الکسی باریونوو
زمانی که لولا دا سیلوا، رئیس جمهور برزیل به ایران رفت، امیدوار بود تا بحران لاینحل اتمی ایران را حل کند و اعتباری با عنوان یک دولت مرد بین المللی کسب کند.
اما بعد از اینکه برزیل و ترکیه با ایران قرارداد تبادل اورانیوم را بستند، آقای داسیلوا در بازگشت به خانه با موجی از انتقاد متفکران و نمایندگان مجاس مواجه شد که معتقد بودند که این ماموریت ساده لوحانه یا حتی مغایر با مواضع کشور بوده است.
برخی می گویند که ایران از او بعنوان راهی برای وقت کشی استفاده کرده است تا بتواند با فراغ بال سلاح اتمی بسازد. برخی دیگر می گویند که او رابطه برزیل و آمریکا را خراب کرده است بطوریکه برنامه های اتمی برزیل هم از این پس مورد بازرسی بیشتر بارزسان قرار خواهد گرفت.
کاری که قرار بود دست آورد مهم آقای داسیلوا بعنوان رئیس جمهور کشوری که در حال ورود به عرصه جهانی است، باشد تبدیل شد به قدمی اشتباه که مشروعیت این رئیس جمهور محبوب را زیر سووال می برد.
آموری د سوزا، تحلیلگر سیاسی در ریو دو ژانیرو، می گوید: “اگر با دید بزگوارانه نگاه کنیم باید بگوییم که این عمل ساده لوحانه بود. در این بازی اگر انگ ساده لوح بخوری، نشان می دهد که یک سیاستمدار درجه سه هستی”.
برزیل و ترکیه کمک کردند تا ایران وارد معامله ای بشود که بر مبنای آن اورانیوم نیمه غنی سازی شده اش را به بیرون از کشور بفرستد و در مقابل سوخت هسته ای دریافت کند که این پشنهاد در ماه اکتبر توسط ایران رد شده بود. اما مقامات ایرانی بعد از رد کردن آن پیشنهاد اعلام کردند که به غنی سازی اورانیوم ادامه خواهند داد.
مقامامات برزیل اعلام کردند که از این اضهارات غافلگیر شده اند و اینکه واسطه مسائل داخلی ایران شده اند را رد کردند.
آمریکا بلافاصله این معامله را رد کرد و از آن بعنوان روشی برای وقت کشی یاد کرد و هر پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل هم توافق کردند تا پیشنویس تحریم های تازه علیه ایران را تهیه کنند.
اما مقامات برزیل همچنان با شجاعت از این توافقنامه دفاع می کنند و سلسو آموریم، وزیر امور خارجه برزیل روز جمعه گفت: “اتفاقات زیادی هنوز باید بیافتد. بسیار دشوار است اما همچنان راهی در مقابل ما گشوده شده است”.
علی اصغر سلطانیه، سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی هسته ای اعلام کرد که کشورش روز دوشنبه آژانس را از توافقنامه هسته ای آگاه کرده است. او در مصاحبه ای اعلام کرد: “ما انتظار داریم از دور مقابله به همکاری برگردیم و به پای میز مذاکره بازگردیم”.
مقامات برزیلی پاسخ منفی آمریکایی ها را دورویی تفسیر کردند. یکی از مشاوران آقای داسیلوا روز دوشنبه گفت که در روزهای قبل از آغاز سفر وی به ایران، آقای اوباما نامه ای به داسیلوا نوشت و به نکات مختلفی اشاره کرد که منجر به این توافقنامه شد.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل روز دوشنبه گفت که ممکن است حرکت ایران برای امضای توافقنامه با برزیل و ترکیه ممکن است منجر به آغاز مذاکرات بشود. اما مشکل اصلی این است که هر دو طرف نسبت به هم بی اعتماد هستند.
تحلیلگران سیاسی معتقدند که اگر قدرت های غرب به بی اعتنایی خود به این توافقنامه ادامه بدهند، عواقب آن برای اعتبار برزیل سنگین خواهد بود و هشدار داده اند که این موضوع امنیت برنامه های اتمی برزیل را هم زیر سووال خواهد برد.
برزیل با کمک فرانسه در حال ساخت یک زیر دریایی اتمی است. این پروژه کاملا با توافقنامه منع تولید سلاح هسته ای سازگار است و به بازرسان آژانس اجازه داده شده است که دائما از آن بازدید کنند و ممنوعیت تولید سلاح هسته ای اخیرا در قانون اساسی برزیل گنجانده شده است. اما برزیل از امضای پروتوکل الحاقی که بر اساس آن بازرسان می توانند دفعات بیشتری از پروژه بازدید کنند.
حتی قبل از بازدید آقای داسیلوا از تهران، لوئیز فلیپه رامپریرا، وزیر امور خارجه سابق برزیل، گفته بود که تلاش های دیپلماتیک با ایران می تواند منجر به شکست های بزرگ سیاسی شود. وی در روزنامه او گلوبو نوشت: “درست مثل کسی است که در حال رد شدن از خیابان پایش را روی پوست موز بگذارد”.
خوزه آلنکار، معاون رئیس جمهور برزیل بعد از امضای قرار داد بین ایران و برزیل گفت که برزیل باید بتواند بعنوان از سلاح اتمی بعنوان وسیله ای برای شروع بحث استفاده کند.
با وجود این نگرانی ها، بسیاری از برزیلی ها هم متوجه شده اند که برزیل وارد عرصه بین المللی شده است و تبدیل به موضوع داغ برای آمریکایی ها شده است.
پائولو سوترو، مدیر برزیلی موسسه وودرو ویلسون، می گوید: “پرزیدنت لولا به این انتقاد ها بی اعتنایی کرد و تصمیم گرفت که ثابت کند که برزیل به اندازه آمریکا حق دارد مانند بازیگران بزرگ این عرصه وارد گود شود”.
تلاش برزیل برای غلبه بر ایرانیان در این کشور با استقبال خوبی مواجه نشده است. بعد از اینکه در ماه گذشته وزیر اقتصاد برزیل لباس تیم ملی فوتبال برزیل را به آقای احمدی نژاد تقدیم کرد، کلویز روسی، مقاله نویس معتبر نوشت که لباس تیم ملی برزیل به خون ایرانیان مخالف دولت که به دست حکومت کشته شده اند، آغشته شد.
اما تعداد دیگری از برزیلی ها به نظر می رسد که از معاشرت داسیلوا با رهبران جهان احساس غرور می کنند. طی یک آمارگیری 48 درصد برزیلی ها دقیقا به یاد ندارند که داسیلوا چکار کرده است؛ در حالیکه 46 درصد کاملا سفر او را به خارج از کشور بیاد دارند.
آقای سوترو و داسیلوا، بقای خود را بیمه کرده اند. اما در مورد روابط با آمریکا “هنوز از میزان خسارت های دوجانبه ای که به این روابط وارد شده است، اطلایی نداریم”.
منبع: نیویورک تایمز 24 مه
