اختلاف سران ایرانی نسبت به گشایش امریکا ‏

نویسنده

obama840.jpg

یک ماه پس از انتخاب باراک اوباما به عنوان رییس جمهور ایالات متحده، مجدداً امید برقراری ارتباط میان امریکا و ایران ‏خدشه دار شد. منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران، در این رابطه به روزنامه فیگارو اظهار داشت: “از نظر سنتی، ‏میان وعده های انتخاباتی و سیاست واقعی کاخ سفید اختلاف بسیار است.“‏

اوباما نامزد دموکرات در تبلیغات انتخاباتی خود اظهار داشت که برای مذاکره “بدون پیش شرط” با ایران آمادگی دارد، ولی ‏به محض انتخاب به عنوان رییس جمهور، با اعلام این که “غنی سازی اورانیوم توسط ایران غیرقابل قبول است” تمامی این ‏امیدها را بر باد داد. تهران از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا مظنون به پیگیری فعالیت های هسته ای با اهداف نظامی ‏است و به همین دلیل تحریم های بین المللی بسیاری علیه آن اعمال شده است.‏

در جمهوری اسلامی، برقراری رابطه با “شیطان بزرگ” یکی از موضوع های اصلی در اختلافات ریشه دار میان ‏شخصیت های بر سر قدرت است. از تاریخ ۲۰ ژانویه که رییس جمهور اوباما صدرات خود را برعهده می گیرد، چگونه ‏باید نسبت به اقدامات ایالات متحده پاسخ داد؟

‎ ‎مثبت اندیشان، فوق محافظه کاران و عمل گرایان‎ ‎

به گفته یکی از کارشناسان نظام ایران، این “دوراهی” باعث شده سه مکتب فکری با یکدیگر در تضاد قرار گیرند. این ‏کارشناس می گوید: “میانه روها و مثبت اندیشان معتقدند اکنون که بوش می رود باید این فرصت را غنیمت شمرد. ازطرف ‏دیگر، افراط گرایان فکر می کنند رییس جمهور ایالات متحده هر که باشد، جمهوری اسلامی هرگز در سیاست واشنگتن به ‏رسمیت شناخته نخواهد شد. موضع فکری رییس جمهور احمدی نژاد از این رویکرد فاصله چندانی ندارد، ولی به دلیل ‏انتخابات سال ۲۰۰۹ علاقه مند است تا واشنگتن اقداماتی را به نفع ایران انجام دهد. بدین ترتیب او می تواند به مردم بگوید ‏ببینید قاطعیت من بالاخره جواب داد. از نظر عمل گرایان نیز همه چیز به پیشنهاد امریکا بستگی دارد.“‏

‏ به گفته او، آیت الله علی خامنه ای که قدرت واقعی را در ایران در دست دارد، با موضع اخیر همراه است.‏

یکی از شخصیت های نظام که اخیراً رهبر انقلاب را ملاقات کرده می گوید: “اگر مقامات امریکایی نقش تثبیت کننده ایران ‏در عراق و افغانستان را به رسمیت بشناسند و حاضر باشند تحریم های اعمال شده علیه ما را کاهش دهند، رهبر انقلاب نیز ‏موافقت خود را نسبت به عادی سازی روابط با ایالات متحده اعلام خواهد کرد.” ولی به گفته همین منبع، آنچه که علی خامنه ‏ای می خواهد این است که مقامات امریکایی برای رفع اختلافات میان واشنگتن و تهران “دست به انتخاب نزنند”. صادق ‏خرازی می گوید: “ایران می خواهد تمامی موضوع های مورد اختلاف روی میز مذاکره قرار گیرد.“‏

به هرحال در کوتاه مدت، اولین اقدام مثبت در این زمینه گشایش دفتر منافع امریکا در ایران است، ولی نگرانی تهران این ‏است که شاید با انجام این کار دامی گسترده شود. یکی از مسؤولان جمهوری اسلامی می گوید: “مشاهده اینکه صدها ایرانی ‏در صف سفارت ایستاده اند تا ویزا بگیرند، تصویر اسفباری است که حکومت نمی تواند آن را بپذیرد.” در چنین شرایطی، ‏احتمال انجام پیشرفت های واقعی بسیار کم است، تا حدی که ممکن است واشنگتن تا زمان انتخابات ریاست جمهوری ایران ‏منتظر بماند و ریسک انتخاب شدن مجدد احمدی نژاد را به جان بخرد…‏

اختلافات میان دولت های امریکا و ایران بسیار سنگین اند. یکی از خواسته های تهران در میان دیگر خواسته هایش این ‏است که تمامی دارایی های توقیف شده در ایالات متحده آزاد شوند و دو طرف در مورد عراق به توافق نظر برسند و البته ‏واشنگتن نیز هیچ گونه گفتگویی با طالبان در افغانستان انجام ندهد. سپس به موضوع پرونده هسته ای می رسیم که اولویت ‏جامعه بین الملل است. تهران به لطف بمب هسته ای در نظر دارد تا حکومت خود را از هر گزندی مصون نگاه دارد. تهران ‏می خواهد ایالات متحده متعهد شود که نسبت به سرنگونی جمهوری اسلامی اقدام نخواهد کرد. آیا واشنگتن آماده پذیرش این ‏خواسته خواهد بود؟ ‏

‎ ‎پیام های مثبت‏‎ ‎

طی چند سال اخیر، تاریخ نشان داده است که مقامات امریکایی و ایرانی در صورتی که منافع شان مشترک و همسو باشد، ‏حاضر به همکاری و مذاکره با یکدیگر هستند، مانند موضوع افغانستان پس از سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱. ‏

درحقیقت، روابط رسمی این دو کشور به طور کامل قطع نشده اند. یکی از نزدیکان علی خامنه ای در این خصوص به ‏فیگارو اظهار داشت که “ قبل و بعد از انتخابات اوباما با چند تن از مسؤولان امریکایی در ارتباط بوده است”. در میان این ‏مسؤولان می توان به دو سناتور دموکرات، جو بیدن و جان کری، و همچنین آنتونی لیکس، رییس سابق شورای ملی امنیت ‏اشاره کرد. او در ادامه افزود: “این پیام های مثبت به شخص رهبر منتقل شده است.” ولی آیا در نهایت حکومت آیت الله ها ‏می تواند با عادی کردن روابط با ایالات متحده به بقای خود ادامه دهد؟‏

یک دیپلمات ایرانی می گوید: “درست است که جامعه ایران در رؤیای این نزدیکی بسر می برد، ولی حکومت بیم آن دارد ‏که بهای این گشایش بقای نظام باشد.“‏

منبع: فیگارو، ۸ دسامبر‏

مترجم: علی جواهری