیاسی وی را تکذیب کرده اند. گفته می شود سیدین زاده صاحب امتیاز یک نشریه آذری در دانشگاه تهران بوده است که پس از هفت سال وی را نیز بدون هیچ سابقه سیاسی بازداشت کرده اند و تحت فشار قرار داده اند.
نکته قابل توجه در مورد افراد یاد شده، نگهداری طولانی مدت آنها در بازداشت موقت و عم رسیدگی قضایی به پرونده های آنان است.در این بازداشت ها و دستگیری ها امکان ارتباط با خانواده و بهره مندی از مشورت با وکیل از زندانیان سلب شده است و در بسیاری از موارد خانواده های دستگیرشدگان نیز در معرض اذیت و آزار و حبس قرار گرفته اند.
برخی از فعالان آذری، تداوم روند بازداشت فعالین مدنی آذربایجانی را نشانگر عدم تحمل فعالانی خوانده اند که در چارچوب اعلامیه ها و میثاق پذیرفته شده حقوق بشر و در جهت بهبود شرایط انسانی در ایران تلاش می نمایند.