همزمان با دستگیری فعالان سیاسی و مدنی در تهران و برخی دیگر از شهرهای ایران، 31 تن از فعالان سیاسی آذربایجان نیز در دو هفته گذشته از سوی نهاد های امنیتی بازداشت شده اند. در همین ارتباط انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران(آداپ) در گزارشی از بازداشت فعالان مدنی در شهرهای تبریز، ارومیه، اردبیل، رشت، مشکین شهر، مغان، نقده، صوفیان، میاندوآب، ماکو، همدان، تهران و کرج خبر داده است. روز در مصاحبه با خانواده، وکلا و فعالان حقوق بشر آذربایجان از چگونگی بازداشت ها و آخرین وضعیت بازداشت شدگان پرسیده است.
محرومیت از ملاقات با خانواده و وکیل
بر پایه گزارش انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران این دستگیریها در حالی صورت گرفته که در شهرهای مختلف آذربایجان پس از اعلام فراخوان برای شرکت در مراسم های سالگرد اعتراضات٬ فضایی امنیتی به وجود آمده و صدها فعال آذربایجانی به دستگاههای امنیتی احضار شده اند.
یاشار حکاک پور، مسئول روابط عمومی انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران در پاسخ به این پرسش که بازداشت ها به چه صورت و در چه رابطه ای بوده است، می گوید: “همزمان با فرارسیدن چهارمین سالگرد اعتراضات گسترده آذربایجانیها به چاپ کاریکاتور نژادپرستانه در روزنامه دولتی ایران شهرهای تبریز٬ اورمیه٬ اردبیل، رشت٬ مشکین شهر (خیاو)٬ گرمی، مغان٬ نقده (سولدوز)٬ صوفیان٬ میاندوآب (قوشاچای)٬ ماکو٬ همدان، کرج و تهران شاهد بازداشت فعالین مدنی آذربایجانی بود و در عرض دو هفته بیش از سی و یک مورد بازداشت فعالین آذربایجانی به تایید سازمان ما رسیده که از این میان 17 تن پس از مدتی به قید وثیقه و کفالت آزاد شده اند اما 14 تن همچنان در بازداشت به سر می برند”.
به گفته آقای حکاک پور، مامورین امنیتی در هنگام بازداشت بیشتر این افراد، حکم جلب در دست نداشته اند و بازداشت شدگان را مورد ضرب و شتم قرار داده و منزل آنها را نیز تفتیش کرده اند.وی تاکید می کند که: “این فعالین همگی از حق ملاقات با خانواده و وکیل محرومند”.
این فعال آذربایجانی در مورد اتهامات بازداشت شدگان می گوید: “مسئولین قضایی از بیان علت بازداشت و اتهام این افراد امتناع می کنند اما بازپرس پرونده در دیدار با یکی از خانواده ها به صورت ضمنی اتهام این افراد را عضویت در تشکیلات غیرقانونی جهت بر هم زدن امنیت ملی و ترجمه کتابی از زبان ترکی به فارسی ذکر کرده است”.
به گفتهی آقای حکاک پور افراد بازداشت شده خواهان حقوق ملی و زبانی و سایر حقوق انسانی آذربایجانی ها در ایران و رفع تبعیضهای گوناگون در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیط زیست، آثار تاریخی و غیره هستند و این خواستها را به صورتی مسالمت آمیز ابراز می کنند.
بنا به گزارش آداپ در میان بازداشت شدگان، طیف گسترده ای از فعالان اجتماعی باسابقه آذربایجانی همچون فعالان سازمانهای غیر دولتی٬ حقوق زنان و دانشجویی٬ مدیران نشریات دانشجویی و چند نویسنده و روزنامه نگار به چشم می خورد.
برادرم گفت به زودی آزاد می شود
آیدین خواجه ای، فعال دانشجویی آذربایجانی و دانشجوی حقوق دانشگاه تبریز روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت 89توسط ماموران امنیتی بازداشت شد.
رحیم خواجه ای، برادر این فعال دانشجویی به روز می گوید: “ما از چگونگی بازداشت برادرمان اطلاع دقیقی نداریم، تنها از طریق تماسی که وی از اداره اطلاعات با خانواده داشتند متوجه بازداشت ایشان شدیم.”
از آنجایی که آیدین خواجه ای اکنون در اداره اطلاعات تبریز نگهداری می شود برادر وی می گوید: “به نظر می رسد از سوی ماموران همان سازمان دستگیر شده باشد”.
به گفته ی رحیم خواجه ای، نه مسئولان دادگاه انقلاب تبریز و نه برادرش چیزی در مورد اتهامات وارده نگفته اند، تنها در آخرین تماس آیدین خواجه ای با خانواده که روز گذشته صورت گرفته، وی گفته است که “دلیل خاصی برای نگهداری اش وجود ندارد و به زودی آزاد می شود”.
اما مسئول روابط عمومی انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران نظر دیگری دارد: “با توجه به عملکرد مسئولین اطلاعاتی و قضایی در پرونده های امنیتی، بازجویان در بازداشتگاه اداره اطلاعات تبریز ضمن دادن وعده هایی به فرد بازداشت شده در مورد آزادی وی و انتقال حرفهای بازجویان در طی تماسهای تلفنی به خارج از زندان سعی در کاهش حساسیت افکار عمومی به مسئله این بازداشتها دارند واین وعده ها در بیشتر موارد عملی نمی شود”.
وکالت پرونده این فعال دانشجویی را عباس جمالی، نایب رئیس کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای آذربایجان شرقی و اردبیل بر عهده گرفته است.
این وکیل دادگستری با اشاره به اینکه طبق قانون تا پایان مراحل بازجویی حق دفاع و رؤیت پرونده ی موکلانش را ندارد، به “روز” می گوید: “اینجانب درخواست وکالت را تقدیم کرده و مورد پذیرش مقامات قضائی نیز قرار گرفته است. اما طبق قانون عموما در مرحله بازجویی اجازه دسترسی به پرونده ها وجود ندارد، اما در مورد پرونده هایی از این دست بدون شک تا پایان مراحل بازجویی، وکیل اجازه دسترسی به پرونده ها را ندارد. چون طبق قانون وکیل مدافع در این مرحله حق دفاع ندارد و به عنوان یک ناظر بی طرف باقی خواهد ماند”.
وی می افزاید: “البته وکیل این حق را دارد که ناظر بر چگونگی بازجویی باشد. اما از آنجایی که طرف مقابل موکلان اینجانب، اداره اطلاعات است این اجازه به ما داده نشد”.
حاضر نیستند اتهامات را بگویند
آیت مهرعلی بیگلو، فعال سابق دانشجویی آذربایجان، یکی دیگر از بازداشت شدگان است که به گزارش انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران، ظهر روز دوشنبه ۲۰ اردیبهشت 89 در منزل شخصی خود در شهر صوفیان از توابع شهرستان تبریز بازداشت و جهت تحقیقات به اداره اطلاعات تبریز منتقل شده است.
عباس جمالی که همزمان مسئولیت دفاع از پرونده آیت مهرعلی بیگلو را هم به عهده دارد در مورد اتهامات موکلش ضمن تاکید بر سخن قبلی خود، می گوید: “شفاهی هم چیزی به ما نمی گویند”.
همسر آیت مهر علی بیگلو نیز مورد اتهام همسرش به “روز” گفت: “آن طور که مسئولان دادگاه انقلاب گفتند گویا همسرم به دلایل امنیتی دستگیر شده است، علیرغم اصرار ما اما مسئولان حاضر نشدند اتهام دقیق و مشخص همسرم را به خانواده اطلاع دهند.”
از زهرا فرج زاده در مورد چگونگی بازداشت همسرش می پرسیم، می گوید: “موقع بازداشت ایشان من منزل نبودم اما طبق گفته های یکی از اقوام که آن موقع در منزل ما بوده اند، ماموران پس از تفتیش و بازرسی منزل، تعدادی کتاب، سی دی و کامیپوتر شخصی ایشان را باخود برده اند”.
به گفته ی وی با توجه به اینکه همسرش اکنون در اداره اطلاعات تبریز نگهداری می شوند، به نظر می رسد که توسط ماموران همان اداره بازداشت شده باشد. وی تاکید می کند که طی تماس هایی که با همسرش داشته مطلع شده است گویا ماموران به هنگام دستگیری همسرش حکم بازداشت را به همراه داشته اند.
این در حالیست که یاشار حکاک پور فعال مدافع حقوق زندانیان آذربایجانی به روز گفته بود: “مامورین امنیتی در هنگام بازداشت بیشتر این افراد حکم جلب در دست نداشته اند”.
همسر این زندانی سیاسی در پایان توضیحاتش در مورد همسر خود می گوید که: “دو هفته است که اجازه نداده اند خانواده هیچ گونه تماسی با ایشان داشته باشند”.
بازداشت به خاطر سابقه فعالیت دانشجویی
حمیده فرج زاده فعال آذربایجانی حقوق زنان و کارمند بیمارستان مطهری ارومیه نیز یکی دیگر از زندانیان است که روز سه شنبه ۴ خرداد 89 در منزل مسکونی اش در ارومیه بازداشت شد.
زهرا فرج زاده خواهر این زندانی سیاسی زن که همسرش نیز در بازداشت به سر می برد در مورد چگونگی بازداشت خواهرش می گوید: “مأموران با مراجعه به منزل شخصی خواهرم اقدام به بازرسی کامل منزل کرده و پس از بازداشت تعدادی از کتابها، سی دی و همچنین مدارک شخصی ایشان را باخود برده اند”.
به گفتهی ایشان، حمیده فرج زاده از زمان بازداشت تا روز گذشته هیچ گونه تماسی با خانواده نداشت اما در پی مراجعه خانواده به دادگاه انقلاب اجازه تماسی کوتاه داده شده است.
از زهرا فرج زاده می پرسیم خواهرشان در این تماس کوتاه به چه چیزهایی اشاره کرده اند؟ می گوید: “با توجه به فرصت کوتاهی که در این تماس به ما داده شد، ایشان مختصر و مفید گفتند که از زمان بازداشت در انفرادی به سر می برند و شرایط روحی و جسمی اش نیز مناسب است”.
در حالی که عباس جمالی تاکید کرده بود که تا اتمام مراحل بازجویی مقامات قضائی چیزی در مورد اتهام بازداشت شدگان نمی گویند، زهرا فرج زاده در مورد اتهامات خواهرش می گوید: “مسئولان دادگاه انقلاب، اتهام خواهرم را اقدام علیه امنیت ملی از طریق فعالیت های دانشجویی وی اعلام کرده اند”.
آیا حمیده فرج زاده هم اکنون دانشجو است و به خاطر فعالیت های دانشجویی دستگیر شده؟ خواهرش در پاسخ به این سئوال می گوید: “خیر. ایشان چند سال پیش دانشجو بودند، در دوران دانشجویی به عنوان فعال مدنی آذربایجانی در فعالیتهای دانشجویی داشته اند اما طی ماه های گذشته فعالیت آنچنانی نداشته اند که ما فکر کنیم به خاطر این فعالیت ها دستگیر شده اند”.
تلاش برای آزادی بازداشت شدگان
یاشار حکاک پور، مسئول روابط عمومی انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران می گوید: “خانواده بازداشت شدگان بارها به مراجع قضایی و امنیتی مراجعه کرده و خواهان مشخص شدن اتهام و دلیل بازداشت این فعالین شده و تلاشهایی نیز برای اخذ وکیل داشته اند”.
عباس جمالی، نایب رئیس کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای آذربایجان شرقی و اردبیل که وکالت دو تن از بازداشت شدگان را به عهده دارد در مورد ادامه تلاش های حقوقی برای رسیدگی به پرونده بازداشت شدگان می گوید: “تعداد بازداشت شدگان زیاد است و فعلا باید منتظر پایان مراحل بازجویی ها باشیم. اینجانب و کانون وکلای آذربایجان بعد از مطاله دقیق پرونده ها بر اساس اتهامات وارده به دفاع از موکلانمان خواهیم پرداخت”.
علاوه بر این، انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران اعلام کرده است که بعنوان نهاد فعال در عرصه حقوق بشر آذربایجانیها و اقلیتهای قومی در ایران ضمن تهیه گزارشی در خصوص بازداشتهای اخیر به سازمانهای بین المللی حقوق بشر مراجعه و آنها را از بازداشت این فعالین مطلع ساخته است.
