با دکتر احمد کریمی حکاک، استاد ادبیات فارسی در دانشگاه سیاتل، در مورد مرکز مطالعات زبان فارسی در دانشگاه مریلند، جنبش سبز و همچنین دستگیری دکترملکی، اولین رئیس دانشگاه تهران در دوران پس از انقلاب مصاحبه کرده ایم.دکتر حکاک می گوید: “امیدوارم جنبش سبز به دولتی منتهی شود که با آرزوهای مردم ایران، خصوصاً جوانان ایران، همخوانی داشته باشد.” این مصاحبه در پی می آید.
لطفاً در مورد زمان تاسیس مرکز “روشن” و علت انتخاب این نام توضیح دهید؟
در آغاز کار دکتر الهه میرجلالی، مدیر مؤسسه میراث فرهنگی روشن، سه میلیون دلار پرداخت کرد، به همین دلیل دانشگاه تصمیم گرفت به افتخار ایشان، نام روشن را برای مرکز انتخاب کند. مرکز مطالعات فارسی در سال 2004 و زمانی تأسیس شد که دانشگاه مریلند برای انتقال من از دانشگاه واشنگتن، جائی که مشغول تدریس در آن بودم، و آمدن به اینجا برای مدیریت برنامه فارسی وارد مذاکره شد. قرار بر این بود که چیزی فراتر از یک برنامه تأسیس شود، یعنی مرکزی که برگزار کنندۀ برخی رویدادها باشد و درک عمیق تری از ایران، بلکه بیشتر از آن، کل دنیای فارسی زبان شامل افغانستان، تاجیکستان و گسترۀ ایرانی ها و افغان های فارسی زبان فراهم آورد.
در حال حاضر چه تعداد دانشجوی ایرانی یا ایرانی-آمریکائی در این مرکز دارید و چه رشته هایی در اینجاتدریس می شود؟
ما یک برنامه سه ساله داریم که شامل 12 تا 15 درس به زبان انگلیسی است. این درس ها دربارۀ تاریخ اسلام، اسلام در ایران، ادبیات فارسی و سینمای ایران است. امسال در مجموع 210 دانش آموز در دوره های مختلف داریم. از این تعداد 50 تا 60 درصد دانشجویان را، ایرانی- آمریکائی ها تشکیل می دهند که ما آنها را نسل دومی می خوانیم. بقیه دانش آموزان از سراسر دنیا، از مغولستان و چین گرفته تا پاکستان، هند، آمریکای لاتین و نیز آمریکائی هائی با اصلیت اروپائی و آفریقائی هستند. بعضی از دانشجویان ایرانی- آمریکائی وقتی به اینجا می آیند، توانائی صحبت به زبان فارسی را دارند اما فاقد مهارت های خواندن و نوشتن هستند؛ بنابراین ما به آنها خواندن و نوشتن پایه را می آموزیم. دانشجویان بدون تجربۀ قبلی از زبان فارسی، در کلاس های 101 و 102 قرار داده می شوند، و بقیه دانشجوها هم در کلاس های متناسب با سطح زبان خود قرار داده می شوند. تقریباً همه دانشجوهای ما تا رسیدن به سطح تخصصی، سه تا چهارسال تحصیل می کنند. این یک برنامه بلندپروازانه است. هیچ دانشگاه دیگری زبان فارسی را تا این سطح از مهارت تدریس نمی کند. ما ابزار لازم برای این کار را در اختیار داریم و قصد داریم به این مسیر ادامه بدهیم. دوره هائی نیز داریم که کاملاً به زبان فارسی برگزار می شوند، اما این دوره ها به دانش آموزانی ارائه می شود که تمام درس های زبان فارسی ما را گذرانده باشند و یا اینکه با معلوماتی در حد زبان مادری نزد ما بیایند؛ نظیر ایرانی ها و افغانی ها.
آیا امیدوار هستید که یک مدرک زبان فارسی بدهید؟
ما اکنون لیسانس زبان فارسی و نیز یک مدرک فرعی فارسی داریم. ضمناً مدارکی هم در همکاری با سایر دانشکده ها نظیر تاریخ ادبیات انگلیسی/تطبیقی، مطالعات زنان، دولت و سیاست ارائه می دهیم. این مرکز به تنهائی فاقد امکانات لازم یک دانشکده برای ارائه مدرک است، بنابراین مدارک فارغ التحصیلی را در مشارکت با سایر دانشکده ها ها ارائه می دهیم.
شما ظرف چند سال گذشته که به دانشگاه مریلند آمده اید، کنفرانس های بسیاری را سازمان دهی کرده اید. این کنفرانس ها، تعداد زیادی از افراد، هم ایرانی و هم آمریکائی را به خود جلب کرده اند. آیا معتقدید این اقدام، تأثیر مثبتی بر روابط ایالات متحده و ایران می گذارد؟
روابط آمریکا و ایران مسأله جداگانه ای است که در حیطۀ تخصص من نیست اما معتقدم درک بهتر از فرهنگ، تأثیر مثبتی خواهد داشت. من نمی توانم درباره دو کشور و روابطشان کاری بکنم، اما مطمئناً وقتی آمریکائی ها درک دقیق و بهتری از ایران، افغانستان و تاجیکستان به دست بیاورند، جوامع به هم نزدیک تر می شوند. دیدگاه من به هیچوجه در جهت تغییر شرایط میان دو دولت نیست، اما تلاش من در جهت ایجاد درک بهتر میان ایران و آمریکاست، خصوصاً در بین مردم آمریکا، و برنامه ما از این نظر بسیار مفید بوده است.
شما حتما اخبار جنبش سبز را دنبال می کنید؛ اینکه مردم به شیوه ای مسمالمت آمیز به خیابان ها آمدند و به روشی خشن سرکوب شدند. به نظر شما چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟
من نسبت به آنچه در ایران رخ می دهد بسیار هیجان زده هستم و مانند بسیاری از ایرانی های تحصیلکرده، اعتقاد دارم تخلفات گسترده ای در این انتخابات رخ داده است. فکر می کنم دولت فعلی هرگونه مشروعیتی را که ممکن بود داشته باشد، با اعمال خشونت مهار گسیختۀ پس از انتخابات از دست داد. من تحت تأثیر میزان پیچیدگی این جنبش و نحوۀ تجلی آن به صورت یک حرکت غیر خشونت آمیز قرار گرفته ام. هرچند من یک محقق سیاسی نیستم و از نظریه های سیاسی اطلاعی ندارم، اما به عنوان یک شهروند متعلق به هر دو کشور، امیدوارم جنبش سبز در به ارمغان آوردن آزادی بیشتر موفق باشد و از نظرعمق و ابعاد توسعه یابد.
شما به چه کسی رأی دادید و چرا به او رأی دادید؟
من به موسوی رأی دادم، زیرا امیدوار بودم او بتواند ما را به نوعی جنبش اصلاح طلبی نسبی که روابط ایران با سایر دولتها را نهادینه می کند، باز گرداند. فکر می کنم تنها من نبودم، میلیون ها نفر از مردم بودند که رأی دادند. من رأی دادم زیرا با رأی ندادن کاری از پیش نمی رود؛ بنابراین من به اصلاحات رأی دادم. اما حالا فکر می کنم جنبش به رویکرد سلبی بزرگتر علیه دولت فعلی، یعنی نوعی نفی کامل جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. در هر حال امیدوارم این جنبش به دولتی منتهی شود که با آرزوهای مردم ایران، خصوصاً جوانان ایران، همخوانی داشته باشد.
نظر شما درباره دستگیری دکتر ملکی (رئیس سابق دانشگاه تهران) چیست؟ چرا او را هدف گرفته اند؟ آیا پیامی در این بازداشت وجود دارد؟
نمی توانم به طور خاص دربارۀ این موضوع صحبت کنم، جز اینکه تقریباً تمام بازداشت ها، غیرقانونی بوده و جهت واداشتن مردم به فرمانبرداری انجام شده اند. فکر می کنم این کار، شدنی نیست. دانشگاه ها از دیرباز، مراکز ابراز مخالفت بودند. آنها برای دهه های بسیار بستر راهپیمائی ها و تظاهرات بوده و جوانان این تظاهرات را دنبال کرده اند. رژیم فعلی بیش از هر دولت دیگری در ایران، از جمله حکومت شاه، به نظامی کردن دانشگاه ها دست زده و من فکر می کنم این اشتباه است. اگر آنها فکر می کنند با بازداشت رئیس یک دانشگاه، مردم از ایده هایشان دست برخواهند داشت، اشتباه فاحشی خواهد بود. البته این دولت ظرف شش ماه گذشته یکی پس از دیگری دست به اقدامات اشتباه زده است، بنابراین آنچه اکنون انجام داده اند جای تعجب ندارد.
چه کنفرانس ها و رویدادهای دیگری در دست تنظیم دارید؟
ما بر روی موضوعات مختلفی کار می کنیم. دکتر کدیور اینجاست و ما امیدواریم وی در دانشگاه ما سخنرانی کند. ما امیدواریم در 8 مارس، برابر با روز زن، مراسمی در اینجا داشته باشیم. امیدواریم برخی چهره های ایرانی، خصوصاً از نسل جوانتر، نویسنده ها و شاعران را برای برقراری تماس با آمریکائی ها به دانشگاه خودمان بیاوریم. درنیمسال دوم، یک سخنرانی توسط آقای سید جواد، سفیر افغانستان در آمریکا، خواهیم داشت. امیدوارم هنرمندان معروفی را به اینجا بیاوریم. خیلی دوست دارم بهرام بیضائی را برای مدت یک نیمسال و یا یکسال کامل به مرکز بیاوریم. چندین رویدادهنری داریم که در نوبت قرار گرفته اند.
