نجمه بزرگمهر - گای دینمور
کمک های مالی آمریکا به جامعه مدنی ایران، حیات سازمان های غیر دولتی ایران را با خطر مواجه کرده است. این هشدار از سوی برخی از فعالین سیاسی ایرانی مطرح شده است.
به گفته این عده کمک های مالی آمریکا باعث شده است محمود احمدی نژاد بهانه ای برای سرکوب فعالین سیاسی به جرم ایجاد شرایط انجام یک “انقلاب مخملی” پیدا کند.
دستگیری های اخیر چهار ایرانی تبعه آمریکا که دو تن از آنان به جاسوسی متهم شده اند در زمانی اتفاق افتاده است که بحث های شدیدی در تهران و واشنگتن در این باره جریان دارد که عدم شفافیت آمریکا در مورد دریافت کنندگان کمک مالی آمریکا باعث شده تا بسیاری از فعالین سیاسی در مقابل رژیم آسیب پذیر شوند. وزارت خارجه آمریکا تاکید کرده است که هیچ یک از چهار دستگیر شده در ایران از این کمک های مالی استفاده نکرده اند.
پس از پیشرفت های موقتی که طی هشت سال دوره محمد خاتمی، ریاست جمهوری اصلاح طلب ایران بوجود آمد، یک سوم از حدود 8000 سازمان غیر دولتی که در زمینه های مختلف، از حقوق زنان گرفته تا تبلیغات محیط زیست و مسائل مذهبی فعالیت می کردند، پس از روی کار آمدن احمدی نژاد در سال 2005، فعالیت خود را یا متوقف کرده اند یا کاهش داده اند.
سهراب رازقی، رئیس کنشگران داوطلب، که به تعلیم فعالین اجتماعی می پرداخت و توسط دولت در ماه مارچ بدون دلیل بسته شد، گفت: “فعالیت گروه های مدنی به دلیل برنامه کمک های مالی آمریکا پر هزینه تر از فعالیت سیاسی شده است. اکنون دولت این گروه ها را به چشم اسب ترویان و ستون پنجم دولت می نگرد.”
دولت آمریکا در سال 2006 معادل 66.1 میلیون دلار(50 میلیون یورو یا 34 میلیون پوند) برای ترویج دموکراسی در جمهوری اسلامی اختصاص داد. اکثر این مبلغ مربوط به سازمان های خارج از ایران بوده است ولی 20 میلیون دلار از آن نیز برای فعالیت داخل ایران اختصاص یافت. دریافت کنندگان این کمک های ناشناس باقی ماندند مگر آنکه خودشان مایل باشند نام خود را فاش کنند.
بسیاری از منتقدین در تهران و واشنگتن و حتی برخی در درون دولت آمریکا و کشور های متحد آمریکا معتقدند این کمک های مخفیانه مالی در حال تخریب چهره سازمان های غیر دولتی چه در ایران و چه درآمریکاست؛ سازمان هایی نظیر مرکز وودرو ویلسون و انجمن جامعه باز که بطور علنی با ایرانیان همکاری می کند.
شائول بخاش، همسر هاله اسفندیاری از مرکز وودرو ویلسون درواشنگتن، که به جرم جاسوسی در ایران بازداشت شده است، یکی از اشخاصی است که خواهان شفاف شدن اطلاعات مربوط به این کمک های مالی است.
آقای بخاش به فاینانشال تایمز گفت: “روشنفکران ایرانی در داخل و خارج ایران معتقدند سخنان بی پایه مربوط به تغییر رژیم که از سوی آمریکا مطرح می شود و کمک های مالی برای ترویج دموکراسی در ایران آسیب زیادی به دانشگاهیان و روشنفکران و محققین ایرانی وارد آورده است. این اقدامات به مالیخولیای رژیم تهران در باره مقاصد آمریکاییان نیز دامن می زند.”
ولی نشانه ای از عقب نشینی دولت آمریکا وجود ندارد. کوندلیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا ماه پیش به روشنی گفت که آمریکا خیال ندارد دست از کمک مالی برای ترویج دموکراسی در ایران بر دارد و خواهان افزایش بودجه “جامعه مدنی و حقوق بشر” تا میزان 75 میلیون دلار در سال 2008 شد.
یک مقام وزارت خارجه که خواست نامش فاش نشود انتقاد های یاد شده و فکر شفافیت را رد کرد. وی گفت نام دریافت کنندگان کمک ها برای ایمنی خود آن ها محرمانه خواهد ماند.
یکی از مطلعین در واشنگتن گفت برخی از مقامات آمریکایی از اقدامات دولت ایران استقبال کرده اند و معتقدند این اقدامات مرز میان دولت و “اپوزیسیون” را روشن می کند. وی گفت نیکولاس برنز، معاون وزارت خارجه که سیاست های مربوط به ایران را هدایت می کند یکی از مدافعان برنامه کمک های مالی آمریکاست و این برنامه را یکی از اهرم های مهم فشارعلیه دولت تهران می شمارد.
وی در مقابل این سوال که آیا این کمک ها توانسته است در مسیر “ انقلاب مخملی” که مورد ادعای تهران است گام بردارد گفت که هدف این کمک ها حمایت از ایرانیانی است که می خواهند خود سرنوشت آینده کشورشان را تعیین کنند. وی گفت این سیاست همگام با دستور کار پیشنهادی جرج بوش در “برنامه آزادی” است.