بنابر گزارش اخیر گروه سوفان، استراتژی درازمدت ایران برای صادرات محصولات خود به اروپا می‌تواند این کشور را با روسیه سرشاخ کند.
ایران می‌خواهد روابط خود با آمریکا و اروپا را از سر بگیرد و بخش انرژی خود را احیاء کند که این می‌تواند منافع ایران و روسیه را در آسیای مرکزی مقابل هم قرار دهد. ایران از صادرات انرژی به بازارهای غربی سود می‌برد و به دنبال این است که به مجرایی برای صادرات منابع هیدروکربن کشورهای آسیای مرکزی به بازارهای بین‌المللی تبدیل شود.
از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری‌های سابق این کشور در آسیای مرکزی عموما سعی کرده‌اند، به خاطر ایدئولوژی افراط‌گرای تهران و ایجاد بی‌ثباتی احتمالی در کشورهایشان، سیاست دوری از ایران را دنبال کنند. به جز چند پروژه استثنایی در آسیای مرکزی، ایران عموما در حاشیه پیشرفت‌های استراتژیک و ژئوانرژی منطقه قرار داشته است.
ایران همواره سعی کرده با تبلیغ ارتباط‌های فرهنگی با این منطقه و اهرم کردن دسترسی مستقیم به خلیج فارس به عنوان یک مزیت نسبت به روسیه، ترکیه و چین، مجرایی برای ارتباط آسیای مرکزیِ محصور در خشکی باشد.
با توجه به دورنمای از میان برداشته شدن تحریم‌ها و روابط بهتر با غرب، سیاست خارجی و نقش ژئوپولیتیک ایران در آسیای مرکزی در آستانه یک تحول اساسی است. روابط فرهنگی ایران با منطقه و فوریت سیاست خارجی مصلحت‌اندیشانه‌تر، نشان از این دارد که این کشور می‌تواند در پویایی انرژی آسیای مرکزی بصورت بالقوه نقشی سازنده ایفا کند. روسیه این تحولات را با دقت دنبال می‌کند، چراکه می‌تواند بر استیلای مسکو بر بازار آسیای مرکزی تاثیر بگذارد.
ایران همچنین با هدف پیوستن به ائتلاف رسمی امنیت منطقه ای، می‌خواهد تبدیل به عضو دائمی سازمان همکاری شانگهای شود. تاکنون به این کشور اجازه داده شده فقط عضو ناظر باشد.
نداشتن بندر در آب‌های عمیق همیشه نقطه ضعف ایران در تجارت دریایی بوده است. بندرعباس که بزرگترین بندر ایران در خلیج فارس است، نمی‌تواند بسیاری از نیازهایش را برآورده کند و باعث می‌شود بخش بزرگی از واردات ایران پیش از ورود به کشور در دبی تخلیه شود.
در سال 2002 هند ساخت اولین و تنها بندر آب‌عمیق ایران در بندر چابهار را در کرانه اقیانوس هند و دریای عمان آغاز کرد. این پروژه شامل ساخت جاده‌هایی به افغانستان و آسیای مرکزی است. تکمیل بندر چابهار می‌تواند موقعیت ایران را در تجارت جهانی ترفیع بخشد و این کشور را در صادرات محصولات انرژی و غیرانرژی از آسیای مرکزی به بازارهای بین‌المللی توانمند سازد. پیشرفت این بندر باعث نگرانی روسیه است و می‌تواند موقعیت این کشور را به عنوان صادرکننده کلیدی انرژی از آسیای مرکزی تغییر دهد.
به نظر می‌رسد دولت روحانی مصمم است تا موضع بین‌المللی ایران را بازسازی و اقتصاد این کشور را احیاء کند. تهران قصد دارد به عنوان بخشی از برنامه احیای اقتصادی به بازارهای جدید انرژی، خصوصا در اروپا، رسوخ کند. این می‌تواند موجب بروز درگیری در روابط ایران و روسیه شود و گوشه امن مسکو در بازار اروپا را به هم بریزد. روسیه از انزوای بین‌المللی ایران و غیاب تهران از بازار صادرات انرژی سود می‌برد.
بیانیه اخیر روسیه را در مورد این‌که برای ایران دو نیروگاه جدید انرژی هسته‌ای می‌سازد، می‌توان به دو صورت برداشت کرد: یکی این‌که این موضوع اتحاد ایران و روسیه را نشان می‌دهد که اهرمی است در برابر واکنش غرب به اقدامات روسیه در کریمه. دوم این‌که می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه باشد تا ایران را متقاعد کند از ساخت خط لوله گاز طبیعی به اروپا دست بردارد و در عوض همکاری نزدیک‌تری درمورد نگرانی‌های دوجانبه در باره انرژی داشته باشند. آینده مذاکرات هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی می‌تواند نقش مهمی در قدم بعدی روابط این کشور با روسیه ایفا کند.
انتقال انرژی به اروپا توسط ایران و استفاده از مسیر این کشور توسط کشورهای آسیای مرکزی برای کاهش وابستگی به روسیه و چین، می‌تواند زمینه همکاری‌های دوجانبه بین غرب و ایران باشد. هرچند کسانی در ساختار قدرت ایران هستند که نمی‌خواهند در منافع استراتژیک روسیه در ایران خللی ایجاد شود.
منبع: عربین‌اویل - 16 مارس 2014
