یاسمین منطقی
روز گذشته محمود احمدی نژاد طی دو نامه جداگانه به صاحب نظران حوزوی و نیز گروهی از اساتید دانشگاه از آنها خواست یک الگوی نوین اقتصادی را برای حل مشکلات کشور و نیز “عرضه به جهان بشریت” تدوین کنند.
نامه احمدی نژاد، دیروز همزمان با اظهارات رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس منتشر شد که در خصوص رشد 300 تا 500 درصدی قیمت برخی کالاها در صورت اجرای طرح موسوم به “تحول اقتصادی” هشدار می داد.
روز شنبه خبرگزاری ها متن نامه ای را از محمود احمدی نژاد را منتشر کردند که وی در آن از “علما و صاحب نظران اقتصادی حوزوی” می خواست تا “برای سازماندهی یک کارشناسی عالمانه و مجاهدت انسانی و ملی در طراحی و تدوین و اجرای الگوهای نوین اقتصادی نه تنها در مقیاس ملی بلکه برای عرضه به جهان بشریت” به وی کمک کنند.
احمدی نژاد در این نامه تدوین یک الگوی نوین اقتصادی برای جهان را “یک ضرورت فوری” دانسته و از علما و و حوزویان درخواست می کرد تا “با صرف وقت”، نظراتشان را در خصوص سئوالاتی که وی طرح کرده اعلام کنند.
وی در این نامه که با انتقاد از اقتصاد سرمایه داری آغاز می شد، علم اقتصاد را به “توجیه تخلفات اقتصادی، معاملات ربوی و غش در معامله و کنار گذاردن حلال و حرام از اقتصاد تحت پوشش تئوریها و معادلات و مدلهای اقتصادی” متهم، و ادعا می کرد: “سیاست های اقتصادی گذرا و متغیر دولت های آمریکا” به عنوان “علم و تئوری علمی به سایر کشورها تحمیل می شود”.
در حالی که انتقاد از سیاست های اقتصادی رئِیس دولت در سال پایانی عمر دولت وی انتقاد کارشناسان اقتصادی را به همراه داشته است، وی در نامه به حوزویان از آنها می پرسید که: “عوامل اصلی و زیربنایی مشکلات امروز اقتصادی جهان و به ویژه غرب چیست؟ ”
سایر سئوالاتی که رئیس دولت خواستار پاسخ گویی آنها از سوی روحانیان شده نیز ناظر به مفاهیم کلی است. وی از جمله پرسیده: “جایگاه و نقش اصلی اقتصاد در زندگی اجتماعی و فردی و تعالی فرد و جامعه چیست؟”، “آیا عدالت یک امر مجرد و تبعی است یا یک امر ذاتی و ناشی از ماهیت احکام و رفتار است؟”، “الگوی تولید و توزیع و مصرف مناسب کدام است و نقطه اتصال ارزش های دینی با چگونگی تولید و مصرف کجاست؟”، “نقش دقیق و عملیاتی دولت در تنظیم بازار و روابط اقتصادی و کف و سقف آن در شرایط گوناگون چیست؟”
از 8 سئوال احمدی نژاد، دو سئوال به سیستم بانکداری و پولی مربوط است و از جمله وی سوال کرده که “ردپای ربا و توجیه مال حرام در مقررات و مدلها و رفتار اقتصادی فعلی و راهکار شناسایی و مقابله با آن کدام است؟”
برجسته ترین سخن وی خطاب به روحانیان حوزوی اما آنجایی است که وی با گذشت 3 سال از ریاست دولت و 30 سال پس از استقرار جمهوری اسلامی، سیستم اقتصادی کشور را غیر اسلامی توصیف کرده و اظهار داشته: ”آیا سازماندهی، تشکیلات و ظرف ترتیبات اداری که برای هدایت یک اقتصاد مبتنی بر صرفا انگیزه های مادی و دنیا طلبی و زیاده خواهی و اقتصاد مبتنی بر ربا تنظیم شده و شکل گرفته و نهادینه شده است، می تواند جوابگوی یک اقتصاد متعالی مبتنی بر پیشرفت، عدالت، کرامت انسانی و فضایل اخلاقی با ارزش های الهی باشد؟”
نامه به 200 استاد
ساعتی پس از انتشار نامه اول، خبرگزاری ها گزارش دادند که احمدی نژاد نامه دومی نیز به 200 استاد و متخصص دانشگاهی نوشته و از آن ها نیز سئوالات مشابهی پرسیده است.
در این نامه، استادان دانشگاه از سوی احمدی نژاد “دوست خوب” توصیف شده اند و وی تلاش کرده تا با استفاده از زبان علمی تری از استادان دانشگاهی سئوال بپرسد.
وی در این نامه با تاکید براینکه “مطمئن هستم، بحران اقتصادی غرب که در حال گسترش به تمام جهان است” از ”ناکارآمدی اقتصاد جهان” انتقاد و ادعا کرده که “در اثر ترویج باور به نقش زیربنایی اقتصاد در زندگی انسان و تبلیغ غیرمتعارف آن، اصولاً فرهنگ، اخلاق و ارزش‌های انسانی و اعتقادی و سنت‌ها و باورها به تابعی از الزامات و مناسبات اقتصادی تنزل یافته و قابل اندازه‌گیری و مبادله و معامله شدند و این‌گونه شد که می‌بینیم.“
احمدی نژاد در این نامه نیز 7 سئوال از استادان دانشگاهی پرسیده و از جمله آورده: “بحران فعلی بیشتر ریشه‌های نظری دارد یا برآمده از شیوه کاربرد آن‌هاست یا هر دو؟” وی البته در 6 سئوال دیگر 2 سئوال را به اقتصاد جهان، و یک سئوال را به تاثیر بحران اقتصادی دنیا بر اقتصاد ایران اختصاص داده است.
در 4 سئوال دیگر وی از استادان دانشگاه خواسته که برای او در ماه های آخر دوره ریاست جمهوری توضیح دهند که چه گونه می توان “شرایط به وجود آمده را به فرصت طراحی و اجرای سیاست‌ها و روش‌های اقتصادی پویا و پایدار تبدیل کرد و مبانی نظری یک اقتصاد انسانی و عادلانه را تبیین نمود؟” و “برای تقویت نقش نظریه‌پردازی بومی، فرهنگ سازی و رفتارسازی دانشکده‌ها و پژوهشکده‌های اقتصاد و مدیریت کشور چه باید کرد؟”
این نامه در شرایطی نوشته می شود که رییس جمهور، در گذشته توجهی به دو نامه اقتصاددانان برجسته کشور در نقد سیاست های اقتصادی دولت نهم نکرده و رسانه های دولتی، اساتید امضا کننده نامه اول را (که سرگشاده بود) به مجموعه ای از اتهامات عقیدتی، سیاسی و حتی امنتی متهم نموده اند.
در انتظار رشد 300 تا 500 درصدی قیمت ها
نظرخواهی های روز گذشته احمدی نژاد در مورد اقتصاد دنیا در حالی انجام می شود که غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، که یکی از کارشناسان حوزوی مخاطب اولین نامه رییس جمهور محسوب می شود، در خصوص تبعات اجرای طرح معروف به “تحول اقتصادی” از سوی دولت هشدار داده است.
وی با بیان اینکه با اجرای طرح تحول اقتصادی بعضی کالاها 300 تا 500 درصد افزایش قیمت خواهند داشت، به تورم 29 درصدی کنونی در کشور نیز اشاره کرده و گفته: “این طرح اثرات بلند مدت خوبی دارد اما باید بحران سیاسی و اجتماعی ناشی از اجرای این طرح را هم به دقت بررسی کنیم.“
به گزارش خبرگزاری مهر، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته این افزایش قیمت “حداقل 300 درصدی” ناشی از اجرای این طرح “برای خانواده ها اثرات جدی همراه دارد و از طرفی وقتی قیمت حمل و نقل بالا رفت به تناسب همه قیمت ها بالا می رود.” مصباحی مقدم همچنین تاکید کرده “اثر دیگر اثر روانی است انتظارات تورمی قابل پیش بینی نیست و مدلی برای آن وجود ندارد.“
وی با بیان اینکه با کمک مدلهای پیش بینی تورم در مجلس شورای اسلامی به ابعاد این طرح پرداخته شده، تاکید کرد: “هر سه مدلی که از آن کمک گرفته شد می توانند نتایج تغییرات قیمتی را در حد 15 یا 20 درصد پیش بینی کنند اما وقتی جهش قیمتی 200 یا 500 درصد می شود آن مدلها جوابگو نیستند. اینکه آیا تبعات آن طرح قابل مقایسه با آن مدلها هست از دغدغه های ماست و باید بررسی کنیم که آیا اساسا می توان به این ریسمان دست انداخت یا نه.“
در حالی که روزنامه دولتی ایران روز شنبه خبر داد که احمدی نژاد روز سه شنبه برای دفاع از لایحه طرح تحوال اقتصادی که همان لایحه حذف یارانه ها و آزاد سازی قیمت ها است، به مجلس می رود، مصباحی مقدم رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هشدار داده: “باید در نظر داشت که پیش بینی هایی که دولت براساس آن طرح تحول اقتصادی را مطرح کرده اند با توجه به قیمت بالای نفت در حدود 112 دلار یا 120 دلار و یا حداقل 100 دلار بود اما اکنون قیمت نفت 57 دلار شده و احتمال افت آن نیز وجود دارد.“
به رغم مخالفت ها و انتقادات برخی از نهادها و شخصیت های حکومتی با طرح اقتصادی دولت، کرد زنگنه، مدیرعامل سازمان خصوصی سازی، چند روز پیش به خبرگزاری ها از اقدام پیش دستانه دولت در این زمینه خبر داد و اظهار داشت: “آزاد سازی قیمت ها آغاز شده است.”
این خبر در شرایطی اعلام می شود که نرخ تورم در ایران در ماه گذشته به حدود 30 درصد رسیده است.