فشار سیاسی آمریکا بیشتر می شود

نویسنده

po_memarian_01.jpg

‏ امید معماریان

احمد شیرزاد، عضوهیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ونماینده مردم این شهر درمجلس ششم درگفت وگو با ‏روز، ویژگی های گزارش اخیر دستگاه های اطلاعاتی آمریکا درخصوص برنامه هسته ای را ایران مورد ‏بررسی قرارداده است. شیرزاد معتقد است اینکه مقامات ایرانی ازانتشار این گزارش استقبال کرده اند نشانه خوبی ‏است زیرا نشان می دهد آنها نمی خواهند چهره خطرناکی ازآنها درعرصه بین المللی تصویر شود، برخلاف ‏برخی از افراطیون که حتی دولت را به خروج از “ان پی تی” ودر پیش گرفتن مدل ارعابی کره شمالی تشویق می ‏کردند. این گفت وگورا می خوانید.‏

shirzad612.jpg

‎ ‎گزارش دستگاه های اطلاعاتی آمریکا درخصوص برنامه هسته ای ایران، دارای چه نکات مثبت ‏ومنفی است؟‏‎ ‎

اگر از زاویه نگاه طرف آمریکایی آن را مورد تحیل قراردهیم یک نکته مثبت گزارش این است که خطر حمله ‏نظامی به ایران را بسیار کم کرد. وقتی این گزارش صراحت دارد که ایران در صدد تهیه بمب اتمی نیست دیگر ‏برای رای دهندگان آمریکایی توجیهی نخواهد داشت که کسی بخواهد مدعی حمله به ایران باشد. اما از سوی دیگر ‏یک نکته منفی هم در آن وجود دارد که به صراحت می گوید اعمال فشار بر روی ایران می تواند موثر باشد واگر ‏ایران را تحت فشار قراردهیم می توانیم از آنها امتیاز بگیریم. دربخشی ازاین گزارش به صراحت گفته می شود ‏که رهبران ایران اهل محاسبه هزینه- فایده هستند وباید ازیک طرف آنها را تحت فشار قرارداد واز طرف دیگر ‏نیزپیشنهادهای تشویقی ارائه کرد. ‏

بنابراین می شود چنین پیش بینی کرد که خطر جنگ قریب الوقوع نسبتا منتفی است و احتمالش بسیارکمتر از ‏گذشته شده اما احتمال اینکه فشارهای مختلف سیاسی وبخصوص اینکه تحریم اقتصادی علیه ایران اعمال شود ‏وجود خواهد داشت. ازاین جهت امکان این وجود دارد که مردم ایران درآینده تحت مضیقه قراربگیرند ومشکلات ‏اقتصادی برگردن آنها خراب بشود. ‏

‎ ‎دراین گزارش، برخلاف اظهارات مقامات رسمی، آمده که ایران تا سال 2003 برنامه هسته ای نظامی ‏داشته است. مسئولان ایرانی از این گزارش بسیار استقبال کردند ونکاتی ازاین دست لابه لای واکنش آنها گم شد. ‏صحه گذاشتن بر چنین پیش فرض ها ومباحثی چگونه در ادبیات روابط بین المللی تفسیرخواهد شد؟‎ ‎

طبیعی است که ایران این مساله را تکذیب می کند وهمه ما هم به به لحاظ منافع ملی این موضع رسمی را تایید می ‏کنیم. اما نکته مهم اینکه مساله ایران به عنوان یک خطر عاجل وفوری وخطری بالفعل تبدیل می شود به کشوری ‏که درگذشته نسبت به برنامه هایش شک وتردید هایی وجود دارد. بنابراین مساله خیلی متفاوت است. مسئولان ‏ایرانی ازاین به بعد کاری که باید بکنند این است که نسبت به پرونده های گذشته خودشان جوابگو باشند ودلایل ‏قانع کننده ای بیاورند که درگذشته قصد سویی نداشتند. این خیلی متفاوت است با اینکه کشوری خطرناک ودرصدد ‏دستیابی به سلاح هسته ای معرفی شود. به نظرم زاویه دیگر می تواند خوشحالی مسئولین ایرانی درسطوح مختلف ‏از این گزارش باشد. هرچند که طبیعتا همه گزارش را قبول ندارند وآن بحث هایی که مدعی است ایران درگذشته ‏درصدد دستیابی به سلاح هسته ای بوده است را رد می کنند. از دیدگاه من به عنوان یک صلح طلب ایرانی این ‏موضوع خیلی خوب است وخوشحالم که این گزارش درایران مورد استقبال واقع شد. چرا که نشان می دهد ‏مسئولین ایرانی از اینکه یک چهره خطرناک ومخل امنیت جهانی داشته باشند استقبال نمی کنند وخوشحالند ازاینکه ‏یک تصویر عادی می گیرند.‏

‎ ‎استقبال ازگزارش نشان دهنده این است که افراطیونی که خواستارخروج ایران از”آن پی تی” بودند، ‏عملا درانزوا قرارگرفته اند. آیا می توان چنین برداشتی داشت؟‏‎ ‎

بله، درایران یک تحلیل نانوشته وجود دارد وما گهگاه درروزنامه های راست افراطی می بینیم که دولت را ‏تشویق می کنند که ازخودش چهره خطرناکی نشان بدهد. طبیعی است که سعی می کنند چنین چهره خطرناکی ‏درهاله ای از ابهام پیچیده شده باشد. اما از اینکه ایران یک چهره خطرناک داشته باشند بدشان نمی آید وگمان می ‏کنند این موضوع می تواند برایشان یک عامل نفوذ باشد چه درمنطقه چه درعرصه بین المللی. استقبالی که ‏مسئولین ایرانی از این گزارش به عمل آوردند نشان دهنده این است که در سطح رسمی حکومت تلاش می شود آن ‏چهره خطرناک کنارگذاشته شود. به عنوان مثال شما نگاه کنید به برخی از روزنامه هایی که ایران را تشویق می ‏کردند به خروج از “ان پی تی”. خروج از “ان پی تی” یعنی اینکه ما آماده هر نوع استفاده از برنامه هسته ای ‏هستیم وطبیعتا اگر چنین اقدامی به تعبیر روزنامه های راست افراطی صورت می گرفت معنی اش این بود که ‏ایران می خواهد مسیر کره شمالی را طی کند وازطریق ایجاد وحشت درسطح جهان امتیاز کسب کند. این گزارش ‏نشان می دهد که آمریکایی ها حداقل درحال حاضرچنین برداشتی را ازایران ندارند. استقبال درداخل ایران نشان ‏می دهد که ایرانی ها هم نمی خواهند چنین چهره ای داشته باشند. ‏

‎ ‎زمانی که گزارش اشاره می کند ایران برنامه اش را متوقف کرده، همزمان با حمله آمریکا به عراق ‏بعد ازحمله به افغانستان است. تحیلی وجود دارد براساس داده های این گزارش که رژیم ایران احساس کرده است ‏که خطر دومینوی حمله نظامی درمنطقه بسیارجدی است وبه همین جهت نسبت به فشار خارجی حساس و آسیب ‏پذیر. موضوعی که می تواند تمرکز روی فشارهای سیاسی ـ اقتصادی بر ایران را افزایش دهد کما اینکه مقامات ‏آمریکایی ادعا کرده اند که به زودی اعضای دائم شورای امنیت برای تحریم سوم ایران توافق خواهند رسید. شما ‏ادامه مسیر تحریم را چگونه می بینید؟‎ ‎

به نظرم احتمال تحریم را کمتر نمی کند ولی این مسیر را برای آمریکا دشوارتر می کند. به عبارت دیگرمجموعه ‏تلاش هایی که آمریکایی ها باید انجام بدهند تا دیگر کشورهای عضو شورای امنیت را برای تحریم ها قانع کنند ‏دشوارتر می شود. یکی ازعواملی که باعث می شد کشورهای اروپایی وچین وروسیه تن به تحریم های آمریکا ‏برعلیه ایران بدهند، برای دفع خطر حمله آمریکا بود. یعنی معتقد بودند که این کار را انجام بدهند تا آمریکا دست ‏به حمله نظامی جدید درمنطقه نزند. وقتی منتفی باشد به نظرم برای آمریکایی ها خیلی سخت تر است که بخواهند ‏کشورهای دیگر را قانع کنند که به فشارهای خود علیه ایران ادامه بدهند. طبیعتا منافع متعددی که غربی ها ‏درایران دارند این کار را سخت تر خواهد کرد. اما فکر می کنم با کمی افت وخیز وزمان بربودن طبیعتا آمریکایی ‏ها دست از استراتژی فشار برعلیه ایران برنخواهند داشت.‏

‎ ‎واکنش ایران به چنین وضعیتی چگونه خواهد بود؟‏‎ ‎

ایران هم یک تماشاچی صرف نیست ومی تواند بایک برنامه سیاسی مناسب می تواند فضا را تغییر دهد. یعنی نه ‏تنها ازوضعیت فعلی خارج کند بلکه تحولات مثبتی ایجاد کند. به عنوان مثال توافقی که بین ایران وآژانس بین ‏المللی انرژی اتمی صورت گرفت خیلی مثبت بود و همکاری بیشتر ایران با آژانس می تواند بعد ازاین هم مسیر ‏فشارها برعلیه ایران را دشوار تر کند.‏

‎ ‎روزسه شنبه آقای احمدی نژاد درپاسخ به انتشار گزارش دستگاه های اطلاعاتی آمریکا درخصوص ‏برنامه هسته ای گفت خوب است امریکا یکی دوگام مثبت بردارد تا زمینه برای تعامل آماده شود (نقل به مضمون). ‏درجواب نیزمقامات آمریکایی گفته اند که خوب است ایران این گام ها را با تعلیق غنی سازی اورانیوم آغاز کند. ‏فکر می کنید مقامات ایرانی این گزارش را به عنوان یک پیام ازسوی واشنگتن برای تعامل با ایران تلقی کرده اند؟‎ ‎‎ ‎

این یک نوع عشوه سیاسی ازراه دور است که دوطرف ازدور برای هم می آیند که به هم نزدیک شوند. تاوقتی که ‏دررویکرد جدید که توام با مذاکره وتفاهم با کشورهای غربی است آقای احمدی نژاد محور قرارنگیرد هیچ راه ‏حلی به نتیجه نمی رسد. من فکر می کنم فداکاری که آقای لاریجانی کرد وکنار رفت راه را بازتر کرده است. ‏مشکل درایران این هست که هر رویکردی چه جنگ طلبانه وچه صلح طلبانه، اگر آقای احمدی نژاد بتواند محور ‏قراربگیرد وبتواند ازتبلیغاتش به نفع دولتش استفاده کند شانسی برای موفقیت این رویکرد وجود خواهد داشت. ‏درگذشته هم آقای لاریجانی سعی داشت با یک رویکرد تعاملی به یک نحوی این مساله را به پیش ببرد. اما با توجه ‏به این واقعیت امکان پذیرنبود. ‏

اگر ما همه ایرانی ها قبول کنیم که این میوه متعلق به آقای احمدی نژاد باشد من فکر می کنم که منافع بهتر حفظ ‏می شود. من به عنوان یک ایرانی حاضر هستم که همه این امتیازات تبلیغاتی مساله را به آقای احمدی نژاد بدهم به ‏شرط اینکه تهدید وفشار علیه کشورم کمتر شود. ‏

یک تجربه کوچکی درماجرای ملوان های انگلیسی داشتیم که اولش با تهدید از دوطرف شروع شد وآقای احمدی ‏نژاد محور صبحت های تند بود ووقتی هم که قرارشد موضوع با صلح وصفا حل شود درآن مسیر هم آقای احمدی ‏نژاد محور قرارگرفت. من فکر می کنم درآن مساله کسی محور قضیه قراربگیرد وافتخار ختم مساله به نام او ‏تمام شود طبیعتا دولت ممانعت ایجاد می کرد. بنابراین اینکه دیگران کنار بکشند تا احمدی نژاد بتواند میوه تبلیغات ‏نهایی را بچیند من فکر می کنم فداکاری مثبتی است وچه کسانی که درداخل حکومت هستند وچه کسانی که ‏درخارج حکومت هستند حاضربه این فداکاری باشند که افتخار تبلیغاتی ماجرا به نام آقای احمدی نژاد تمام بشود ‏اما تهدیدها وفشارهای خارج هم پایان پذیرد. من خودم به عنوان یک ایرانی کاملا حاضرم این فداکاری را انجام ‏بدهم. ‏