عطالله خرم و ویگن/ ویگن بیشترین همکاری را با عطالله خرم داشت
عطالله خرم با بیش از ۴۵۰ ترانه، برای اهل موسیقی و ترانه، نامی آشنا و محترم بود.آهنگساز و نوازنده ای که صاحب بسیاری از ترانه های خاطره انگیز ِ این نیم قرن اخیر است.
عطالله خرم، به عبارتی پرکارترین ومعروفترین آهنگساز ِ دوران ِ قبل از شکل گیری جریان استودیو طنین و ترانه ی نوین ایران است. دورانی که هنوز تحت تاثیر گروه های اروپایی که به دعوت رادیو ملی و یا کاباره های معروف به ایران می آمدند، موازین علمی تر موسیقی مانند آکارد ها، هارمونی و… وارد ترانه های پاپ ابران نشده بود.
عطالله خرم را می توان درکنارپرویز مقصدی، سورن، سلمیان اکبری، هاملت میناسیان ومارسل و… از آهنگسازان ترانه های دورانی دانست که موسیقی ایرانی تحت سیطره ی برنامه ی دولتی، کلاسیک و به اصطلاح فاخرانه ی “ گل ها ” قرار داشت.
ملودی های روان برای اشعاری ساده ونه البته شامل واژه های عامیانه و کوچه بازاری، ساز آرایی آن بر اساس چند ساز اصلی مانند سلوی ویلن، آکاردئون، طبل و… از مشخصه های آثار اوست.
شاید بتوان عطالله خرم را شاخصه ی نوعی از ترانه دانست که جدا از دو سبکِ” تصنیف خوانی برنامه های گل ها” و همچنین “ترانه های لاله زاری دهه ی چهل” – که برای شاخص های آهنگسازی آن می توان از ابراهیم سلمکی و عباس منتجم، پرویز یاحقی و… نام برد – ترانه هایی غربی تر می ساختند و با خواننده گانی چون پوران، ویگن، مهرپویا، دلکش، منوچهر، روانبخش و… در نوع خود صاحب جریانی خاص محسوب می شدند.
بی شک جریان ترانه ی نوین ایران و شکل گیری فضای تکرار ناپذیر اواخر دهه ی چهل و دهه ی پنجاه، بیش از همه وامدار این روند ترانه سازی بوده است.
عطالله خرم ضمن همکاری با بسیاری از خواننده گان دوران خود، به نوعی کاشف چند نام معتبر در عرصه ی ترانه های پاپ نیز بود. الهه، نام معتبرخواننده گی، اولین کشف عطالله خرم بود. بیشتر ترانه های دوران اول گوگوش – مانند “اسه برو، آسه بیا”، “دعا”، “آن شب که پیش چشم من”، “عروس”، و…- ساخته ی او هستند. او همچنین با شناسایی افشین مقدم و همچنین ساخت ترانه های اولیه ی رامش، نقش به سزایی در معرفی این دو خواننده به مردم داشت.
با شکل گیری فصل نوین ترانه و حضور تنظیم کننده گانی چون واروژان، محمد اوشال، چشم آذر ها و…و همچنین تغییر فضای عمومی ترانه ها، عطالله خرم بسیار کم کار شد.از معدود آثار او در دهه ی پنجاه می توان به ترانه ها ی “هوای قفس” – با شعری از محمد علی بهمنی و صدای حمیرا – و همچنین ترانه ی “مگه نه” – با شعری از بیژن سمندر و صدای شجریان – و یا ترانه ی “بارون” – با شعری از بیژن سمندر و تنظیم منوچهر چشم اذر و صدای امل ساین -اشاره کرد.
او در آن سالها بیشتر وقت خود را در اموزشگاه موسیقی اش می گذراند تا با وقوع انقلاب او نیز همچون بسیاری از هنر مندان به غربت کوچ کرد. اما در آنجا نیز بسیار کم کار بود.
عطالله خرم در اوایل کوچ اجباری همتبارانش، بغض خود را بر شعری سروده ی خودش به نام “شهر تهرون” نشاند و آن را با صدای “حمیرا ” به تاریخ و آینده فرستاد :
چون پرستوهای به کوچ نشسته
ز آشیون پریده با پر بسته
بی آب و دونه، توشه نبسته
همه سرگردون، همه دل خسته
چرا ؟چرا ؟چرا خدایا؟!
دست سرنوشت می برد کجا ما را خدایا؟!
دست سرنوشت می برد کجا ما را خدایا/!
این همه ظلم و ستم، غصه و غم
دلمو سوزونده، به خون نشونده
دیگه از شهر من و خونه من اثری نمونده
شده ویرونه آشیونه!
دنیا همش رنگه !همش رنگه !همش رنگه رنگ!
واسه شهر تهرون دلم تنگه! دلم تنگه !دلم تنگه! تنگ!
دلم تنگه تنگ، دلم تنگه تنگ…!
او در سال های غربت نشینی، اقدام به تالیف اثر ارزنده ی “ گلستان موسیقی ” در ۴۷۰ صفحه و به ضمیمه ۱۲ نوار کاست، شامل معرفی دستکاه های موسیقی، سازهای کهن ایرانی و همچنین چگونه گی پیدایش موسیقی در ایران نمود.
خرم در سال ۲۰۱۱با حضور در برنامه ی “دوروز اول” صدای آمریکا بار دیگرچهره ی آشنای خود را به یاد مردم آورد
عطالله خرم، شاخص گروهی از هنرمندان غیر دولتی است که به تمام معنا به خاطره ی عمومی جامعه ی خاستگاهش گره خورده است. شاید هیچ نامی از او در خانه ی موسیقی، سر رسیدهای سالانه، تقویم های هنریِ چاپ شده در اسفند ماه و… نباشد، شاید آثار او را ارکستر ملی و یا سمفونیک تهران اجرا نکند، اما بی شک تا مادامی که کسانی در لحظات از خود بی خودی و پریشانی و سردر خود فربردن ها ناگهان زمزمه می کنند : “ ستاره امشب کسی ندیده / مگر ستاره کجا رمیده؟” نام او نیز زنده است.
یاد زنده اش را با شنیدن چند ترانه ی خاطره انگیزش گرامی می داریم !
شکوفه ها : شعر از پرویز وکیلی – خواننده : ویگن
عیادت : شعر از نظام فاطمی – خواننده : رامش
مادر: شعر از پرویز وکیلی – خواننده : ویگن
پرستو : شعر از سیروس آریان پور – خواننده : منوچهر سخایی
اسب سم طلا : شعر ازنوذر پرنگ – خواننده : ویگن
بی ستاره ها : شعر از پرویز وکیلی – خواننده : ویگن
رقیب : شعر از ناصر رستگارنژاد – خواننده : سیما بینا
کجاوه : شعر از پرویز وکیلی – خواننده : ویگن
دعا : شعر از رضا شمیسا – خواننده : گوگوش
عنوان مطلب برگرفته از متن ترانه ی “پرستو ” است.
