گزارش

گزارش فرانس ۲۴ از بازداشت مستندساز ایرانی:

بیداد خفقان و سرکوب در ایران

آخرین فیلم جعفر پناهی و مجتبی میرطهماسب به نام “این فیلم نیست” به واقع موضوع روز است: فیلمسازان منتظرند تا سرنوشت شان توسط دستگاه قضایی تعیین شود.

آخرین فیلم بلند این دو کارگردان بار دیگر وضعیت دردآور حاکم بر ایران را تداعی کرد: در ایران امروز تقریباً غیرممکن است که کارگردانی در فعالیت های خود مستقل و آزاد باشد، مگر اینکه زندانی شدن و تبعید را به جان بخرد. با این حال این دو کارگردان که اولی تحت نظارت در منزل و دومی در زندان بسر می برند، یک لحظه هم فکر منصرف شدن از دوربین های خود را نمی کنند. آنها در زمان اکران این فیلم به اتفاق به مطبوعات اعلام کردند: “امکانات نامحدود و شگفت انگیز سینمای امروز هیچ بهانه ای به دست کارگردانانی که تولید ندارند نمی دهد. یک واقعیت ناخوشایند و نامطلوب به فیلمسازان و سینمای امروز ایران تحمیل شده. این واقعیت هرچه قدر هم زودگذر باشد، ما را مجبور به مقابله کرده تا در وصف تأثیر آن بر موجودیت خود تلاش کنیم.”

این “واقعیت ناخوشایند” در بهترین حالت به صورت نظارت خانگی جعفر پناهی که در انتظار حکم دادگاه خود نشسته شکل گرفته است. او در مارس ۲۰۱۰ به مانند همتای خود محمد رسول اف توسط نیروی انتظامی دستگیر شد و در دسامبر ۲۰۱۰ به شش سال زندان و ممنوعیت فیلمسازی به مدت ۲۰ سال محکوم گردید. پناهی امروز در انتظار نتیجه دادگاه تجدیدنظرش است. جرم او؟ “ساخت فیلمی علیه حکومت”.

بند ۲۰۹ زندان اوین

حکومت ایران در زمان فیلمبرداری “این فیلم نیست” به اسم به مجتبی میرطهماسب اشاره نکرد. دردسرهای او با سیستم قضایی اخیراً اتفاق افتاده: او یکشنبه ۱۸ سپتامبر درحالی که برای پیش نمایش این فیلم بلند به فرانسه سفر می کرد در فرودگاه بین المللی تهران دستگیر شد. او به صورت رسمی به جرم جاسوسی برای شبکه انگلیسی بی بی سی متهم شد. شش نفر دیگر نیز به همین منوال متهم شده اند: دریافت پول از بی بی سی در ازای ارائه اطلاعات. و این اتهامی است که شبکه بی بی سی نیز به شدت رد می کند. درحقیقت حکومت، سینماگرانی را که به شبکه بی بی سی فارسی فیلم مستند فروخته اند و باعث ایجاد تصویری منفی از ایران شده اند مورد مؤاخذه قرار می دهد. در اواسط ماه سپتامبر شبکه بی بی سی فارسی فیلم مستندی از مجتبی میرطهماسب به نام “ساز مخالف” پخش کرد که در آن به وضعیت موسیقیدانان ایرانی اشاره کرده بود.

در چنین شرایط سیاسی خفقان آوری، “این فیلم نیست” که در آخرین جشنواره کن به نمایش درآمد، یک اثر به واقع ظریف است: فریاد برای بقا و خلاقیت در برابر سرکوب و خفقان ترکیبی هنرمندانه و طنزآمیز از شرایط موجود در ایران به وجود آورده. جعفر پناهی درحالی که در منزل خود بسر می برد و به صورت رسمی امکان انجام حرفه اش را ندارد در این فیلم بلند ظاهر شده. مجتبی میرطهماسب در این رابطه می گوید: “من ابتدا می خواستم مستندی در مورد تمامی کارگردانان ایرانی که در انجام حرفه شان ممنوعیت دارند بسازم. می خواستم یک روز را با هر یک از آنان بگذرانم تا توضیح دهند که این مسأله چگونه بر زندگی حرفه ای شان تأثیر گذاشته. با نگاهی به مورد جعفر پناهی به خوبی می توان فهمید که فیلمسازان طی سال های اخیر با چه مشکلاتی روبرو بوده اند. آنچه بر او می گذرد به خوبی نشان دهنده وضعیت ماست.”

“این فیلم نیست” تنها یک چالش برای دولتمردان جمهوری اسلامی به شمار نمی آید. این یک اثر سینماتوگرافیک است که تنش به خوبی در آن احساس می شود و لبخندهای تلخ بیننده را به همراه دارد. همان طور که میرطهماسب نیز در این فیلم می گوید: “آنچه مهم است این است که تمامی این مسایل ضبط و مستند شود. باید دوربین روشن بماند.”

منبع: فرانس ۲۴، ۲۶ سپتامبر