انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران با انتشار گزارشی، پیش نویس آیین نامه حرفه ای روزنامه نگاری راکه برای تصویب به هیات دولت رفته است،ناقض هویت کار روزنامه نگاری درایران خواند. براساس این گزارش “تمامی اختیارات انتخاب هیات صدور کارت هویت خبرنگاری به وزارت ارشاد واگذار شده است، به این معنا که 9 عضو این هیات توسط معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب خواهندشد.ضمن آنکه ریاست این هیات نیز با معاون وزارت ارشاد است.
بر اساس فصل پنجم این آیین نامه تعیین شرایط و مقررات تعلیق و ابطال کارت هویت حرفه‌ای روزنامهنگاری تماما به عهده این کمیسیون خواهد بود. معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی درهمین ارتباط اعلام کرد که تا پایان اسفند قرار است آیین‌نامه کار حرفه‌ای روزنامه نگاری به تصویب هیات وزیران برسد و از سوی دولت برای اجرا به نهادهای ذیربط ـ وزارت ارشاد ـ ابلاغ شود.
این آیین نامه چنانکه در متن آن آمده است، دو سال قبل توسط گروهی از روزنامه نگاران و اساتید دانشگاه تدوین شد و پیشنهاد دهنده اصلی آن دکتر کاظم معتمد نژاد بود. این آیین نامه بعد از تدوین اولیه در آذر ماه 1385 در هزار نسخه چاپ و در اختیار اهالی مطبوعات و کارشناسان قرار گرفت و انتقاداتی در پی داشت؛ از جمله انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران انتقادات خود بر این آیین نامه را کتبی کرد، امااینک با انتشار نسخه دوم روشن شده که توجهی به این انتقادات نشده و متن اولیه با کمترین تغییرات به هیات دولت داده شده است .
در سایت انجمن صنفی مطبوعات در این موردمی خوانیم: جدا از تناقضات آشکاری که برخی از فصول این متن با قانون کار و حتی قوانین موجود دارد مهمترین و شگفت انگیزترین بخش آن، فصل پنجم این آیین نامه است که تمامی اختیارات انتخاب هیات صدور کارت هویت خبرنگاری را به وزارت ارشاد واگذار کرده است، به این معنا که از میان 9 عضوی که به ریاست معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل می‌شوند،هر 9 عضو را این مقام انتخاب می‌کند.از این 9 عضو دو نفر به نمایندگی از وزارت ارشاد(مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی،و مدیر کل دفتر مطالعات و رسانه‌ها)، دو نفر از مدیران مسئول نشریات و خبرگزاری‌های بخش غیر دولتی، دو نفر ازتشکل‌های صنفی حرفه روزنامه نگاری، دو نفر از استادان دانشگاه‌ها در رشته روزنامه نگاری که همه این ها را معاون وزیر انتخاب می‌کند. نهاد های صنفی و دانشگاه ها حتی اجازه ندارند نمایندگان خود را خود انتخاب و به هیات معرفی کنند.
سایت انجمن صنفی درادامه تاکید می کند که «این پیش نویس آنگونه که در متن آمده به هیات دولت ارائه شده است و اینکه هیات دولت چه تغییراتی در آن ایجاد کرده» هنوز اطلاعی از آن ندارد. بنا براین قضاوت‌های سایت و اهالی مطبوعات با توجه به همین متن است.
کامبیز نوروزی: مداخله در امور روزنامه نگاران
کامبیز نوروزی در باره آیین نامه حرفه ای روزنامه نگاری به سایت جمهوریت گفته است : آنچه خواهم گفت مبتنی بر متنی است که در سال 85 توسط دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها منتشر شد و به «آیین نامه کار حرفه یی روزنامه نگاری» شهرت یافت.
وی درادامه به چهار محور ازاشکالات وارد بر آیین نامه مذکور اشاره کردوگفت : اولین نکته مورد تاکید بنده این است که یک سند صنفی باید با مشارکت فعال همان صنف تهیه شود. در غیر این صورت، نوعی مداخله در اموری است که از اساس به خود صنف مربوط می شود.
وی درادامه افزوده: در مقدمه جزوه کوچکی که تحت عنوان «آیین نامه کار حرفه یی» منتشر شده، آمده است که سند با شرکت و حضور آقایان دکتر معتمدنژاد، قاضی زاده، فرقانی، محسنیان راد، عباس سلیمی نمین، منصور سعدی، محمود عبدالحسینی، مهدی فضایلی، پرویز اسماعیلی، یونس شکرخواه و رضا مقدسی تهیه و تدوین شده است. البته آقای شکرخواه بعداً در یک گفت وگوی خصوصی به بنده گفت در این جلسات حضور نداشته است.
وی درادامه با اشاره به نام کسانی که درمقدمه جزوه آمده است گفت : با این حال از بین کسانی که نام شان آمد، اکثریت بزرگ تر اصولاً روزنامه نگار نیستند. این ایراد مهمی است که احتمال مطابقت محتوای این متن را با نیازهای واقعی صنف روزنامه نگار کاهش می دهد. همچنان که از شواهد و قرائن پیش نویس سند پیدا است، احکام و مقررات مندرج در این جزوه نه تنها مطابقتی با نیازهای واقعی جامعه روزنامه نگاری ندارد، بلکه در اکثر موارد نافی حداقل های حقوق روزنامه نگاران ایرانی است.
نوروزی ایراد دوم به متن پیش نویس را ورود آن به حوزه قانونگذاری ذکر کرده وگفته است :در این متن پاره یی مقررات طرح شده است که از حدود اختیارات قوه مجریه فراتر بوده و در قلمرو قانونگذاری وارد شده است. از جمله این موارد می توان به مقررات مربوط به فصل سوم پیش نویس که تحت عنوان حقوق و مسوولیت های روزنامه نگاران تدوین شده، اشاره کرد که بیشتر جنبه ورود به حوزه قانونگذاری دارد و از نظر حقوقی می تواند فاقد اعتبار تلقی شود.
نوروزی دایره مداخله دولت در امور حرفه روزنامه نگاری راکه «در این پیش نویس به اعلا درجه خود رسیده است» اشکال سوم این آیین نامه ذکر کرده وگفته است : این پیش نویس با ادعای کمک به استقلال حرفه یی، تامین شغلی و تقویت جایگاه حرفه یی روزنامه نگاران تهیه شده، اما به سهولت تمام، مقدمات تبدیل کامل روزنامه نگاری به یک شغل کاملاً وابسته به دولت را فراهم می کند. به موجب مقررات فصل پنجم این پیش نویس روزنامه نگاری از سوی دولت به رسمیت شناخته می شود که کارتی به نام کارت هویت روزنامه نگاری داشته باشد. این کارت توسط کمیسیونی به ریاست معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد صادر می شود. اعضای این کمیسیون را هم خود معاون مطبوعاتی منصوب می کند. در واقع این متن، اگرچه مدعی استقلال حرفه یی روزنامه نگاران است، اما قویاً استقلال روزنامه نگاران را از میان می برد.
این حقوقدان با تاکید براینکه «متن آیین نامه حرفه روزنامه نگاری هیچ گونه شناختی از روزنامه نگاری در ایران ندارد و اصولاً فاقد ارزیابی حرفه یی از شغل روزنامه نگاری است» این مسئله را به عنوان ایراد چهارم آیین نامه ذکر کرده ودر ادامه افزوده است : به موجب آنچه در این پیش نویس پیش بینی شده روزنامه نگارانی که تمایل به دریافت کارت هویت حرفه یی دارند، توسط کمیسیون صدور کارت ارزشیابی می شوند. طبق جدول پیوست این متن، معیارهای ارزشیابی بسیار غیرحرفه یی است. به عنوان مثال مدرک تحصیلی در ارزشیابی روزنامه نگاران بیشترین سهم را دارد. تا آنجا که مدرک دکترا به تنهایی 45 تا 55 امتیاز دارد اما سابقه کار حداکثر 50 امتیاز خواهد داشت. یعنی روزنامه نگاری که 30سال سابقه کار دارد ارزش و امتیازش برابر یا حتی کمتر از مدرک دکترای جوانی است که به تازگی از دانشگاه فارغ التحصیل شده است. هر کس که کمترین تجربه یی در حرفه روزنامه نگاری داشته باشد خطای عظیم این طرز تلقی را به سهولت درک می کند.
پیش‌نویس نسخه دوم
متن پیش نویس آیین نامه کار حرفه ای روزنامه نگاری در پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی روزنامه نگاران منتشر شده است. این آیین نامه درهفت فصل شامل تعریف روزنامه‌نگار، قرارداد کار حرفه ای روزنامه نگاری، حقوق و مسئولیت ها ، حمایت از روزنامه نگار، صدور کارت هویت حرفه‌ای روزنامهنگاری ، شرایط صدور کارت هویت حرفه‌ای روزنامهنگاری، و شرایط و مقررات تعلیق و ابطال تدوین شده است.