غرب، به دلیل مشاهده علائمی از سوی دولت جدید ایران به ریاست حسن روحانی، امیدوار است که در مذاکرات اتمی با ایران، پیشرفتی حاصل شود.ایران نیز به نوبه خود امیدوار است که تحریم ها کاهش پیدا کند. آیا گشایشی صورت خواهد گرفت؟
روحانی هم در جریان تبلیغات انتخاباتی و هم در سخنرانی مراسم تحلیف اش در مجلس، تاکید کرد که حل مشکلات اقتصادی از اولویت های اوست. در عین حال اعلام کرد که برای بهبود روابط ایران و غرب تلاش کند. تحریم های غرب تاثیرات فلج کننده ای بر اقتصاد ایران داشته است.
علاوه بر مناقشه اتمی، یکی از موانع بزرگ ایران برای بهبود روابط، اظهارات خصمانه رئیس جمهور پیشین، محمود احمدی نژاد بود. او با اظهارات ضد اسرائیلی و انکار هولوکاست باعث شده بود که همواره در اجلاس های سازمان ملل مطرود شود.
رئیس جمهور جدید ایران مشخصا تلاش می کند تا این روند را تغییر بدهد و علائمی حاکی از سازش، می فرستد. هفته گذشته روحانی پیامی در توئیتر فرستاد و سال نوی یهودی، را به همه یهودیان، بخصوص یهودیان ایران، تبریک گفت. مشاور روحانی، این موضوع و اساسا اینکه روحانی حسابی در توتیر دارد را تکذیب کرد.
اما هیچ کس پیام تبریک سال نوی جواد ظریف به یهودیان را تکذیب نکرد. او یک روز بعد از روحانی، پیام تبریک سال نو را برای یهودیان فرستاد. او این تبریک را با یک اظهارنظر ترکیب کرد: “ایران هرگز هولوکاست را انکار نکرده است.”
تحلیلگران یک موضوع دیگر را هم دلیلی بر تغییر در روند سیاست خارجی ایران می دانند: اینکه وزارت امورخارجه به ریاست جواد ظریف، پرونده هسته ای ایران را دنبال خواهد کرد. تا کنون شورای امنیت ملی به سرپرستی سعید جلیلی، مسئول این پرونده بود.
رضا تقی زاده، استاد روابط بین الملل دانشگاه گلاسکو، به دویچه وله گفت: “تصمیم روحانی مبنی بر ارجاع پرونده هسته ای ایران به وزارت امورخارجه این کشور، نشان می دهد که دولت جدید قصد دارد راه جدیدی با غرب در پیش بگیرد. در گذشته، گفتگو های بین المللی با تمرکز بر منافع امنیتی برگزار می شد، اما دولت جدید بر مسائل سیاسی و اقتصادی در مذاکرات تاکید دارد.”
کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برنامه ریزی کرده است که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، با جواد ظریف دیدار دوجانبه داشته باشد. اما طرفین نگران این موضوع هستند که حمله احتمالی آمریکا به سوریه همه نقشه های دیپلماتیک را نقش بر آب کند.
ظریف در دولت های خاتمی وهاشمی، معاون وزارت امور خارجه و بعد از سال 2002 تا 2007، سفیر ایران در سازمان ملل بود. در زمانی که او در نیویورک بود، بارها گفتگو های غیر رسمی با دیپلمات های آمریکا داشت تا بتواند روابط دوکشور را عادی کند.
رضا تقی زاده معتقد است، با وجود یک فرد جدید در گفتگو های اتمی، شانس یک شروع جدید وجود دارد. او می گوید: “این گفتگو ها آسان نیست زیرا ایران نمی خواهد دست از برنامه های اتمی اش بردارد. اما دولت جدید مصمم است که تحریم ها را از طریق دیپلماتیک کاهش بدهد. این باعث می شود که به گفتگو ها امیدوار شد.”
مهران براتی، کارشناس مسائل ایران که ساکن برلین است، می گوید: “ظریف معروف به کسی است که «می داند چطور عقاید رهبر ایران، آیت الله علی خامنه ای، را به زبان دیپلماتیک بیان کند». سئوال اینجاست که عقیده خامنه ای دقیقا چیست؟ او همچنان حرف آخر را در سیاست اتمی ایران می زند”.
مهران براتی خوشبین است. وضعیت دهشتبار اقتصاد ایران رهبران این کشور را متقاعد کرده است تا راه جدیدی در پیش بگیرند تا نظام را نجات بدهند. براتی می گوید که ایران تا کنون برای حفظ موقعیت اش بعنوان قدرت هژمون منطقه، برای حفظ برنامه های هسته ای خود تلاش می کرد. او می گوید: “به نظر می رسد ایران تغییر عقیده داده است. این احتمال وجود دارد که روحانی و ظریف به یک راه حل صلح آمیز در مورد مناقشه اتمی ایران برسند.”
دویچه وله، 10 سپتامبر
