سخنان دیروز آیت الله خامنهای برای اولین بار طی چند ماه گذشته با الفاظی همراه شد که چند ماهی است بار معنایی مهمی در ادبیات طرفدارانش به دوش میکشد: انحراف و مهدویت. شاید از همین رو بود که اکثر سایتهای اصولگرا هشدار او درباره “انحراف” از “حقیقت مهدویت” را برای تیتر اصلی روز شنبه خود برگزیدند. آنجا که وی “کارهای عامیانه، جاهلانه، غیرمستند و متکی بر تخیلات و توهمات” را یکی از “خطرهای بزرگ در موضوع مهدویت” دانسته است.
دیدار رهبر جمهوری اسلامی با جمعی از اساتید، کارشناسان، مؤلفان و فارغ التحصیلان تخصصی مهدویت در حالی با ابراز نگرانی وی از “مدعیان دروغین مهدویت و دوری مردم از حقیقت واقعی انتظار” همراه شد که از ماهها پیش رسانههای وابسته به وی و طرفدارانش، جمعی از نزدیکترین یاران محمود احمدی نژاد به سرکردگی اسفندیار رحیم مشایی را به بهانههایی از همین دست، هدف حملات خود قرار دادهاند.
ظهور نزدیک نیست
او با اشاره به اینکه “هیچگاه نباید” زمان ظهور را “بسیار نزدیک” دانست، “کار عالمانه و مستند” در این حوزه را تنها شایسته “اهل فن و متخصصانی” دانسته که “ علم حدیث و رجال را به خوبی می دانند و با مسائل و تفکرات فلسفی آشنایی کامل دارند.”
آیت الله خامنهای در حالی چنین نگرانیهایی را مطرح کرده که اختلافات هواداران او و محمود احمدینژاد در حال افزایش است؛ اختلافاتی که تهیه و توزیع فیلمی به نام “ظهور بسیار نزدیک است”، یکی از نقاط آغازین آن بود. در این فیلم ادعا شده بود که احمدی نژاد همان کسی است که در بعضی روایات شیعه از او به نام شعیب ابن صالح یاد شده و در زمان ظهور از یاران امام زمان خواهد بود و آیت الله خامنه ای هم با شخصیت سید خراسانی در همان روایات تطبیق داده شده بود.
بعضی از منتقدان احمدی نژاد بطورتلویحی ادعا کرده اند که اسفندیار رحیم مشایی، رئیس دفتر و نزدیک ترین یار رئیس دولت، در محافل خصوصی ادعا کرده است که با امام زمان رابطه دارد و با او دیدار می کند؛اما هنوز سندی برای این ادعا ارائه نشده است.
اینک آیت الله خامنهای بعد از چند ماه و در حالیکه اختلاف وی با دولت به مرزهای تازه ای رسیده، بدون اشاره به فرد یا گروهی خاص، کار کسانی که علائم ظهور امام دوازدهم شیعیان را بر خود یا دیگران تطبیق میدهند انحرافی خواند و گفت که “مطالب معتبر در مورد ظهور را نمیتوان به راحتی بر اشخاص تطبیق داد” و ادعاهای دیدار حضوری با او “غالبا یا دروغ است و یا نتیجه تخیلات ذهنی.”
پیشتر نیز مخالفان اسفندیار رحیم مشایی با تکیه بر استدلالهایی از همین دست، سعی در محکوم کردن او و بقیه نزدیکان محمود احمدی نژاد داشته اند. آیت الله مصباح یزدی نیز اظهار نظر درباره انبیا و امام زمان را “خارج از حیطه دانش مشایی” دانسته بود. مصباح یزدی تنها افرادی از قبیل خود را شایسته ورود به این حوزه معرفی کرده بود که “بر علوم دینی تسلط کامل دارند.”
طی چند سال گذشته تنها خامنه ای ومحمود احمدی نژاد ضمن تطبیق با اشخاص نام برده شده در روایات شیعی به عنوان یاران امام زمان معرفی شدهاند.
خامنهای؛ نائب امام زمان
پیداش گفتمان “مهدویت” در جمهوری اسلامی مصادف با آغازین روزهای شکل گیری حکومت بود؛ آنجا که آیت الله خمینی در چند مورد، تصمیمات خود را به “دستور از بالا” که اشاره به نظر امام زمان داشت مربوط دانست. اینچنین بود که حتی زمانی فخرالدین حجازی او را تا مرحلهی امام زمان شدن پیش برد. پس از آیت الله خمینی، آیت الله خامنهای هم رهبری نظام را از وی به ارث برد و هم نیابت امام زمان را. از زمان انتخاب او به رهبری جمهوری اسلامی هر چه بیشتر گذشت، نزدیکانش بیشتر سعی کردند منشا کارها و تصمیمات وی را به عواملی چون نیابت از امام غایب نسبت دهند. با روی کار آمدن دولت اصلاحات در سال 76 مشخص شد که مقاومت در برابر خواستها و سیاستهای فرد اول نظام به طور چشمگیری بیشتر شده است. اینجا بود که طیف عظیمی از جناح راست آن روز ایران با تکیه بر این استدلال که آیت الله خامنهای مامور رساندن پرچم “اسلام حقیقی” به دست امام زمان است، مخالفت با برنامههای توسعه سیاسی و مدنی را شدت بخشیدند.
کار به آنجا رسید که در انتخابات مجلس هفتم آیت الله امامی کاشانی در خطبههای نماز جمعه تهران لیست نهایی نمایندگان راه یافته به مجلس را منتسب به امضای امام زمان کرد. این گفته در آن زمان نه تنها تقبیح نگردید، بلکه خود تبدیل به سندی شد برای اثبات حقانیت اصولگرایان در مقابل اصلاح طلبان.
دوران جدید
با روی کار آمدن دولت محمود احمدینژاد و یکدست شدن حاکمیت در سال 84، گفتمان عدالت و انتظار پا به دوران جدیدی گذاشت. حالا دیگر صحبت از امام زمان نه از خطبههای نماز جمعه، بلکه از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل شنیده میشد. محمود احمدی نژاد هم همان گفتمانی را برگزیده بود که آیتالله خامنهای.
سایتها و وبلاگهای متعددی برای بسط این گفتمان ایجاد شد و در نهایت، سال 86 سایت منسوب به آیت الله مصباح یزدی رسما از رهبر جمهوری اسلامی به عنوان نایب امام زمان نام برد. بعد از آن هم علی سعیدی نماینده آیت الله خامنه ای درسپاه در یکی از نشستهای خبری خود “حکم رهبری” را “حکم امام زمان” خواند.
با نشستن دوبارهی محمود احمدی نژاد بر کرسی ریاست جمهوری در سال 88 دیگر گفتن از نیابت آیت الله خامنهای به امری عادی در طیف اصولگرایان تبدیل شد. آنچنان که حتی وقتی اتفاقات پس از این انتخابات، باعث شد بحث نظارت مجلس خبرگان بر اعمال و سیاستهای رهبری مطرح شود، عدهای از روحانیون تندرو چون مهدی طائب از کشف آیت الله خامنهای به عنوان نائب امام زمان به جای نصب او به دست مجلس خبرگان و اعطای “قابلیت رهبری به وی توسط خدا” سخن گفتند. همین جا بود که حوزه نمایندگی ولی فقیه در نیروی دریایی سپاه مهلت یافت تا پوستر خامنه ای را در حالی که مشغول سپردن پرچم اسلام به امام زمان بود، چاپ ومنتشر کند. تقریبا هیچ کدام از روحانیون نزدیک به آیت الله خامنهای واکنشی به این اقدام نشان ندادند. عاقبت یک سال پیش حجه الاسلام صدیقی در مراسم ایام فاطمیه مدعی دیدار “مقام معظم رهبری” با امام زمان شد؛ ادعایی که این باردر حضور خود خامنهای و عده زیادی از مردم مطرح میشد.
این همه در سال گذشته همراه شد با درج مطلبی در سایت “مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی” با این عنوان : “اثبات نایب امام زمان بودن امام خامنه ای.” این سایت که توسط دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با همکاری اساتید و علمای حوزه تاسیس گردیده، بزرگترین مرکز پاسخگویی شیعه به شمار میرود.
برهههای حساس و حمایت امام زمان
طی تمام این سالها هیچکدام از این موارد و یا موارد مشابه با موضع گیری یا انتقاد آیت الله خامنهای مواجه نشد، چه آنکه خود او نیز در برهههای حساس این سالها همواره موافقت امام زمان را عامل توجیه کارهای خود دانسته است.
وقتی در بحبوحه حوادث تیر 78 و خرداد 88 سید علی خامنه ای پایههای قدرت خود را لزران احساس کرد، در دو مورد از مهمترین سخنرانیهایش در مدت رهبری، پای امام زمان را به حوزه مسایل سیاسی ایران کشید. او سال 78 در خطابی به امام زمان اطمینان داد تا “آخرین نفس ایستاده” است و ده سال بعد او را “صاحب انقلاب و کشور” و پشتیبان خود خواند.
حال او به ستیز با گفتمانی برخاسته است که خود و نزدیکانش طی 22 سال مروج آن بودهاند. مشکل اما آنجا خود را نشان داد که فیلم “ظهور نزدیک است” گرچه باز هم علی خامنهای را در قامت “سید خراسانی” به عنوان اصلیترین یار امام زمان به تصویر کشید، اما در کنار او لباس “شعیب بین صالح” را نیز بر تن محمود احمدی نژاد پوشاند. حال آنکه تا پیش از آن، بازی آخرالزمان در جمهوری اسلامی، بازیگری جز آیت الله خامنهای نداشت. باید منتظر بود و دید که با توجه به سخنان دیروز رهبر جمهوری اسلامی، آیا از این پس باز هم یاران او حرفی از نیابت آیت الله از سوی امام زمان و دیدار این دو باهم خواهند زد، یا اینکه مورد عتاب او در این سخنان فقط دیگران هستند.
