آنخلس اسپینوزا
مترجم ایرانی احتیاط لازم را به خرج داده و از به کار بردن کلمه “روسپی” خودداری کرده. او “دلبرک” را جایگزین این کلمه نموده. شاید همین امر باعث شده تا این رمان از قیچی سانسور بگریزد. موفقیت نسخه فارسی رمان “خاطره روسپیان غمگین من”، نوشته گابریل گارسیا مارکز، نویسنده کلمبیایی و برنده جایزه نوبل ادبی سال 1982، جای خود را به تقبیح و نارضایتی داده است. پس از اینکه چاپ اول این کتاب در مدت سه هفته به طور کامل به فروش رفت، وزیر فرهنگ جمهوری اسلامی مجوز چاپ مجدد آن را لغو و ناشر آن را محکوم کرد.
کتاب “خاطره دلبرکان غمگین من” سه هفته پیش راهی کتاب فروشی ها شد. گاهی وارد کردن رمان های ترجمه شده خارجی به طور مخفیانه به بازار، شیوه ای است که برای دور زدن سانسور جمهوری اسلامی اعمال می شود. این رمان توسط کاوه میرعباسی از انگلیسی به فارسی ترجمه شده و توسط انتشارات نیلوفر که ناشر کوچکی در زمینه رمان های معاصر است به چاپ رسیده.
میرعباسی که مترجم مجربی است، واژه “روسپیان من” را با “دلبرکان من” تغییر داده و با این کار مسؤولان سانسور را از محتوای واقعی رمان دور کرده و احتمالاً آنها داستان این کتاب را نخوانده اند: یک پیرمرد 90 ساله که در گذشته روزنامه نگار بوده قصد دارد قبل از مرگ خود با یک دختر باکره هم بستر شود و برای نیل به این هدف به نزد مسؤول یک روسپی خانه می رود که در جوانی به وی کمک کرده است. زمانی که او به روسپی خانه می رود، دختر 14 ساله ای را می بیند که در بستر خود خفته است و او از آن شب، تنها به نظاره دختر خفته می نشیند و در نهایت تولد عشقی را در اواخر عمر خود احساس می کند. او در می یابد که تا آن تاریخ، تمامی عشق بازی هایش بدون عشق صورت گرفته. بی شک مضمون چنین کتابی با اصول اخلاقی و درعین حال رسمی جامعه ایران هیچ مطابقتی ندارد. این در حالی است که پس از به قدرت رسیدن رییس جمهور احمدی نژاد در سال 2005، سانسور و تحمیل جبرانه اخلاقیات در جامعه افزایش چشمگیری یافته و اندیشمندان و روزنامه نگاران دوران بی سابقه ای را در زمینه سانسور تجربه می کنند.
به دنبال توزیع این رمان در کتاب فروشی ها، مطبوعات محافظه کار نسبت به چاپ آن اعتراض کردند، زیرا در نظر آنان این یک ”رمان غیراخلاقی” است. به درستی معلوم نیست در زمان اولین چاپ آن، دقیقاً چه تعداد از این کتاب وارد بازار شده است.
صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی، در مصاحبه ای با روزنامه ال پائیس، تشدید سانسور طی دو سال اخیر را تکذیب کرد و حتی تأکید نمود که “تعداد عناوین چاپ شده 15 درصد افزایش داشته است”. او همچنین با اشاره به شباهت موجود بین قوانین جمهوری اسلامی و ممنوعیت تکذیب هولوکاست در اروپا خاطرنشان کرد: “هر شخصی آزاد است تا عقاید و افکار خود را اشاعه دهد، ولی در این زمینه محدودیت هایی وجود دارد که از سوی قانون تعریف شده است؛ محدودیت هایی از قبیل عدم توهین به حقوق شهروندی، اعتقادات اسلامی و هویت ملی.“
یک شهروند ایرانی دو زبانه [فارسی- اسپانیایی] به روزنامه ال پائیس اظهار داشت: “ممنوعیت رمان گابو [گابریل گارسیا مارکز در امریکای جنوبی به این نام مشهور است] در ایران این کتاب را به یک اثر معروف و پرفروش تبدیل خواهد کرد. این حالت از نظر تبلیغاتی یک فرصت فوق العاده است.” او در ادامه افزود: “از این به بعد قیمت این کتاب افزایش خواهد یافت و باید آن را در بازار سیاه جستجو کنیم، ولی نکته مسلم این است که این کتاب تنها از انظار دور خواهد ماند.“
منبع: ال پائیس، 16 نوامبر
مترجم: علی جواهری