دیوید سانگر
وقتی محمود احمدی نژاد دعوت مکرر اوباما را در خصوص برگزاری مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا پذیرفت، به نظر رسید نمایش جنگ یا صلح را که مدت ها خبری از آن نبود، آغاز کرده است. این نمایش می تواند اولین سیاست نزدیکی دولت اوباما به سایر کشورهای جهان را نشان دهد.
تنها سه هفتۀ قبل در چنین روزی، اوباما در سخنرانی افتتاحیۀ خود وعدۀ برقراری روابط جدید با کشورهایی را داد که مایلند “مشت خود را باز کنند”، این پیشنهاد در کنفرانس خبری او در بعدازظهر روز دوشنبه نیز تکرار شد. و هنوز خیلی زود است بدانیم که چگونه صحبت احمدی نژاد را دربارۀ اینکه “ملت ما آماده است بر اساس احترام متقابل و در فضایی عادلانه گفتگو کند،” برداشت کنیم.
هیچگاه دقیقا ً معلوم نیست که چه کسی گردانندۀ سیاست خارجی ایران است و برای مطرح کردن این سؤال که آیا احمدی نژاد برای دوام آوردن در انتخابات ریاست جمهوری 12 ژوئن بر سوء مدیریت اقتصادی خود غلبه خواهد کرد، دلایل موجهی وجود دارد.
اما تردیدی وجود ندارد که یک حرکت پویای جدید در جریان است، حرکتی که احتمال می رود پس از انتخابات امروز اسرائیل پیچیده تر شود. اگر دولت جدید اسرائیل مصمم تر باشد به هر طریق ممکن به برنامۀ هسته ای ایران پایان دهد، احتمالا ً اوباما خود را در شرایطی خواهد یافت که تلاش می کند در عین مهار یکی از نزدیک ترین متحدان آمریکا، با یکی از مصمم ترین دشمنان آمریکا مذاکره کند.
یکی از بازیگران کلیدی دولت اوباما هفتۀ گذشته خاطر نشان کرد، “من می توانم سناریویی را برای شما ترسیم کنم که در آن این ترکیب جدید بازیگران منجر به اولین مذاکرات واقعی با ایران ظرف سه دهه شود. و می توانم سناریوی دیگری را برای شما ترسیم کنم که در آن اولین بحران بزرگ خارجی در دورۀ ریاست جمهوری اوباما یک رویارویی واقعا ً جدی باشد، یا به این خاطر که اسرائیلی ها حمله می کنند و یا به این خاطر که ما به آنها اجازۀ این کار را نمی دهیم.“
اوباما در ملأ عام فقط دربارۀ سناریوی اول صحبت می کند. ظرف چند ساعت پس از انتشار سخنان او، احمدی نژاد در سی امین سالگرد انقلاب اسلامی با بکارگیری زبانی مشابه دربارۀ ضرورت احترام متقابل به پیشنهاد اوباما پاسخ داد. اینکه این پیشنهاد مثمر ثمر خواهد بود، حدس و گمان هر کسی است. اما قطعا ً باعث عصبانیت دولت جدید اسرائیل خواهد شد و همانطور که از قبل می دانیم، ساعت برنامۀ هسته ای ایران در اورشلیم در قیاس با واشنگتن بسیار سریع تر حرکت می کند.
جوزف بایدن معاون رئیس جمهوری آمریکا اواخر هفتۀ گذشته هشدار داد، در صورتی که ایران مسیر فعلی خود را ادامه دهد، تحریم ها تشدید خواهند یافت. اما حاشیه های انتخابات اسرائیل از این هم روشن تر است: همۀ کاندیداها روشن ساخته اند که قصد دارند نه تنها به موضوع حماس بلکه به حامیان ایرانی آن نیز بپردازند.
و در خود ایران نیز رقابت ریاست جمهوری 12 ژوئن با اعلام کاندیداتوری محمد خاتمی در روز یکشنبه جان گرفته است. از قرار معلوم این موضوع مایۀ خوشحالی واشنگتن است که به شدت خواهان برکناری زودهنگام و همیشگی احمدی نژاد است.
اما البته در دورۀ خاتمی بود که گسترش اهداف هسته ای ایران شکوفا شد. در صورتی که جدیدترین ارزیابی سازمان ملی اطلاعات آمریکا دربارۀ اهداف هسته ای ایران صحت داشته باشد، می توان به نتیجه رسید که انگیزۀ ایجاد طرح ساخت سلاح های اتمی (و تعلیق این تلاش ها در سال 2003) همگی زیر نظر خاتمی اتفاق افتاده است.
وظیفۀ اوباما ظرف چند ماه آینده این است که ثابت کند، می تواند همزمان با پیشرفت موضوع ایران، کمی از اسرائیل فرصت بگیرد.
منبع: نیویورک تایمز، 11 فوریه