پریسا حاتمی
یک روز پس از آنکه سخنگوی وزارت کشور دولت احمدی نژاد در جمع خبرنگاران از مخالفت دولت با حضور ناظران احزاب در ستاد انتخابات و شعب اخذ رای برای نظارت بر نحوه شمارش آرا خبر داد، احمدی نژاد در جمع هنرمندان بسیجی خواستار آن شد که به او اجازه دهند به عنوان ناظر در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا حضور یابد تا ببیند “مردم این کشور آیا بار دیگر به آنها رای خواهند داد یا خیر؟”
این سخنان در حالی از سوی احمدی نژاد مطرح شد که پیش از این نه تنها هرگونه درخواست برای حضور ناظران بین‌المللی در انتخابات ایران، از سوی اصولگرایان به “خیانت” و “سرسپردگی به بیگانگان” تعبیر شده است، بلکه حتی دولت وی مخالفت خود را با حضور ناظران احزاب و گروههای سیاسی در محل ستاد انتخابات کشور اعلام کرده است.
در سالهای گذشته، وزارت کشور دولت اصلاحات محل مشخصی را تحت عنوان “میز احزاب” در اختیار خانه احزاب قرار داده بود تا در زمان برگزاری انتخابات، احزاب متعلق به جناح‌های مختلف سیاسی از نزدیک در جریان روند اجرایی انتخابات باشند؛ اما این میز و هرگونه حضور ناظران احزاب یا ائتلاف‌های سیاسی در اولین انتخاباتی که توسط دولت نهم برگزار شد، یعنی انتخابات شوراها و خبرگان، منتفی شد.
او دیروز ادعا کرد “اگر در کشورهای استکباری به خصوص آمریکا بگذارند انتخاباتی آزاد برگزار شود باید بدانند که مردم این کشور نیز دیگر به سردمداران فعلی کاخ سفید رای نخواهند داد.” و این در حالی بود که دایره نگرانی‌ها در خصوص سلامت انتخابات در ایران از احزاب اصلاح طلب همچون مشارکت و اعتماد ملی که هر دو کمیته‌های ویژه‌ای برای پیگیری سلامت انتخابات تشکیل داده‌اند، فراتر رفته و به خاتمی، هاشمی و حسن خمینی رسیده است.
چند هفته پیش حسن خمینی، نوه رهبر فقید جمهوری اسلامی نیز نسبت به برگزاری ناسالم انتخابات هشدار داده و گفته بود: “در این صورت هیچ اعتمادی جلب نخواهد شد و انگیزه مشارکت سیاسی از بین خواهد رفت.” وی همچنین همه فعالان سیاسی را به حساسیت در خصوص سلامت انتخابات فرا خوانده بود. پیش از او هم هاشمی رفسنجانی با تاکید بر سلامت انتخابات، شرط حضور گسترده مردم در پای صندوق‌های رای‌گیری را “برگزاری انتخاباتی سالم و رقابتی و با حضور همه اعضای خانواده انقلاب” ذکر کرده بود.
چالش‌های انتخاباتی اصلاح طلبان
موضوع سلامت انتخابات در حالی به مهمترین دغدغه انتخاباتی اصلاح طلبان و منتقدان دولت تبدیل شده که آنها همزمان با چالش‌های دیگری همچون ردصلاحیت‌های استصوابی شورای نگهبان، دخالت نظامیان در انتخابات و محدودیت‌های ایجاد شده برای تبلیغات انتخاباتی با تغییر قانون انتخابات در سال گذشته دست به گریبان هستند.
اما با وجود همه اینها، اصلاح طلبان معتقدند در این دوره نسبت به همه دوره‌های قبلی انتخابات مجلس، امکان تقلب گسترده و موثر در نتیجه انتخابات بیشتر است. برگزاری انتخابات به دست دولت احمدی نژاد و با نظارت هیئتی که ریاست آن را احمد جنتی به عهده دارد، چیزی از نگرانی‌های فزاینده احزاب و فعالان سیاسی کم نمی‌کند؛ هیئت مرکزی نظارت که غیر از جنتی، در آن صادق لاریجانی، عباس کعبی، محمدرضا علیزاده و عباسعلی کدخدایی هم عضویت دارند و از قضا وابستگی همه آنها به جناح محافظه‌کار کاملا آشکار است.
علاوه بر همه چالش‌های پیش گفته، نحوه برگزاری انتخابات و موضوعی که تحت عنوان “انتخابات رایانه‌ای” از آن نام برده می‌شود و کسی از جزئیات آن خبر ندارد، دغدغه دیگر اصلاح طلبان است که نگرانی آنها از احتمال مخدوش شدن سلامت انتخابات را بیشتر کرده. هرچند تاکنون اخبار متعددی در خصوص اختلاف نظرهای شورای نگهبان و وزارت کشور دولت نهم درباره برگزاری رایانه‌ای انتخابات مطرح شده است، اما هنوز دولت هیچ توضیحی درباره اینکه برگزاری رایانه‌ای دقیقا به چه شکل خواهد بود و عدم تقلب و دستکاری در آن چگونه تضمین خواهد شد، ارائه نکرده است.
در چنین شرایطی درخواست حضور نمایندگان احزاب در محل شعب و پای صندوق‌های اخذ رای، درخواست عجیبی نیست و به تعبیر یک عضو شورای مرکزی خانه احزاب “تنها راهی است که می‌تواند نگرانی‌های احزاب در خصوص سلامت انتخابات را برطرف کند یا کاهش دهد.“
اما اکنون همین موضوع هم با مخالفت دولت مواجه شده است و اعلام شده که تنها نمایندگان نامزدهای انتخاباتی با معرفی آنها می‌توانند بر انتخابات نظارت داشته باشند؛ موضوعی که تجربه انتخابات قبلی، عملی نبودن آن را به خاطر تعدد نامزدهای انتخابات مجلس و پراکندگی و بی‌نظمی شعب رای‌گیری نشان می‌دهد.
میز احزاب؟
هرچند روز شنبه حجت الاسلام موسی‌پور، معاون پارلمانی وزارت کشور، بار دیگر از مخالفت قطعی دولت با حضور ناظران احزاب در ستاد انتخابات وزارت کشور خبر داد، اما دیروز باز هم حسین کاشفی، نایب‌رئیس خانه احزاب ایران خواستار تشکیل میز احزاب در محل ستاد انتخابات مجلس هشتم شد و گفت: “تشکیل میز احزاب بر اساس قانون انتخابات است و منافاتی با این قانون ندارد. وزارت کشور می‌تواند در قالب بازرسان شعب اخذ رای، از ظرفیت خانه احزاب ایران استفاده کند و اگر وزارت کشور خواهان این همکاری باشد، خانه احزاب ایران نیز مانند دوره‌های گذشته آمادگی دارد در این زمینه همکاری کند.“
این سخنان کاشفی در واکنش به اظهارات قبلی برخی مسئولان دولتی بیان شد که حضور احزاب در ستاد انتخابات با مغایر با قانون انتخابات دانسته بودند. کاشفی در همین حال با اشاره به قول همکاری وزیر کشور برای تشکیل میز احزاب در قالب کانال‌های قانونی و اختیارات وزارت کشور، تاکید کرد که: “میز احزاب قدرت اجرایی نخواهد داشت و تنها گزارش‌های واصله درباره تخلفات را به وزارت کشور منتقل می‌کند.“
گفتنی است وزیر کشور دولت احمدی نژاد پیش از این و در واقع پس از آنکه میز احزاب در زمان انتخابات شوراها توسط ستاد انتخابات تعطیل شد، با تشکیل این میز اعلام موافقت کرده بود، اما اکنون سخنگوی این وزارتخانه این موضوع را رد کرده است.
حال باید دید آیا خانه احزاب در دیدار آتی خود با احمدی نژاد، که هنوز زمان قطعی آن اعلام نشده است، موفق خواهد شد موافقت او را برای برقراری میز احزاب به عنوان کمترین امکان نظارت غیر حکومتی بر انتخابات فراهم کند یا خیر.