یک نماینده مجلس نهم٬ با اشاره به توصیه رهبر جمهوری اسلامی درباره “نرمش قهرمانانه” گفته تصمیم مسوولان جمهوری‌اسلامی برای مذاکره با غرب پیرامون برنامه هسته‌ای و دادن برخی امتیازها به طرف مقابل٬ پس از انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری اتخاذ شده است.
علی‌رضا زاکانی٬ نماینده مجلس٬ گفته است که “پس از انتخابات و تشکیل گروه جدید برای مذاکرات هسته ای در نخستین نشست بنا شد ایران درباره ۳ موضوع تسامح به خرج دهد که این ۳ موضوع شامل کاهش سطح غنی سازی به زیر ۲۰ درصد، تبدیل سوخت ۲۰ درصد به اکسید و جلوگیری از توسعه سطح غنی سازی بود و از سوی کشور های مقابل نیز متعهد بشوند که تحریم های اقتصادی و بانکی را بردارند”.
اشاره زاکانی به سخنانی از سوی آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی٬ است که شهریور گذشته در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران بیان شده بود. وی آن زمان گفته بود: “عرصه دیپلماسی، عرصه لبخند و درخواست مذاکره و مذاکره است اما همه این رفتارها باید در چارچوب چالش اصلی فهم و درک شود… با مساله‌ای که سالهای پیش نرمش قهرمانانه خواندم موافقم چرا که این حرکت در مواقعی بسیار خوب و لازم است اما با پایبندی به یک شرط اصلی”.
این سخنان رهبر جمهوری‌اسلامی که پس از آغاز به کار دولت حسن روحانی ایراد شد٬ از سوی ناظران سیاسی٬ به عنوان نشانه‌ای از عقب‌نشینی آیت‌الله خامنه‌ای و مسوولان جمهوری‌اسلامی مقابل تحریم‌های غرب ارزیابی شد. مساله‌ای که البته بارها از سوی مسوولان جمهوری‌اسلامی تکذیب شد.
هفته گذشته محمداسماعیل کوثری٬ از نمایندگان مجلس٬ خبر از آن داده بود که “مقام معظم رهبری از طریق آقایان احمدی‌نژاد و جلیلی و متکی، به غربی‌ها پیغام دادند که اگر سوخت مورد نیاز ایران را تا دو ماه دیگر تحویل دادید، که هیچ؛ و گر نه ما خودمان این سوخت را تولید می‌کنیم”.
با این وجود چندی پیش مهدی طائب٬ رییس قرارگاه عمار٬ پیرامون تغییر سیاست رهبر جمهوری‌اسلامی٬ گفته بود: “آمریکا مدعی است که مایل به مذاکره است اما ایران پای میز مذاکره نمی‌نشیند. اکنون نوبت آن رسیده تا مشت آمریکا در این زمینه نیز باز شود تا مردم دنیا بفهمند آنها اهل مذاکره نیستند. احمدی‌نژاد به درد مذاکره نمی‌خورد چرا که می‌گفت هولوکاست را قبول ندارد و اسرائیل باید از روی کره زمین محو شود. اما آقای روحانی برای مذاکره غیرقابل رد است. اصلا روی پیشانی او نوشته شده: «هذا رجل المذاکره!» بنابراین آمریکا دیگر نمی‌تواند به دنیا بگوید او اهل مذاکره نیست. اما می‌توانستند ادعا کنند که ایشان در ایران کاره‌ای نیست و تصمیم اصلی را رهبری می‌گیرد. اما در همین زمان مقام معظم رهبری، «نرمش قهرمانانه» را مطرح کردند تا آمریکا به مذاکره تن دهد”.
“نرمش قهرمانانه” یادآورکتابی است که خامنه ای پیش از انقلاب سال ۵۷ و پیرامون معاهده صلح میان امام سوم شیعیان و معاویه٬ ترجمه کرده بود. وی در این کتاب که با عنوان “صلح امام حسن” منتشر شده٬ این صلح را “پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ” توصیف کرده بود.
پیش از این برخی رسانه‌ها اخباری را منتشر کرده بودند که براساس آن٬ جمهوری‌اسلامی و آمریکا٬ ازده ماه پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری٬ به شکل محرمانه با یک‌دیگر گفت‌وگو می‌کردند. گفت‌وگوهایی که حتی از چشم متحدان نزدیک دو طرف - نظیر اسراییل - نیز پنهان مانده بود. این مذاکرات با میانجی‌گری عمان برگزار شد دو طرف بر سر برخی مسایل مربوط به برنامه هسته‌ای توافق کرده بودند.
با این وجود طی ماه‌های گذشته بارها اخباری درباره مخالفت رهبر جمهوری‌اسلامی با مذاکرات ژنو منتشر شده بود. برخی نمایندگان مجلس به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای٬ خبر از مخالفت وی با این مذاکرات داده بودند.
محمداسماعیل کوثری پس از پایان دور اول مذاکرات ژنو٬ گفته بود که برخی از “مقام‌های عالی” در جمهوری‌اسلامی٬ نسبت به این توافق انتقاد داشته و به همین دلیل٬ دستور به تشکیل شورایی ویژه برای نظارت بر مذاکرات هسته‌ای داده‌اند. شورایی که متشکل از رییس‌جمهوری٬ وزیر امورخارجه٬ رییس مجلس و رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است.
در این مدت البته برخی دیگر از اصول‌گرایان نیز خبر از انتقادهای آیت‌الله خامنه‌ای به توفق ژنو داده بودند. جواد کریمی‌قدوسی٬ عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس٬ در این زمینه گفته بود که آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار به سران سه قوه٬ گفته است: “از این متن تثبیت حق غنی سازی هسته‌ای ملت ایران بدست نمی‌آید و این توافقنامه ابهامات زیادی دارد و علت این مساله این هست که تیم مذاکره‌کننده بر حفظ حقوق هسته‌ای پافشاری نکرده است. من فقیه هستم و سه بار این متن را خوانده‌ام و از آن تثبیت حق غنی‌سازی هسته‌ای بدست نمی‌آید”.
یک سایت نزدیک به اصول‌گرایان نیز اقدام به انتشار فایل صوتی سخنان محمود نبویان٬ از اعضای جبهه پایداری٬ کرده بود که در آن گفته که آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با سران سه قوه٬ “انتقادهای اساسی” به توافقنامه ژنو وارد کرده و آن را مغایر استقلال ایران دانسته است.
ماه گذشته همچنین علی‌رضا زاکانی٬ نماینده مجلس٬ نیز خبر از آن داده بود که رهبر جمهوری‌اسلامی به تیم مذاکره‌کننده ایران تذکر داده است “که در مذاکرات آتی، سطح مطالبات خودتان را بالا ببرید”.
آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی درباره مذاکرات با غرب گفته بود: “بعضی از مسئولین آن دولت و این دولت فکر می‌کنند اگر در موضوع هسته‌ای مذاکره کنند مسئله حل می‌شود، در سخنرانی اول سال هم گفتم که من به مذاکره خوش‌بین نیستم و به جایی نمی‌رسد ولی مخالفتی هم ندارم”.
پیش از این و پس از بالا گرفتن انتقادهای اصول‌گرایان از توافق ژنو٬ حامیان دولت خبر از آن داده بودند که این مذاکرات با نظر رهبر جمهوری‌اسلامی انجام می‌شود. اکبر هاشمی‌رفسنجانی٬ رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام٬ در این زمینه گفته بود که “رهبری نظام هم قبل و هم بعد از مذاکرات، تیم دیپلماسی و کارهایشان را تایید کردند”.
حمید بعیدی‌نژاد٬ معاون وزیر امورخارجه و مسوول دبیرخانه اجرای تفاهم‌نامه ژنو٬ در مصاحبه با ایرنا گفته بود که تمام روند و جزییات به اطلاع رهبر جمهوری‌اسلامی و بقیه نهادهای مرتبط می‌رسد٬ اما تیم مذاکره‌کننده هرگز سخنی از این نمی‌گوید که “محورها و جزئیات توافق شده در جریان مذاکرات، جزء به جزء و یک به یک، نظر مقام معظم رهبری را داشته است”.
نشریه توقیف شده آسمان نیز٬ با اشاره تلویحی به محمد فروزنده٬ رییس بنیاد مستضعفان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام٬ نوشته بود که “همان روزی که توافق ژنو صورت گرفت، همه چیز تمام شد”. به گفته فروزنده “توافق ژنو، مانند قرارداد ۵۹۸ است. نظام تصمیم به بسته‌شدن این پرونده گرفته است”.
این مساله بعدها مورد تایید برخی از اصول‌گرایان هم قرار گرفت. از آن جمله می‌توان به محمدرضا باهنر٬ نایب‌رییس مجلس نهم٬ اشاره کرد که در یک سخنرانی٬ گفته بود که “خط اصلی را در مسائل هسته‌ای رهبری می‌دهد”. به گفته باهنر به همین دلیل منتقدان نباید نگران عبور از خطر قرمزها باشند٬ زیرا “تیم مذاکره‌کننده ما در خط نبرد قرار دارند و خط قرمزها نیز برایشان روشن است برخی‌ها نگرانند که آنها در مذاکرات وعده‌هایی بدهند اما کلید ۲۰ درصد که دست آقای ظریف نیست چراکه آنها وعده می‌دهند و نظام باید آنان را عملی کنند بنابراین خط قرمزها رعایت می‌شود و آقای ظریف نیز همه این مسائل را می‌داند”.
این مساله مورد تایید محمدحسن ابوترابی‌فرد٬ دیگر نایب‌رییس مجلس هم قرار گرفته بود. وی در دیدار با حسین نور‌ی‌همدانی٬ از مراجع‌تقلید نزدیک به اصول‌گرایان٬ گفته بود: “فعالیت تیم هسته ای و مذاکرات آن به طور کامل با نظر نهادهای کلیدی نظام، شورای عالی امنیت ملی و اشراف شخص رهبر معظم انقلاب هدایت می شود”.
