امیرحسین لطیفی
روز اول آبان ماه که در تقویم‌ها به عنوان “روز آمار” نامگذاری شده است، در حالی پشت سر گذاشته شد که در این روز و در آستانه نودمین سال ورود آمارگیری به ایران، معاون اول احمدی نژاد از اسلامی نبودن نظام آماری ایران انتقاد کرد و خواستار آن شد که “آمار اسلامی شود” و تاکید کرد که “پسوند اسلامی نظام جمهوری اسلامی باید خود را در آمارها نشان دهد!“
پرویز داوودی در حالی اسلامی نبودن آمار در ایران سخن گفته که دولت احمدی نژاد و همفکران آنها پیش از این بارها از اقتصاد اسلامی، بانکداری اسلامی، دانشگاه اسلامی، مدیریت اسلامی و … سخن گفته‌اند، اما معمولا از تبیین عملی و بیرونی این مفاهیم ذهنی خودساخته ناتوان بوده‌اند.
اسلامی کردن همه‌چیز در حالی دغدغه ذهن بخشی از نیروهای تندروی اسلامی قرار گرفته که بسیاری از روشنفکران دینی و غیر دینی معتقدند در عرصه علوم انسانی نمی‌توان از اسلامی شدن سخن گفت. در سال‌های ابتدایی دهه هفتاد، بحث‌های کشدار و بی‌نتیجه‌ای بین دکتر سروش و نواندیشان دینی با مخالفان ایشان درباره امکان اسلامی شدن علوم جریان داشت. در آن زمان سروش و همفکرانش استدلال می‌کردند که همان‌گونه که ما در حوزه علوم دقیقه، “فیزیک اسلامی” و “ریاضی اسلامی” نداریم، حقوق یا جامعه‌شناسی اسلامی هم نمی‌توانیم داشته باشیم.
اکنون به نظر می‌رسد معاون اول احمدی نژاد از این استدلال هم عبور کرده و در خصوص دانشی همچون “آمار” که قطعیت در آن بیش از هر علم دیگری است، از اسلامی شدن سخن می‌گوید؛ اسلامی شدنی که توضیحات داوودی درباره آن جالب‌تر است.
مفهوم “آمار اسلامی” از نگاه معاون احمدی نژاد
پرویز داوودی در سخنرانی دیروز خود در جمع مدیران “مرکز آمار ایران” با تاکید بر اسلامی نبودن آمارها و نظام آمارگیری در ایران، خواستار آن شد که پسوند اسلامی نظام جمهوری اسلامی، خود را در آمارها نشان دهد. او تاکید کرد که: “نظام آماری ما هم اکنون با اسلام فاصله زیادی دارد.“
معاون اول احمدی نژاد سپس به بحث نحوه اسلامی شدن آمار وارد شد و با ارائه توصیفی از نظام اقتصادی حاکم بر ایران، بر گرفتن شاخص‌های “آمار ربوی”، “آمار احتکار”، “آمار انبارهای بازارهای سنتی ایران” و “آمار غش در معامله” تاکید کرد!
او سپس برای آنکه بر موجه بودن صحبتهای خود بیفزاید، به سخنان رهبر جمهوری اسلامی در خطبه‌های نماز عید فطر در خصوص جلوگیری از اسراف اشاره کرد و گفت: “مقام معظم رهبری در عید فطر بر جلوگیری از اسراف تاکید کرد، این در حالی است که ما آمار اسراف را در کشور نداریم!“
داوودی علاوه بر “آمار اسراف”، خطاب به مدیران مرکز آمار ایران گفت: “آمارهای انفاق، ایثار، خمس، زکات و انفال نیز باید به دست آید.” معاون اول احمدی نژاد از این هم فراتر رفت و افزود: “باید شاخص‌های مطرح در سند چشم‌انداز و میزان تحقق آنها آمارگیری شود یا در دولت نهم که دولت مهرورزی است، شاخص‌های آماری مهرورزی، خدمت به مردم، عدالت و رفاه باید تعیین شود!“
او اگرچه به نحوه سنجش مهرورزی، ایثار و خدمت در آمارها اشاره نکرد، اما علاوه بر آمار “توسعه خصائص انسانی” خواستار آن شد که “شاخص‌های تحولی که پیروزی نظام در دانشگاه کلمبیا بر حوزه اقتصاد گذاشته است” نیز به دست آید.
مرکز آمار ایران و دولت احمدی نژاد
معاون اول احمدی نژاد که در این دولت یکی از کارشناسان اقتصادی محسوب می‌شود، سخنان مورد اشاره را در جمع مدیران مرکز آمار ایران و در روز آمار بیان کرده است. او در این سخنان همچنین خواستار عدم اختلاف و یا وقفه در ارائه آمارها شده “تا در نظام برنامه‌ریزی کشور اخلال نشود.“
داوودی در حالی خواستار عدم اخلال در نظام برنامه‌ریزی کشور شده که دولت احمدی نژاد چند ماه قبل سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور را در حوزه برنامه و بودجه ایران عمری 60 ساله داشت، با یک تصمیم ناگهانی منحل کرد. هرچند این سازمان ظاهرا در نهاد ریاست‌جمهوری ادغام شد، اما در واقع صدها کارشناس باتجربه این سازمان هم‌اکنون در بلاتکلیفی شغلی به‌سر می‌برند.
آمارگیری در ایران عمری 90 ساله دارد و مرکز آمار ایران نیز که اکنون معاون احمدی نژاد خواستار اسلامی شدن محصولات آن شده، از سال 53 دارای فعالیت است و پیش از آن هم از سال 1331 سازمان همکاری آمار عمومی در ایران تشکیل شده است.
این مرکز یکی از سه سازمان مهم زیرمجموعه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی محسوب می‌شد؛ که پس از انحلال این سازمان، وضعیت سازمانی آن نیز در ابهام باقی مانده است. معاون احمدی نژاد اکنون در حالی از “آمار اسلامی” سخن می‌گوید که منتقدان، دولت نهم را به “ویران کردن نظام برنامه‌ریزی کشور” متهم می‌کنند.
در دو سالی که از عمر دولت احمدی نژاد می‌گذرد، بارها در خصوص آمار تورم، بیکاری و مسائل دیگر بین دولت با کارشناسان اختلاف نظر ایجاد شده است. آخرین نمونه از این اختلاف نظرها، اعلام آمار 9⁄9 درصدی بیکاری در کشور بود که به‌زعم اکثر کارشناسان بسیار دور از واقعیت به نظر می‌رسد.
هرچند کارشناسان در این زمینه‌ها به دنبال اختلافاتی در معیارها و روش‌های سنجش آماری مولفه‌های فوق بودند، اما اکنون این احتالم مطرح می‌شود که آمارهای ذکر شده اساسا نه بر مبنای واقعیت، بلکه بر اساس روش‌های اسلامی که معاون اول احمدی نژاد مطرح کرده، محاسبه و اعلام شده باشند.