تنها یک هفته پس از طرح موضوع امکان تغییر ساختار نظام سیاسی ایران از سوی رهبر جمهوری اسلامی، حامیان آیت الله خامنه‌ای پیشنهاد انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام و تبدیل نظام ریاستی به دو پارلمانی در بازنگری قانون اساسی را مطرح کردهاند؛ طرحی که تحقق آن می تواند به معنای حذف اکبر هاشمی رفسنجانی از قدرت در جمهوری اسلامی است.
آخرین روزهای سال گذشته مصادف شد با واپسین روزهای ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی بر مجلس خبرگان رهبری؛ ریاستی که گفته می شد با چراغ سبزی که آیت الله خامنه ای به نمایندگان این مجلس نشان داد به محمدرضا مهدونی کنی سپرده شد. پس از آن دیگر برای علی اکبر هاشمی رفسنجانی که سال ها از او به عنوان “ستون خیمه نظام” و “راز دار بنیان گذار انقلاب اسلامی” یاد می شد تنها یک سنگر برای حفظ کردن در جمهوری اسلامی باقی ماند؛ مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ جایی که اکنون پشت درهایش حضور سنگین حامیان آیت الله خامنه ای احساس می شود.
گر چه دیروز هاشمی رفسنجانی با اشاره به طرح تغییر ساختار نظام گفت “اولویت من در این مقطع این است که تا آنجا که می‌توانیم از تفرقه، طرد و عوامل کینه‌ساز خودداری کنیم”، اما هواداران آیت الله خامنه ای اولویت دیگری برای برنامه های خود تعریف کردهاند؛آن هم درست در بزنگاهی که حمله ای همزمان و مشابه به پست ریاست جمهوری نیز تعریف شده است.
فقط ولایت فقیه غیر قابل تغییر است
محمد دهقان عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی دیروز ضمن ارائه پیشنهاد “انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام” و “تشکیل مجلس دوم” گفت: “ساختار سیاسی ما در برخی موارد قابل تغییر است، تنها اصل غیرقابل تغییر در نظام ما نظام ولایت فقیه است چرا که این تغییر به معنی فروپاشی نظام اسلامی است و لذا قانون اساسی در این مورد منع جدی دارد”.
به گفته وی “اگر بتوانیم نظام دو پارلمانی را طراحی و مجمع تشخیص مصلحت نظام را منحل و پارلمان دوم را جایگزین آن کنیم فکر می‌کنم مجموعه‌ای است که از جهت بهبود عملکرد می‌تواند در شورای بازنگری قانون اساسی مورد توجه قرار بگیرد.”
این نماینده اصولگرای مجلس با اشاره به سخنان آیت الله خامنه ای مبنی بر امکان تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی در آینده، “تعارض میان نظام ریاستی و نظام پارلمانی به شکل کنونی” را “بسیار بالا” دانسته و با اشاره تلویحی به اختلافات شدید میان مجلس و دولت در ماه های اخیر که منجر به دخالت ناکام آیت الله خامنه ای برای حل منازعات میان این دو شده، گفته است: “ولایت فقیه که باید وقتشان صرف مسائل کلان در نظام اسلامی شود و جهت های اصلی را مشخص کنند در بسیاری از مواقع مجبور می شوند که برای رفع چالش میان پارلمان و رئیس جمهور وارد صحنه شوند لذا این موارد مشخص می کند اشکالاتی در وضعیت موجود وجود دارد”.
این عضو هیات رئیسه مجلس همچنین به “نظام تک پارلمانی” اشاره کرده و افزوده: “هم اکنون نظام تک پارلمانی در کشورمان حاکم است اما ممکن است روزی فرا برسد که به این نتیجه برسیم که نظام دو پارلمانی بهتر از تک پارلمانی است.”
وی معتقد است “نظام ریاستی به شکل کنونی پاسخگو نیست”، ضمن آنکه “در نظام ولایت فقیه نباید نظام ریاستی داشته باشیم چرا که نظام ولایت فقیه با نظام پارلمانی سازگاری بیشتری دارد” و برای “اداره نظام اسلامی” کافی است.
او همچنین با تاکید بر اینکه “باید از هماهنگی میان ولی فقیه و نظام پارلمانی، نخست وزیر بیرون بیاید” گفته: “این نخست وزیر باید به ولی فقیه و پارلمان پاسخگو باشد.”
دهقان سپس بحث بعدی را مطرح کرده و آن اینکه “البته اگر قرار باشد باب تغییر قانون اساسی را بگشاییم به نظر اینجانب جا دارد راجع به بقا یا انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بررسی صورت گیرد و با توجه به نظام شورایی تشکیل پارلمان دوم هم می تواند مورد بررسی قرار گیرد”.
اودرباره جایگاه تشخیص مصلحت نظام گفته است: “هم اکنون اشکالات مجمع تشخیص مصلحت نظام و نظام تک پارلمانی مشخص شده است… اگر بتوانیم نظام دو پارلمانی را طراحی و در کنار رونق کار تشکیلاتی-حزبی و انحلال نظام ریاستی، مجمع تشخیص مصلحت نظام را منحل و پارلمان دوم را جایگزین آن کنیم فکر می کنم مجموعه ای است که از جهت بهبود عملکرد می تواند در شورای بازنگری قانون اساسی مورد توجه قرار بگیرد”.
پیش به سوی اسلامی کردن حکومت
این برای نخستین‌بار است که پس از سخنان علی خامنه‌ای مبنی بر احتمال تغییر ساختار نظام سیاسی ایران٬ یک نماینده محافظه‌کار مجلس از انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام سخن می‌گوید.
دیروز بلافاصله بعد از انتشار سخنان محمد دهقان، سایت خبر آنلاین در مطلبی به قلم محمد مهاجری از پیشنهاد انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام و طراحی ساختار دو پارلمانی نتیجه گیری کرد که “به این ترتیب و با تشکیل مجلس سنا، همچنین می‌توان به انحلال مجمع تشخیص مصلحت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و حتی شورای نگهبان اندیشید.”
تحلیل گران سیاسی پیشتر عزم آیت الله خامنه‌ای را برای تغییر نظام سیاسی کشوربه عدم توان وی در کنترل و اداره کامل مسوولین و اختلافات روز افزون وی با مقامات نظام جمهوری اسلامی نسبت داده بودند. این تحلیلگران بر این باورند که “رویکرد تغییر قانون اساسی به منظور تغییر و حذف برخی اشخاص و تثبیت سیطره رهبری آغاز شده است؛ نه به دلایل حقوقی”.
امامحمد دهقان گفته است: “تغییر و نوسازی ساختار سیاسی نظام اسلامی در لایه‌های دوم نه تنها کار قبیحی نیست بلکه ممکن است در بسیاری از موارد ضرورت اجتناب ناپذیر باشد.”
ضرورتی آنقدر حیاتی و کارساز که محسن غرویان از شاگردان مشهور آیت الله مصباح یزدی را به این باور رسانده که پیش بینی کند :“محمود احمدی‌نژاد آخرین رئیس‌‌جمهوری است که مردم مستقیماً او را برگزیده‌اند و از سال 1392 به بعد، شکل نظام سیاسی ایران تغییر خواهد کرد.” نظام سیاسی که او به آن اعتقاد دارد یک “حکومت اسلامی در عین حفظ جمهوریت” است که رای مردم تنها قسمتی از “مشروعیت” آن است؛همان چیزی که آیت الله هاشمی رفسنجانی نمی تواند بیم خود را از استقرار احتمالی آن در کشور پنهان کند، حتی اگر آشکار کردن این بیم به معنای مخالفت با نظر رهبری باشد.
هاشمی دیروز همزمان با انتشار خبر پیشنهاد انحلال مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اظهارات علی خامنه‌ای، در خصوص احتمال تغییر نظام سیاسی کشور به نظام پارلمانی در “آینده احتمالا دور” گفته است، تحقق نظام پارلمانی مستلزم تغییر در جمهوریت نظام است که “قدرت انتخاب مردم را محدود و محصور” می‌کند و “تضعیف بخش جمهوریت نظام خلاف قانون اساسی است.”
