از آخرین باری که ایران درباره برنامه هسته ای اسرارآمیز خود با غرب به گفتگو نشست، یک سال طولانی می گذرد.
از آن پس، جمهوری اسلامی در نتیجه قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل با انزوای بیشتری روبرو شده است. این کشور از تحریم های سنگین تری رنج برده که اکنون دامن اقتصاد آن کشور را گرفته است. مشکلات جدی نظیر حملات مرگبار علیه دانشمندان برجسته هسته ای و آلودگی با ویروس رایانه ای، سبب توقف غنی سازی اورانیوم شده است.
تمامی این مشکلات به همراه انتخابات همراه با تقلب در سال 2009، سبب عمیق تر شدن شکاف موجود در داخل رژیم اسلامی و تضعیف آن کشور در حمایت از تروریسم در خاورمیانه شده است.
از همه مهمتر، مشکلات موجود سبب بازگشتن رژیم به پای میز مذاکره شده است. مقامات ایران در روز دوشنبه به انجام مذاکره با شش قدرت بزرگ شامل ایالات متحده، آلمان، روسیه، فرانسه، انگلستان و چین در ژنو تن دادند.
آیا ایران اکنون در رسیدن به توافق برای تعلیق غنی سازی جدی است؟ یا اینکه می خواهد با شیوه تأخیری و برای تکمیل فرآیند تولید یک بمب هسته ای، تنها زمان بخرد؟
دولت اوباما که خط مشی تماس همراه با فشار دوره بوش را شدت بخشیده است، از تمایل خود برای مشاهده «گام های محسوس» ایران در صورت ادامه گفتگوها سخن گفته است. هرچند این گام ها تعیین نشده اند، اما دست کم باید شامل نسخه محکم تری از توافق شکست خورده سال گذشته برای خروج اورانیوم با درجه خلوص پائین ایران در ازای دریافت سوخت «مطمئن» هسته ای مورد استفاده در رآکتور تحقیقات پزشکی باشد.
هدف نهایی اوباما کند کردن روند برنامه هسته ای ایران پیش از به راه افتادن یک مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه و یا حمله اسرائیل به تأسیسات مخفی هسته ای ایران است. اما وی در عین حال با رهبری دینی ایران که به نظر در پی سرکوب مخالفان به پاخواسته ایران است و معضلات اقتصادی را بر کشور تحمیل کرده، مشکل دارد.
تشدید تحریم های بین المللی در سال جاری، تأثیرات چشمگیری برجا گذاشته است. مقامات آمریکایی در جلسه ای که روز چهارشنبه در کنگره کشور برگزار شد، از کاهش 85 درصدی واردات محصولات پالایشگاهی به ایران خبر دادند. ایران بالغ بر 60 میلیارد دلار سرمایه گذاری در حوزه انرژی خود را از دست داده است. بانک های این کشور نیز اکنون برای تأمین پول از مؤسات مالی خارجی تحت فشار سنگینی هستند و این بر تجارت این کشور تأثیرگذار بوده است.
کاهش درآمدها باعث شده دولت مجبور به کاهش یارانه سوخت، برق، نان و سایر مایحتاج اولیه شود. اما اجرای طرح دولت درنتیجه بالاگرفتن فشارهای داخلی علیه محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران، به تعویق افتاده است. مخالفان وی صریح اللهجه تر شده اند.
اکبر رفسنجانی رئیس پیشین مجلس ایران گفت: «ما هیچوقت با چنین تحریم های سنگینی روبرو نبوده ایم.»
شاید رهبران فعلی این طور محاسبه کنند که تلاش برای تبدیل شدن به قدرت هسته ای، ارزش به جان خریدن خطر از دست دادن قدرت در نتیجه ناآرامی های اجتماعی و مخالفت های سیاسی را دارد. ضمناً ممکن است آنها از ائتلاف اعراب- اسرائیل برای حمله نظامی به نیروگاه های هسته ای خود نیز در هراس باشند.
ایالات متحده با رویکردی هوشیارانه، بسیاری از کشورها را به پشتیبانی از تحریم ها متقاعد کرد و اکنون آنها را مصمم نگه داشته است. اگر ایران بخواهد در جهت ایجاد شکاف میان قدرت های بزرگ تلاش کند، حفظ این ائتلاف اهمیت حیاتی پیدا می کند.
آقای اوباما باید درخصوص گفتگو بر سر معضلات امنیتی ایران نیز صریح باشد؛ مگرآنکه ایران به نحوی کارآمد به پایان دادن تهدید های موجود از طریق توقف غنی سازی اورانیوم تن بدهد.
پس از پایان مذاکرات در هفته آینده، مشخص می شود که آیا ایران به اندازه کافی با صداقت رفتار می کند و اتحاد لازم در میان رهبران خود برای اعتماد سازی در برابر غرب و حصول یک توافق را دارد یا خیر.
کاسه صبر غرب در برابر ایران لبریز شده است. از طرف دیگر، ممکن است ایران نیز برای پایان یافتن تحریم ها عجله داشته باشد. ایران می تواند انتخاب کند که به جای تبدیل شدن به یک قدرت منزوی مسلح به تسلیحات هسته ای، به یک کشور بزرگ بدون تسلیحات هسته ای تبدیل شود.
منبع: کریستین ساینس مانیتور- 3 دسامبر
