کامران دانشجو، وزیر علوم دولت دهم، روز گذشته از مسئولان دانشگاهی خواست با اساتید و دانشجویان منتقد برخورد کنند؛ و همان زمان که یکی از برجسته ترین اعضای هیات علمی دانشگاه علم و صنعت از کار برکنار می شد: میر حسین موسوی. یک روز پیش از آن نیز کلیه فعالیت های دانشگاهی میرحسین موسوی به حالت تعلیق در آمده بود. اما این تنها واکنش دولتی ها به منتقدان نبود؛آیت الله مصباح یزدی هم دیروز از “روند کند اسلامی شدن دانشگاه ها” گلایه کرد و خواستار تهیه یک “نقشه اجرایی” شد.
وزیر علوم دولت محمود احمدی نژاد صبح روز گذشته در دانشگاه تربیت مدرس به مدیران دانشگاهی هشدار داد که حق مسامحه با افرادی که وی آنان را همراه با “جریان فتنه و ضد انقلاب” خواند ندارند. تهدید کامران دانشجو تنها متوجه دانشجویان فعال در دانشگاه ها نبود؛ او دیروز صراحتا اعضای هیات علمی دانشگاه را هم با انگشت تهدید نشانه رفت تا بگوید: “اگر تعداد بسیار قلیلی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها همچنان اصرار دارند که با این جریان همراهی کنند، مسئولان مربوطه باید به صورت قاطع و در چارچوب قوانین با آنها برخورد کنند.”
چارچوب قوانین که وزیر علوم در برخورد با مخالفان به آن تکیه می کند محروم شدن اساتید منتقد از تدریس در دانشگاه است. آخرین قربانی، پرفسور جلال حجازی است. پایه‌گذار صنعت ریخته‌گری ایران که روز شنبه زمانی که کامران دانشجو به فعالین دانشجویی و اساتید اولتیماتوم می داد، حکم اخراج از دانشکده متالوژی دانشگاه علم و صنعت را روی میز او گذاشتند.
همزمان وزیر علوم دولت مستقردانشجویان را “افسران مطمئنی” در “فتنه” توصیف کرد که “چشم طمع دشمن” را کور کرده اند؛ دانشجویانی که فهرست زندانیان آنها هر روز طولانی تر می شود.برخی از آنها در جریان شبیخون 25 خرداد 88 کشته و تعداد کثیری از آنان در کمیته های انضباطی با احکام سنگین محرومیت از تحصیل مواجه شده اند.
باز هم پرونده برای موسوی
کامران دانشجو دیروز در دانشگاهی از “برخورد قاطع” با اساتید سخن می گفت که رئیس آن یک روز پیش، حکم تعلیق فعالیت های دانشگاهی میرحسین موسوی را صادر کرده بود. بیژن رنجبر، روز ششم اسفند، در یک روز تعطیل (جمعه)، پرونده هایی را که رهبر جنبش مخالفان در “هیات انتظامی” دانشگاه تربیت مدرس داشت، علت این تعلیق خواند. وی توضیحی نداد که چرا به میرحسین موسوی فرصت داده نمی شود برای بررسی پرونده ها در دانشگاه حاضر شود؛او امابا اشاره به تظاهرات 25 بهمن به انتقاد از رهبر سیاسی جنبش سبز پرداخت و گفت: “اتفاقات رخ داده در این روز و فتنه انگیزی فتنه‌گران نشان داد که دیگر جای مماشات با این افراد که علنا در مقابل نظام ایستاده اند، وجود ندارد.”
گفتنی است میرحسین موسوی سال گذشته هم از ریاست فرهنگستان هنر برکنار شده بود؛آن هم در جلسه ای به ریاست احمدی نژاد که از میانه یک سفر استانی به تهران بازگشته بود تا امضایش رازیر این حکم بگذارد.
احمدی نژاد و تصفیه دانشگاهی
محمود احمدی نژاد و حامیانش از آغاز دولت نهم صراحتا از لزوم تصفیه اساتید سکولار، لیبرال و مارکسیست سخن گفته اند. نخستین نشانه ها شهریور سال 85، یکسال پس از به قدرت رسیدن محمود احمدی نژاد آشکار شد؛ هنگامی که رئیس دولت نهم در جمع گروهی از دانشجویان، نظام آموزشی ایران را به “150 سال حاکمیت سکولاریسم” متهم کرد و از دانشجویان خواست برای تغییر نظام آموزشی همکاری کنند.
دولت نهم البته به جای اخراج اساتید، آنان را به اجبار بازنشسته می کرد. عمید زنجانی، رئیس روحانی دانشگاه تهران کلید این پروژه را در دانشگاه مادر ایران زد. مجتهد شبستری و سید هادی عالم زاده از نخستین قربانیان بازنشستگی اجباری بودند.
پس از آن این روند شدت گرفت و اساتید منتقد دولت، یک به یک پس از بازنشستگی اجباری، یا در کنجی به پژوهش مشغول شدند و یا مانند همقطاران خود در دهه شصت راه غرب را پیش گرفتند تا در معتبر ترین دانشگاه های اروپا و ایالات متحده به تدریس مشغول شوند.
بهمن سال گذشته گفته شد به دستور صدرالدین شریعتی، رئیس دانشگاه علامه قرار است ۱۲استاد صاحب نام اقتصاد در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه بازنشسته شوند. شریعتی در ارتباط با این اساتید گفته بود: “تمام اعضای این گروه در یک جریان خاص سیاسی حرکت می کردند و به دنبال اختلال در امتحانات بودند.
تربیت شدگان اساتید فاسد
بهار سال جاری آیت الله محمد تقی مصباح یزدی که برخی وی را پدر معنوی دولت محمود احمدی نژاد می نامند، در جمع تعدادی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، فرصت را برای حمله به آکادمی های علوم انسانی مهیا دیدو اساتید دانشکده های حقوق و علوم سیاسی را “فاسد” لقب داد: “بسیاری از کسانی که در فتنه‌ها نقش کلیدی داشتند، از تربیت‌شدگان همین اساتید فاسد دانشکده های حقوق و علوم سیاسی بودند.”
موج بازنشستگی اساتید منتقد پس از خیزش خیابانی جنبش سبز در اعتراض به جابجایی گسترده آرا در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بالا تر گرفت. در یکی از آخرین موارد، مدیرکل دفتر ریاست دانشگاه تهران از بازنشستگی 30 عضو هیات علمی این دانشگاه خبر داده و ادعا کرده است دو سوم این افراد به درخواست خودشان بازنشسته می شوند. این در حالی است که در سالیان گذشته بسیاری از اساتید دانشگاه، ادعای مسئولان دانشگاهی در خصوص داوطلبانه بودن درخواست بازنشستگی را رد کرده اند.
در همان زمان محبوبه مباشری، رئیس دانشگاه الزهرا نیز از عدم تمدید قرارداد 13 عضو هیات علمی این دانشگاه به دلیل آنچه وی “رکود علمی” آنها نامید، خبر داده و گفته بود: “آن دسته از اعضای هیات علمی نیز که در سنوات طولانی تدریس همچنان استادیار باقی مانده نیز اخراج می شوند.” مباشری خود جای دکتر زهرا رهنورد را گرفته بود.
نقشه اجرایی
همزمان روز گذشته آیت الله مصباح یزدی، طی سخنانی خواستار تهیه “نقشه ای اجرایی” برای اسلامی کردن علوم انسانی در دانشگاه ها شد. این عضو مجلس خبرگان در انتقاد از کند شدن روند اسلامی کردن شدن دانشگاه ها، پیکان حملات را به سوی اساتید گرفت تا بگوید: “متأسفانه بسیاری از اساتید دانشگاهی به مسأله بازسازی علوم انسانی اعتقادی ندارند و یا آن را در دسته مسائل درجه دوم قرار می‌دهند.”
نخستین بار آیت الله علی خامنه ای بود که چندی پس از انتخابات بحث برانگیز سال 88، از افزایش دانشجویان علوم انسانی در دانشگاه ها انتقاد کرد. نگرانی های وی چند روزی پس از آن اعلام شد که سعید حجاریان از اعضای ارشد جبهه مشارکت زیر فشارهایی که در طول بازداشت متحمل شده بود، در دادگاه های نمایشی از تدریس علوم انسانی “غربی” در دانشگاه ها انتقاد کرد. رهبر جمهوری اسلامی در توضیح نگرانی های خود گفته بود: “آموزش این علوم انسانی در دانشگاه ها منجر به ترویج شکاکیت و تردید در مبانی دینی و اعتقادی خواهد شد.”
و اینک در سالگرد اظهارات آیت الله خامنه ای، کامران دانشجو در توضیح “بازنگری در متن علوم انسانی” می گوید: “به تدریج تعدادی از واحدهای درسی از رشته‌های مهم علوم انسانی براساس مبانی اسلامی تغییر محتوی پیدا خواهند کرد.”
پیش از این احمد احمدی، رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتاب های علوم انسانی دانشگاه ها از تجدید نظر محتوایی 80 کتاب خبر داده بود. اسفند سال گذشته بود که احمدی به گفتگو با خبرگزاری مهر نشست تا بی آنکه نام کتاب های “ممنوعه” را عنوان کند از لزوم بررسی کتاب ها سخن به میان آورد: “کتاب ها باید بررسی شود تا ابتذال و سخنانی برخلاف فرهنگ کشور ما در آنها وجود نداشته باشد.”
این سازمان به دستور محمود احمدی نژاد ایجاد شد. پس از اظهارات آیت الله خامنه ای، وی مصوبه ای را برای اجرا به بخش های آموزشی دولتی و خصوصی ابلاغ کرد که بر اساس آن شورایی تخصصی برای تحول و ارتقای علوم انسانی مشغول به کار شد تا ضمن “پاکسازی محیط های علمی و فرهنگی از افکار مادی” در راستای “نفی مظاهر غربزدگی” هم کوشش کند.
