والتر بلک
مساجد باشکوه، قصرهای مجلل، باغ های پر گل. تخت جمشید، یک اثر باستانی در تمدنی هزاران ساله. اسلام در همه جا حضور دارد، ولی یک توریست خارجی با هیچ صحنه تعصب گرایانه ای روبرو نمی شود. ایران برخلاف تصویری که از آن به جا مانده، کشور مطمئنی است.
چه کشور و چه تاریخی. چه فرهنگ و چه هنری. ولی چه آینده ای؟ امپراطوری یک حکومت شرور دین سالار– پلیسی که به دلیل برنامه هسته ای مناقشه آمیزش ازسوی کشورهای غربی مورد تحریم قرار گرفته و خصومت شدیدی نسبت به ایالات متحده و اسراییل دارد، درواقع تأمین کننده تسلیحات و حامی مالی تروریسم در خاورمیانه است. سرکوب داخلی و نقض حقوق بشر نیز جنبه دیگری از رفتارهای این حکومت به شمار می رود.
و اما دیگر جنبه؟ اصفهان، میدان امام با ابعاد ۵۱۰ در ۱۶۰ متر که مردم آن را “نقش جهان” می نامند و آن را یکی از زیباترین میدان های جهان می دانند. غروب خورشید از فراز مسجد شیخ لطف الله و کاخ عالی قاپو، که به عنوان شاهکارهای معماری اسلامی در ابتدای قرن هفدهم شناخته می شوند، نور و رنگ زیبایی به میدان بخشیده. این تصویری از یک هارمونی کامل از هنر معماری است. هزاران موزائیک آبی، فیروزه ای و زرد رنگ. به گفته ساکنان اصفهان، پایتخت امپراطوری صفویان و مهم ترین شهر بازرگانی ایران باستان، “نصف جهان” است. این شهر با مساجد، کاخ ها، باغ ها و پل های باشکوهش تصویری فراموش نشدنی از خود در ذهن رهگذران برجای می گذارد.
کالسکه ها دور میدان در حرکت اند، خانواده ها روی چمن ها نشسته اند و دکان ها و بازارهای دور میدان نمونه یک بازار شرقی اند. مردم رفتاری دوستانه و گشاده رو نسبت به مسافران و رهگذران دارند و جوانان به ویژه خیلی زود سر صحبت را باز می کنند. دختر جوان دانشجوی زیبارو در عکسی که از او می گیرم چندان خجالتی به نظر نمی رسد. جوان دیگری می گوید که برادرش در اتریش و در شهر هولابرون زندگی می کند.
دکور عوض می شود. یک حوزه علمیه در کوچه های تو در توی اصفهان. در داخل آن یک باغ زیبای پر گل و یک حوض. سکوت محض برقرار است. تصاویر بزرگی از آیت الله خمینی، رهبر کاریزماتیک جمهوری اسلامی، و جانشین اش علی خامنه ای بر روی دیوارها مشاده می شود. این مدرسه ۵۰۰ طلبه دارد. صبح ها کلاس درس و عصرها مطالعه در کتابخانه. معمولاً طلبه ها وقتی وارد این مدرسه می شوند، بین ۱۶ تا ۱۸ سال سن دارند. آیت الله سید مهدی حر، معلم این مدرسه اسلامی، می گوید: “آنچه ما تدریس می کنیم، اسلام ناب محمدی است.” و این آیت الله ستیزه جو معتقد است که اسلام دین مدرن است.
زندگی روزمره چگونه می گذرد؟ بحران اقتصادی به دلیل تحریم ها و ساختارهای اقتصادی عجیب در همه جا دیده می شود؛ درست به مانند آیت الله خمینی که ۲۴ سال از مرگش می گذرد. تورم و بیکاری جزو مقوله های دائمی و شایع اند؛ فارغ التحصیلان جوان [که ۶۰ درصد آنان را زنان و دختران تشکیل می دهند] شغلی نمی یابند و مجبور به مهاجرت به کشورهای خارجی می شوند. تورم به طور رسمی ۱۲ درصد اعلام شده، ولی در منابع غیررسمی ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد می شود. قیمت مواد غذایی به شدت افزایش یافته: بین ۷۰ تا ۸۰ درصد. یک لیتر شیر ۲۰۰۰ تومان و یک کیلو برنج ۶۰۰۰ تومان؛ گوشت کیلویی ۳۰ هزار تومان. درحال حاضر نرخ تبدیل برای یک یورو ۳۵۰۰ تومان است.
ایران برخلاف تصویری که از آن در جهان برداشت شده، یک کشور امن محسوب می شود. توریست خارجی به راحتی می تواند به نقاط مختلف کشور سفر کند و از هر چیزی عکسبرداری کند. تنها بخش های داخلی اماکن مذهبی در شهرهایی مانند قم، مشهد و شیراز برای غیرمسلمانان ممنوع است. یک توریست ممکن است در بازارها با گدا یا مغازه داران سمج روبرو شود. سالانه ۳ میلیون توریست که ۲ میلیون آن را زائران تشکیل می دهند، از ایران و اماکن تفریحی و فرهنگی آن مانند اصفهان، شیراز، تخت جمشید و نقش رستم [مقبره های پادشاهان هخامنشی] دیدن می کنند. در شیراز که “شهر عشق و گل و بلبل” لقب گرفته، مقبره دو شاعر بزرگ سعدی و حافظ قرار دارد. مقبره حافظ که از سنگ مرمر ساخته شده یک مکان زیارتی برای عشاق به شمار می رود.
امپراطوری هخامنشی از مصر تا پاکستان را در بر می گرفت. در سال ۵۱۸ قبل از میلاد مسیح، داریوش، پادشاه هخامنشی، شهر “پارسا” را بنا نهاد که یونانیان به آن نام “پرسپولیس” را به معنی “شهر پارس ها” دادند. بناهای باقی مانده از تخت جمشید، یا همان پرسپولیس، بازدیدکننده را در برابر ساختمان کاخ ها، پلکان ها، درب ها، مجسمه ها، و برجستگی های بسیاری که در مساحتی معادل ۱۲۵ هزار متر مربع گسترده شده اند قرار می دهد. ۲۳ هیأت بازدیدکننده از ۲۸ کشور تحت سلطه امپراطوری هخامنشی هر ساله با فرا رسیدن سال نوی پارسی به پادشاه ایران ادای احترام می کردند.
ولی می توان گفت که کل این شکوه و افتخار زودگذر است. و کتیبه باقی مانده در مقبره کوروش کبیر در پاسارگاد، پایتخت سلطنتی، بیننده را به تأمل وامی دارد: “ای مرد، من کورشم که شاهنشاهی پارسی را بنیان گذارد و شاه آسیا بود. پس بر این بنای یادبود من رشک مبر.”
به واقع چه کشوری، چه تاریخی و چه فرهنگ و هنری. ولی چه آینده ای؟
منبع: سالزبورگر تاخریشتن، ۱۹ مه
