شکنندگی نرخ ارز در ایران باعث شده که ارزش ریال در مقابل ارزهای جهانی در یک هفته ۴۰ درصد کاهش یابد. تحلیل گران می گویند وضع موجود متاثر از تحریم قدرتمند کشورهای غربی به دلیل برنامه اتمی ایران از یک سو و همچنین نگرانی های تازه ایرانیان در خصوص مدیریت اقتصاد کشور از سوی دیگر است.
در حالی که با عمیق تر شدن انزوای اقتصادی ایران در سال های اخیر ریال سقوط آزاد کرده است، سقوط ارزش ریال با سرعتی شگفت آور در چند روز اخیر همراه بوده و اوضاع ریال در برابر دلار بدتر شده است. در پایان روز دوشنبه شما در تهران برای خرید هر دلار باید ۳۴۸۰۰ ریال پرداخت می‌کردید حال آنکه دوشنبه هفته گذشته قیمت دلار ۲۴۶۰۰ ریال بود.
کلیف کوپچان، تحلیلگر مقیم وانشگتن در “گروه Eurasia” – یک گروه تخمین گر ریسک سیاسی- می گوید: “اعتماد بسیار اندکی در میان ایرانیان وجود دارد مبنی بر اینکه دولت قادر باشد ماهرانه اقتصاد سیاسی را مدیریت کند.” او خاطرنشان کرده است: “وضعیت امروز یک طغیان اقتصادی تمام عیار است.”
در خبری دیگر که حکایت از اوضاع وخیم اقتصادی دارد، آسوشیتدپرس گزارش داده است که ۱۰ هزار کارگر ایرانی با امضای توماری خطاب به وزیر کار از کاهش شدید قدرت خرید و دیگر معضلات اقتصادی شکایت کرده اند؛ آن ها تاکید کرده اند که تحریم های اقتصادی تاثیرات بدتری بر رهبری سیاسی ایران وارد کرده است. محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران گفته بود که تحریم هایی که برای امتیازگیری از ایران اعمال شده است به شکست خواهد انجامید.
آقای کوچان و دیگران می گویند کاتالیزور کاهش ارز در یک هفته گذشته ظاهرا مرتبط با تغییر سیاست بانک مرکزی ایران است که 23 سپتامبر به منظور کاهش نواسانات نرخ ارز به آن روی آورد. گرچه تاکنون نتیجه معکوس داشته است.
در سیاست جدید تازه بانک مرکزی، این نهاد اقدام به تاسیس “بورس ارزهای خارجی” کرد و برای واردکنندگان اجناس اولیه مانند گوشت، حبوبات و دارو نرخ تشویقی در نظر گرفته است. اما اقتصاد دانان می گویند این اقدام بانک مرکزی این پیام را به بازار فرستاده است که بانک مرکزی با کمبود ارز مواجه است یا حداقل آن ۱۰۰ میلیارد دلار ذخیره ارزی که صحبتش را می کند را در اختیار ندارد. بخشی از آن پول ها در حساب های آن سوی مرزها بلوکه شده است.
آقای کوچپان می گوید: “در حال حاضر ما به آزادسازی عظیم ریال مواجه هستیم.”
جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد در دانشگاه ویرجینیا تک می گوید اقدام اخیر مقامات اقتصادی ایران نشان می دهد که “بانک مرکزی نمی داند در مواقع بحرانی باید چه کاری انجام دهد.”
او بر این باور است که وضعیت موجود به اصرار آقای احمدی نژاد به وجود آمده است. اصرار بر اینکه افزایش بهره بانکی موجب تشدید تورم می شود. یکی از تاثیرات این اقدام بود که تعداد کمی از ایرانی ها پول خود را در بانک ها گذاشتند. نگرانی از اینکه دولت قادر نیست جلوی تورم را بگیرد یکی دیگر از دلایل تشدید آن است.
کارشناسان اقتصادی می گویند کاهش ارزش ریال یکی از روشن ترین نشانه های تاثیر تحریم های شدید بر اقتصاد عمیقی متزلزل ایران است.
استیو.اچ. هانک استاد اقتصاد در دانشگاه جان هاپکینز و عضو ارشد موسسه Cato – یک اتاق فکر محافظه کار در واشنگتن- در مقاله که این ماه در مجله اقتصادی Globe Asia منتشر کرده است، می گوید: “وقتی ارزش ارز سقوط می کند، می توانید مطمئن باشید که دیگر پارامترهای اقتصادی نیز سمت و سوی منفی به خود گرفته اند.”
منبع : نیویورک تایمز – اول اکتبر
