در حالی که تنها یک هفته به پایان مهلت تعیین شده شورای امنیت برای اعمال مجازات های شدیدتر علیه ایران باقی مانده و در حالی که مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا به نتیجه ای نرسیده است دولت محمود احمدی نژاد رسما از سفارت سویس در تهران خواست مقدمات گفتگوهای ایران و آمریکا را فراهم آورد. در همین حال فراکسیون اصلاح طلب مجلس ضمن ابراز خشنودی ازتصمیم دولت برای مذاکره با آمریکا، خواستار آن شد که افکارعمومی در جریان گفتگوها قرار گیرد.
مقامات و رسانه های آمریکائی در ماه های اخیر که موضوع مذاکره ایران و آمریکا آشکار شده است به کرات اعلام داشته اند که به جز مسائل مربوط به عراق با ایرانیان گفتگوئی نخواهند داشت، و گفتگوهای دیگر موکول به زمانی است که ایران غنی سازی اورانیوم را متوقف کند و به قطعنامه های شورای امنیت تن در دهد اما با این حال روزنامه های هوادار دولت در مقالات همشکل چنین وانمود می کنند که آمریکا برای مذاکره با ایران اصرار دارد و این تهران است که برای این گفتگوها شرایطی قائل می شود.
کارشناسان معتقدند دستگیری هاله اسفندیاری و یک ایرانی دانشگاهی دیگر که هر دو آن ها – همانند نازی عظیما گزارشگر رادیو فردا که او نیز ممنوع الخروج شده – برای دیدار از مادران خود به تهران رفته بودند، و واکنش وسیع مجامع دانشگاهی و مجامع حقوق بشر می تواند یک جنگ تبلیغاتی برای راضی نگاه داشتن افکارعمومی کشور باشد که در بیست و هشت سال گذشته از زبان مسوولان جمهوری اسلامی، آمریکا را “شیطان بزرگ” نامیده اند.
به گفته این کارشناسان دولت آمریکا نیز همچنان با جدی شدن مذاکرات دو کشور، بر حجم تهدیدهای خود افزوده اند که آن نیز می تواند به منظور راضی نگاه داشتن آن دسته از مردم آمریکا باشد که جمهوری اسلامی را “شیطان بزرگ” می شناسند.
مذاکره مستقیم
اخبار دو روز گذشته چنین نشان می دهد که ایران ناکام در راضی کردن آمریکائی ها برای گفتگوئی باز، پذیرفته است که گفتگوهای دو کشور تنها در مورد عراق صورت گیرد اما هر نوع وساطتی را در این باره رد کرده و از طریق سفارت سویس که حافظ منافع آمریکا در ایران است خواستار آن شده که دوکشور به صورت مستقیم و از طریق آن سفارت مذاکرات انجام دهد.
فیلیپ ولتی، سفیر سوییس و حافظ منافع آمریکا در تهران طی روزهای گذشته درمصاحبه ای با ایسنا گفته بود که پس از بازگشت منوچهر متکی از شرم الشیخ با وی دیدار کرده و پیام‌های تهران – واشنگتن را منتقل کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه در خصوص مذاکره با آمریکا روزگذشته دردیدارهفتگی خودبا خبرنگاران گفت: “ به منظور کاهش آلام و درد و رنج مردم عراق حمایت و تقویت دولت نوری مالکی، تقویت و تثبیت امنیت در آن کشور در بغداد با طرف آمریکایی گفت‌وگویی خواهیم داشت. مکان مذاکرات عراق است و زمان و سطح تیم مذاکره کننده تا پایان هفته مشخص خواهد شد. ما همواره تاکید کرده‌ایم، مجاری رسمی بهترین کانال ارایه طرح‌ها و نظرهای کشورهای مختلف است.”
در حالی که مقامات ایران در هفته های گذشته بارها گفتند که مسائل مختلفی در دستور مذاکرات می تواند بود جاندورسخنگوی کاخ سفید همچنین گفته است: “ این مذاکره چیزی درباره ایران آمریکا نیست. این مذاکره ای درباره عراق است.” او تاکید کرده است که موضوعاتی مانند مساله هسته ایران جدای ازگفت وگوها درمورد عراق است. پیش از این روزنامه های هوادار دولت در تهران نوشته بودند که آمریکا بدان جهت که گرفتار حضور نیروهای خود در عراق است قصد دارد با کمک ایران از این بحران خارج شود، و ایران نباید بدون گرفتن امتیاز به این همکاری تن در دهد. اما ناظران بین المللی معتقدند نزدیک شدن پایان مهلت قطعنامه دوم شورای امنیت و احتمال صدور سومین قطعنامه اجماعی که بدون شک اوضاع اقتصادی ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد علت اصلی تن دادن ایران به گفتگوهائی است که محدوده آن را آمریکا تعیین کرد.
رویتربه نقل ازبرخی کارشناسان نوشته است که ایران می تواند نقش بسیارمهمی دربرقراری ثبات درعراق بازی کند واین موضوع می تواند موضوع مهمی درهمگرایی آمریکا وایران باشد.
به نوشته رویتر، تحلیلگران درواشنگتن وتهران هردونگران بدترشدن وضعیت خشونت ها درعراق هستند وبه همین جهت به دو کشور فشار می آورند که با یکدیگر ملاقات کنند. پیش از این دوکشور به صورت یک به یک درسالهای اخیر درموضوعات مشخصی همچون افغانستان با یکدیگر گفت وگو کرده اند.
طی روزهای گذشته کاندولیزارایس با دیدار ازنمایشگاه “آرزوها ورویاها” درآمریکاازآثارهنری هنرمندان ایرانی دیدن کرد. او دراین دیدارکه فیلم آن نیزدرسایت وزارت خارجه آمریکا قابل رویت بود، با تقدیر ازفرهنگ ایرانی گفته بود که آثارارائه شده به خوبی فرهنگ عالی مردم ایران را به نمایش می گذارد، فرهنگی که به قرنها پیش بازمی گردد وامروز به آمریکا آورده شده تا مردم بتوانند چهره دیگری از ایران را مشاهده کنند. کیهان روزنامه تندرو هوادار دولت ادعا کرد که از این دیدار هیچ فیلم و عکسی وجود ندارد و هنرمندان ایرانی به وزیرخارجه آمریکا بی اعتنائی کرده اند.
شروط و مخالفت ها
با همه اتفاق نظری که به نظر می رسد در تهران بر سر مذاکره با آمریکا برقرارست ولی روزنامه های جمهوری اسلامی و کیهان گهگاه – ولی نه به شدت هیچانی که در دوره دولت خاتمی نسبت به هر نوع گامی در جهت آرام سازی روابط برداشته می شد، نشان می دادند و آن را خلاف اسلام و آرمان های انقلاب می دانستند – با شتاب در مذاکره با آمریکا مخالفت کرده اند.
حسین شریعمتداری، در یادداشت دو روز پیش خود خواستار مذاکرات ایران و آمریکا برای حل مسائل دو کشور شد و با مذاکراتی که فقط در مورد عراق باشد مخالفت کرد و نوشت چنین مذاکراتی دست دادن با شیطان ورقص با گرگهاست. به نظر مدیر روزنامه کیهان آمریکا مذاکره را فقط برای مذاکره می‌خواهد، نه برای حل و فصل مسایل فیمابین. به محض آنکه ایران به مذاکره با آمریکایی‌ها تن دهد، در حقیقت خواسته‌ی آنها بعد از 28 سال را بر آورده ساخته. مذاکره ایران با آمریکا خطایی بزرگ و استراتژیک است که اگر انجام پذیرد خسارت‌های ناگوار و جبران ناپذیری را برای ایران در پی خواهد داشت.
در همین حال محمد رضا تابش سخنگوی فراکسیون اصلاح طلب مجلس با ابرازخوشبینی نسبت به این مذاکرات به ایسنا گفته است: “ از مذاکره استقبال می‌کنیم به شرط آنکه افکارعمومی در جریان دقیق مذاکرات قرار گرفته و مذاکرات منتج به ارتقاء منافع و امنیت ملی کشور شود، طبیعی است هر آنچه که این مقصود را قابل دستیابی کند، باید دنبال شود.
به گفته تابش که می تواند نظر اکثریت اصلاح طلبان تلقی شود مذاکره با آمریکا در خصوص اختلافات فیمابین و حل چالش‌های دو کشور امر پسندیده‌ای است. گفت‌وگوی ایران با آمریکا به ویژه در شرایطی که آمریکا سخت به مذاکره با ایران محتاج است، امر پسندیده‌ای است. افکار عمومی ایران، آمریکا و جهان باید به صورت شفاف در جریان مذاکرات قرار گیرند. فرصت به وجود آمده فرصت خوبی است تا تیرگی روابط فیمابین ایران و آمریکا پس از سه دهه از طریق شفافیت محورهای مذاکره و تنویر افکار عمومی هر دو کشور، کمرنگ شود.